Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Vlaamse Gids. Jaargang 71 (1987)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Vlaamse Gids. Jaargang 71
Afbeelding van De Vlaamse Gids. Jaargang 71Toon afbeelding van titelpagina van De Vlaamse Gids. Jaargang 71

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave



Genre

sec - letterkunde

Subgenre

tijdschrift / jaarboek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Vlaamse Gids. Jaargang 71

(1987)– [tijdschrift] Vlaamsche Gids, De–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 5]
[p. 5]

Exlibris
Boek en bibliotheek als thema in de exlibriskunst I

IN DE ALGEMENE beeldende kunsten speelt het boek zelden een hoofdrol. Boek en exlibrisgrafiek zijn echter zo nauw met elkaar verbonden dat het haast niet anders kan dat beide elkaar regelmatig ontmoeten.

Een exlibris wordt in het boek gekleefd els eigendomsmerk, maar deze oorspronkelijke bedoeling speelt bij hedendaagse bibliofielen soms een bijkomende rol. In meer en meer gevallen wordt een exlibris in het boek gekleefd om de artistieke én de bibliofiele verzamelwaarde van het boek te verhogen. Een mooi en artistiek waardevol exlibris in een mooi boek streelt de zin voor schoonheid van de kunstminnende verzamelaar.

In de eerste aflevering van deze reeks artikels bekijken we enkele exlibris waarop het boek als voorwerp wordt uitgebeeld: alleen of in groep, gerangschikt in een verzorgde huisbibliotheek. Ook enkele symbolische interpretaties van het boek zullen we belichten.

In de volgende afleveringen zullen exlibris voorgesteld worden waar de lezer en de bij de lezer uit het boek opgewekte fantasie een rol spelen. Ook exlibris over de geschiedenis van het boek, over de boekhandel en exlibris voor openbare en wetenschappelijke bibliotheken zullen besproken worden.

De rug van een dik boek is een ideale plaats om er een exlibristekst op uit te smeren. Op het exlibris voor Roland Roveda heeft Kurt Werner [1] de tekst op een wat speelse wijze tot een puzzel verwerkt. Ook het voorplat van een boek wordt soms voor een gepaste tekstverwerking gebruikt. Exlibris als dit van Kurt Werner zijn zeer geschikt voor algemeen gebruik in een hedendaagse huisbibliotheek. Dit is zeker niet het geval bij het exlibris dat Zbigniew Ogielski [2] voor de Duitse bibliothecaris Herbert Schwarz heeft gemaakt. Dit heeft gedeeltelijk te maken met de gebruikte techniek (een combinatie van ets en aquatint) en de daaraan verbonden beperkte oplage, maar de oude en verbrokkelde ruggen van de hier getoonde boeken doen vermoeden dat het exlibris niet voor algemeen gebruik bedoeld is. Dergelijk exlibris past alleen in boeken over sommige historische of technische achtergronden van het boek, bv. in werken over de restauratie van oude drukken.

De huisbibliotheek is een dankbaar onderwerp voor een exlibriskunstenaar. Vooral in het verleden werden prachtige kopergravures over dit thema gemaakt. De voorgestelde bibliotheken zijn soms zeer bescheiden van omvang, zoals op het Bernheim-exlibris van Edwin Davis French [3]; op het boekmerk voor Jaroslav Bloch [4] beperkt de zichtbare verzameling zich tot één rek en een boekenkist. De vakbibliotheek van Stefan Kellner is veel uitgebreider. De boeken reiken tot het plafond en staan in twee kamers. Dit exlibris van Gyula Conrad [5] maakt niet duidelijk over welke gespecialiseerde vakbilbiotheek het hier gaat. Alleen biografische opzoekingen over het beroep van de titularis kan een en ander verduidelijken.

Op het exlibris van Mihaly Gacsi [6] ziet men de onverzadigbare bibliofiel met een kruiwagen vol nieuwe aanwinsten. Elke hoek van zijn huis is al volgepropt met boeken en welk gevolg overdaad kan hebben werd zwierig uitgebeeld door Helmut Arndt [7]: het overvolle boekenrek schijnt een moordpoging op de verzamelaar te beramen.

In het boek gaat een wereld schuil, in het boek ontdekt de lezer de wereld in al haar aspecten. Op het exlibris van en voor Jaap Kuyper [8] wordt daar niet nader op ingegaan, op dat van Ainslie Hewett [9] wordt de wereld van het boek een betere wereld in de gewone wereld genoemd. Het boekmerk dateert van 1919, wellicht heeft de toen pas voorbije wereldoorlog iets met de keuze van het citaat te maken. Het exlibris voor Emma Pudor [10] suggereert ook het ontdekken van een wereld via het boek; van uit het open raam van de huisbibliotheekkamer is een door zonsopgang verlicht landschap te zien.

Op het exlibris van Paul Koch [11] wordt er niet zo wereldwijd gekeken.

[pagina 6]
[p. 6]

Hier komt een meer individueel geluk ter sprake. Het boek is hier met het leven van één mensenpaar versmolten en in het boek van dit leven speelt de liefde een grote rol.

Van de talrijke andere interpretaties geven we nog twee voorbeelden: voor Istvan Drahos [12] is het boek een huis waarin lekker kan gewoond worden; voor Karoly Varkonyi [13] is het boek een licht dat in de duisternis schijnt en dat de mens helpt in het vervolgen van zijn levensweg.

Eind 1986 is er een boek verschenen over het thema van onze exlibris-rubriek. Exlibris-publicaties van deze omvang zijn vrij zeldzaam bij ons. In het boek worden 252 exlibris gereproduceerd (gedeeltelijk in kleur) die werden geïnspireerd door een of ander aspect van het boekwezen. De tekst is nederlandstalig, maar er is een drietalige inleiding omdat het werk ook op ruime schaal internationaal verspreid zal worden. Door de vele illustraties is het vooral een aangenaam kijkboek.

Wie nog geen exlibris heeft vindt in de tekst een ruim overzicht van allerlei mogelijkheden; in een register worden o.a. ook de adressen van de nog levende kunstenaars vermeld - de weg van titularis naar ontwerper ligt daardoor breed open.

Het werk is getiteld ‘Boek en Exlibris’ en werd uitgegeven door Ceuterick te Leuven. Het kan ook via de boekhandel besteld worden.

L.V.



illustratie
1




illustratie
2




illustratie
3


[pagina 7]
[p. 7]


illustratie
4




illustratie
5


[pagina 8]
[p. 8]


illustratie
6




illustratie
7


[pagina 9]
[p. 9]


illustratie
8




illustratie
9




illustratie
10


[pagina 10]
[p. 10]


illustratie
11




illustratie
12




illustratie
13



Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken