De Vlaamsche School. Jaargang 5

Anna Byns.

Briefwisseling.

Markyrave Ley, 19 September 1859.

Den Heere P. Génard, lid der redaktie van het tydschrift de Vlaemsche School.

Mynheer en goede vriend,

Gy hebt my eenige inlichtingen gevraegd rakende het leven van Anna Byns voor eene uitgebreide verhandeling, die gy over de werkzaemheden dezer befaemde dichteresse in druk denkt te geven, en, dezer dagen las ik in het tydschrift de Vlaemsche School, een opstel, waerin de schryver zyn spyt uitdrukt aengaende de onwetenheid waerin men verkeert wegens de geboorte- en sterfdagen onzer Anna. Het strekt my tot genoegen u de volgende aenteekeningen te kunnen mededeelen, die, naer allen schyn, u en den heer Woutersz zullen bevredigen.

Anna Byns, dochter van Jan Byns, kousenmaker, en van Lysbeth 's Voochts, werd geboren in het jaer 1494, naer alle waerschynlykheid in het huis de Wolvinne aen de Groote Merkt nevens het huis genaemd Rooyenborch; later bewoonde zy, in de Keizerstraet, het huis genaemd den Rooster, tusschen het huis van M^r. Jan Van Severdonck, genaemd Emaüs, en het huis genaemd S. Anna. Haer broeder Merten Byns, was schoolmeester.

Zie heir de bewyzen getrokken uit de stedelyke archieven van Antwerpen.

[p. 133]

