Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Vlaamsche School. Jaargang 3 (1857)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Vlaamsche School. Jaargang 3
Afbeelding van De Vlaamsche School. Jaargang 3Toon afbeelding van titelpagina van De Vlaamsche School. Jaargang 3

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (6.98 MB)

Scans (476.58 MB)

ebook (8.52 MB)

XML (1.06 MB)

tekstbestand






Genre

proza
non-fictie

Subgenre

tijdschrift / jaarboek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Vlaamsche School. Jaargang 3

(1857)– [tijdschrift] Vlaamsche School, De–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Wapenkunde.
Platen door J. Hemeleer en J. Gons.
(Zie bl. 66 en 137 van den eersten, bl. 145 van den tweeden en bl. 17 van den derden jaergang).

De breuken.

Gelyk wy in den beginne dezer verhandeling hebben gezegd, is de oorsprong der heraldieke stukken te zoeken in de gewoonte der ridders om op hunne schilden zekere teekens te doen schilderen, waerby men hen herkennen kon. Ten einde de leden van één en zelfde geslacht van elkander te onderscheiden, is het gebruik der breuken in de wapenkunde ingevoerd geworden. In ons vaderland worden de blazoenen op de volgende wyze gebroken:

1. Door verandering van al de stukken met behoudenis van het émail.

2. Door verandering van het émail met behoudenis der heraldieke stukken.

3. Door verandering van de plaets der stukken, of door vermeerdering of vermindering van hun getal.

[pagina 43]
[p. 43]

4. Door byvoeging van eenige stukken.

5. Door verdeelingen.

6. Door verandering der uiterlyke versieringen.

De eerste en de derde dezer breuken werden in de middeleeuwen nog al eens gebezigd; verscheidene schepenzegels der XIIIe en XIVe eeuw leveren er ons voorbeelden van op; echter werden zy vroeg verlaten. De tweede integendeel werd veel gebruikt: niet alleen de Zeven Schaken van Antwerpen, maer eene menigte familiën, uit éénen stam voortgesproten, lieten zich enkel door de verandering van het émail van elkander onderscheiden. Terwyl de hertogen van Braband eenen leeuw van goud op een veld van sabel droegen, voerde het huis van Gaesbeeck, uit dat van Braband voortgesproten, eenen leeuw van zilver op een veld van sabel; de Berthouders, heeren van Mechelen, droegen een wapen van goud met dry palen van keel; de Berthouders heeren van Berchem, een veld van zilver met dry palen van keel, terwyl de Berthouders, heeren van Cruninghen, een veld van goud voerden met dry palen van sabel, enz.

De breuken der vierde soort zyn diegene welke niet alleen het juiste voorkomen, maer ook het meest in zwang zyn geweest. En deze voorkeur, die men hun heeft vergund, laet zich gemakkelyk uitleggen. Inderdaed door de byvoeging van enkele stukken laet men het wapen in zynen oorspronkelyken staet, waerdoor men de leden ééner familie gemakkelyk kan herkennen, terwyl de andere breuken integendeel, de grootste verwarring kunnen te weeg brengen. De Engelschen hebben van deze vierde klas van breuken een volledig stelsel gemaekt, dat echter in de Nederlanden niet is gevolgd geworden; ten onzen't heeft men zich hoofdzakelyk by de volgende stukken bepaeld:

A. De barensteel of tornooikraeg gewoonlyk uit dry stukken of hangers (pendants) (Fig. 1), alhoewel hy er meer kan bezitten (Zie Fig. 9, bl. 17).



illustratie
Fig. 1.


B. De boord (Fig. 2).

C. De ster of de wassenaer (Fig. 3).

D. Het canton of het vrye kwaertier (Fig. 4).



illustratie
Fig. 2.




illustratie
Fig. 3.




illustratie
Fig. 4.


[pagina 44]
[p. 44]

E. De band en de baer. Deze laetste stukken dwars over het geslachtwapen geplaetst, waren meestdeels het kenmerk der bastaerdy (Fig. 5).



illustratie
Fig. 5.


V. De sieraden.

Onder den naem van sieraden begrypt men de helmen (casques), de wrongen (bourlets), de helmteekens (cimiers), de kroonen, de dekkleeden (lambrequins), de schildhouders (tenants et supports), de oorlogskreet (cri de guerre), de leus of spreuk (devise).

De helmen, de wrong en het helmteeken.

De wapenkundigen hebben verscheidene vormen van helmen aengeduid die den rang der getytelde persoonen moeten doen kennen; zoo behooren de helmen van keizers en koningen van goud te zyn en van voren gezien, gansch open en zonder traliën (fig. 6).

De helmen van princen en hertogen zyn insgelyks van goud, doch minder geopend; diegene van markgraven zyn van zilver met elf traliën van goud; diegene van graven en burggraven, ter zyde gezien, bezitten negen traliën; diegene der barons, zeven traliën; eindelyk zyn de helmen der ridders van stael en van vyf of dry traliën voorzien.

Ofschoon deze regelen by andere volkeren wellicht zyn nagekomen, kunnen wy niet gelooven, dat zy ooit in onze landstreken algemeen zyn gevolgd geweest. Wy hebben helmen met traliën zoo wel by koningen en vorsten

illustratie
Wapen van Keizer-Karel.
Fig. 6.


als by enkele ridders ontmoet, en zouden geenszins den rang van vlaemsche edelen by het beschouwen eens helms durven aenduiden. De helm des konings der Romeinen, by voorbeeld, in de kapel gezegd der Hertogen van Burgondië te Antwerpen, verre van geopend te zyn, is slechts van zeven traliën voorzien. (Fig 7).

illustratie
Fig. 7.


[pagina 45]
[p. 45]
Even zoo vinden wy den helm van Keizer Karel (Fig. 8),

illustratie
Fig. 8.


terwyl de adel de volgende vormen bezigt (Fig. 9, 10 en 11):

illustratie
Fig. 9.


Derhalve kunnen wy den heer Van den Bergh zeer wel by stemmen wanneer hy getuigt dat ‘de plaetsing der helmen van voren of op zyde, open of gesloten, alsmede het aental traliën van het visier willekeurig is.’

De wrong, in het fransch bourlet, fresque, torque of tortil genaemd, is een cerkel van twee ineengedraeide rollen, met hair gevuld, en bekleed met stoffen van de kleur der voornaemste stukken van het schild.

Eenige der bovenaengeduide wapens (Fig. 3, 6 en 11) zyn met wrongen versierd; onnoodig dus er eene verdere verklaring van te geven.



illustratie
Fig. 10.


Het helmteeken waervan het gebruik tot de hoogste

illustratie
Fig. 11.


oudheid opklimt, bestaet uit een figuer dat men boven op den helm of de kroon plaetst; het kan een stuk voorstellen aen het blazoen ontleend, ofschoon dit immer niet noodzakelyk zy, doch kan nooit een teeken vertoonen, ontleend aen de stukken welke wy onder diegene der eerste orde (pièces honorables) hebben vermeld. (Zie bladz. 148 2de jaergang). Een helmteeken, uit twee vleugels samengesteld, verkrygt den naem van vlucht. (Fig. 11).

(Wordt voortgezet).

P. Génard.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

  • Pieter Marius Nicolaas Jan GĂ©nard

  • J. Hemeleer

  • Jaek Gons