Politieke prenten
Het steeds terugkerende succes van de cartoonales van Knokke en het succes van het televisieprogramma Spitting Image bewijzen dat er nog steeds met flonkerende ogen gekeken wordt naar goede politieke satire. Geslaagde karikaturen trekken veel gemakkelijker de aandacht op politieke problemen dan de teksten van politieke journalisten.
De politieke prent is door de kunstkritiek lange tijd verwaarloosd. Het is een beetje te vergelijken met de verwaarlozing van de journalistiek door de literatuuronderzoekers.
Over de achtergronden van dit onderdeel der grafische kunst werd een aantrekkelijk boek geschreven door de gewezen journalist Willem Langeveld. In Politiek per prent brengt hij een historisch overzicht van dit genre. Hij vangt aan met de zeventiende eeuw, maar ook het werk van Breugel, deze scherpe waarnemer van allerlei toestanden in de zestiende eeuw, komt in het boek ter sprake. Andere bekende namen: Jacques Callot, Honoré Daumier, Goya, William Hogarth. En dichter bij ons: Käthe Kollwitz, Frans Masereel.
In het boek wordt veel aandacht besteed aan de rol die de pers speelt bij de verspreiding van de politieke karikatuur. Er zijn kranten die aan dit soort tekeningen een hekel hebben, maar sommige publikaties maken er gretig gebruik van.
In het boek zijn ook enkele voorbeelden te vinden van karikaturisten die rechterlijk vervolgd werden door verbolgen politici (bv. Frans-Josef Strauss).
Bloeiperiodes kent het genre bij belangrijke historische gebeurtenissen (revoluties, oorlogen). De omvang van de invloed der politieke prenten is vrij moeilijk te schatten. Meestal is de karikatuur meer een uitlaatklep voor agressie dan een stootblok van samengebalde woede.
Al wie in geschiedenis en in grafische kunst geïnteresseerd is, zal Politiek per prent een belangrijk boek vinden. Het boek besluit met een vijf pagina's lang bibliografisch overzicht en bevat ook een register met beknopte biografische informatie over een groot aantal kunstenaars. Een van de zeer aantrekkelijke aspecten van het boek: de 101 reproducties met meestal schitterende voorbeelden van het genre.
J.Y.
LANGEVELD, Willem: Politiek per prent. Een inleiding tot de politieke beeldcommunicatie.
Baarn, Ambo, 1989, 156 p., ill. Prijs: 790 BF. (In België verspreid door Uitgeverij Westland te Schoten).
Auteursrechtelijk beschermd