A. Hertsen. J. Gottinge.	Lysbeth Svoochts weduwe wylen Jan Byns Cousmakers cum tutore voer de eene helft en de tochte van de ander helft, Jan Pouwels Magriete Byns heurer en̅ des voirs.^e wylen Jans wettige dochter, Aert Schellens schoenmakere, Jan Vlemins boecxmakere, ende Aert Van Veltbraken cousmakere, als vrienden ende mage ende geleverde momboiren metten rechte van meesteren Martene en̅ Anne Byns oic desvoers.^e wylen Jans en Lysbetten wettigen kinderen, quos by consente van den weesmeesters deser stadt gaven terve, Henricke Hermans cousmakere de helft van eenre huysinge cum fundo et pertinentijs geheeten de Wolffinne, gestaen aen de merct alhier, tusschen de huysinge geheeten Rooyenborch ex vna en̅ dander helft van der selver huysinge, daer dese helft afgespleten js &^a. xxiij d. may 1517. Gobbaert en Colibrant fol. 66.
H. Butkens. A. Hertsen.	‘Lysbeth Svoochts weduwe wylen Jan Byns, Cousmakers cum tutore meester Merten Byns, Margriete Byns syn suster met Janne Pauwels silversmyt eius marito et tut^e, en̅ Anna Byns hueren sustere en alle drie der voers^e. Lysbetten en̅ wylen Jan Byns wettigen kinderen, vercochtenen lieten afquyten Janne de Hase bentwerckere sesse ponden grooten Brab. erflic van den derthiene ponden thiene schellingen viij p̅e̅nn gr, Brab. erflic die zy alnoch hadden van xvij ℔ thiene schell. acht en een halve p̅e̅nn brab. erflic van te vore oic afgequeten zyn. Ende omme welcke geheele erfrente zy den xxviij^te dach jn meye a^o xv^c ende seventhiene terve gegeven hebben de helft van eenre huysinge cum fundo et pertinent. geheeten de Wolfinne gestaen aen de merct alhier nu ter tyt den voers^e. Jan de Hase toebehoorende pu̅t Ire. Droech oppe &^a. xxj d. aprilis 1523. Gobbaert en Keyser. fol. 74.
Hertsen. Berchem.	Meester Merten Byns Janss^e wylen ex V^a Margriete Byns zyn sustere met Janne Pauwels eius marito et tut^e. ex alt^a, ende Anna Byns oic zyn sustere cum tutore ex tertia, daer moeder van allen af was Elisabeth Voochs, bekende en̅ verlyden onderlinge jn allen p̅tyen hen van malcanderen vernuecht verlyet vereffent geschuyden ende gedeylt te zyne van allen en̅ jegelycke den goeden van huys have, erve en erfrenten ruerende ende onruerende quecumq. als hun eenichsints toecomen bleven en̅ verstorven zyn van den voors^e. Janne Byns Lysbetten zyne wive hueren vader ende moeder wylen en̅ dat jn vuege en̅ manieren na volgen te weten &^a. Ende de voers^e Anna Byns sal insgelyx hebben en̅ behouden pro se et suis de helft van den voers. huyze (de groote Wolfinne op de merct) daer af dander helft den voers^e meestere Martene te deelen bevallen js. Item noch ij ℔ xsch. van den vij ℔ x sch. erflycke renten die men op de Wolfinne voers^e heffende js. Item tderde derden deel van de x sch. erfl. die men op te voers^c stede tot Orderen gestaen heffen̅ is. Ende noch j ℔ vj sch. viij d. br̅ab. erfl̅. van den voers^e iiij ℔ brabt. erflyke renten die men int Borgerhout voers^e heffende is ende is te wetene &^a. xxviij d. Junij 1530. Keyser en Ballinck. fol. 405 v.^o
W. Draeck. J. Delft.	Meester Marten Byns Janssone ex v^o en̅ Anna Byns zyn suster cum tut.^e ex alt.^a parte bekende verbeyde onderlinge jn beyde partien dat zy om̅e malcanderen te gerieuene gewisselt en gemangelt hebben de gedeelten van renten en huyse nabescreven zoe dat hier navolgende js Te wetene dat de voors^e meester Marten det voors^e zynd. suster overgegeven gecedeert en̅ getransporteert heeft, gaf over cedeerde en̅ transporteerde mits desen in gerechter mangelinge sonder eenich wederroepen de twee ponden en̅ thiene schellingen groot br. erfl. die hem jn scheydinge en̅ deylinge, van den achtergelaetene goederen der voirs^e Jan Byns en̅ Elisabeth Voochts, heurlieder vader en̅ moeder gepasseert opten xxviij dach jn Junio a^o XV^c en dertich te bevallen zyn &^a xij d. Maij a^o 1537. Keyser et Wesenbeeck fol. 481. Meester Merten Byns scoelmoestere ende Cornelia Aerts eius uxor verkocht Maria Wils twee Karolus gls̅ op de helft van een hoeckhuys genaemt tvingerlinck gestaen en̅ gelegen opt nieuw werck &.^a 23 9^dris 1537. Ryt en Halle fol. 309.
C. Berchem. Rocrox.	M^r. Jan van Severdonck prister ende Capellaen jn onzer Vrouwen kercke alhier gaf terve ende jn erflicken rechten Anna Byns Jans dochter cum tut^e. een camere metten hove oft plaetse weerdribbe halven borneputte fundo et o̅i̅b̅us pe̅r̅t. genaemt den roostere gestaen ende gelegen jnde keyserstrate alhier tusschen desselfs M. Jans ander huys en̅ erve ex V^a en̅ achter en̅ thuys geheeten S. Anna ex alt^e gelyck &^a sonder argelist. xxiiij mey a xlj. 2. Vol. Wesenbecke & Grapheus, fol. 3.
Jan Bacx Lucas de Meere	Juffrouwe Anna Byns alnoch ongehoulyckt out ontrent tachentig jaeren alzoo zy mits desen verclaerde met eenen momboire gegeven metten rechte ende bekende dat zy omme eene somme gelts die haer alle ende wel js vergonden verkocht heeft Adolff Scollaert ende Jouff. Anna Boots eius uxor een huys metten hove oft plaetse weerdribbe halven borneputte gronde &^a geheeten troosterken gestaen ende gelegen jn de keyserstraete alhier tusschen der voers^c cooperen anderen huysinge ende erve genaemt Emaus aen deen zyde ende Thomas Lemmens ouden schoenmakere huys ende erve geheeten Sint-Anna aen dander zyde, gelyck heur comparante tselve huys nu jegenwoordelyck toebehoorende js ende zy dat op ten xxiiij^te dach van Meye a^oxv^e.

[p. 134]

xlj gecregen heeft jegens M^r. Jan van Severdonck alles naer jnhoudt der scepene brieven &^a. vij September 1573. 1. Asseliers & Martini. fol. 610 v^so.

Voegen wy by deze stukken eene stamtafel der familie Byns.

Mochten deze inlichtingen u eenig belang inboezemen, dan zoudt gy hen eene plaets in de Vlaemsche School kunnen schenken.

Uw vriend,

P.-Th. Moons-Vander Straelen.

Nalezing.

Wy danken van herte onzen achtbaren vriend en collega der Provinciale Commissie van opschriften van Antwerpen, den heer P. Moons-van der Straelen, voor de gewichtige mededeelingen die hy ons, in het belang der geschiedenis onzer nationale letterkunde gelieft te doen; zy zullen eene goede plaets vinden in de uitgebreide verhandeling welke wy op verzoek van onzen geleerden vriend den heer Alberdingk-Thym, hebben geschreven, en die, wy hopen het, in het tydschrift de Dietsche Warande, te Amsterdam, zal verschynen, zoo haest wy over zekere punten, het leven onzer dichteresse rakende, zullen ingelicht zyn.

Over de verschillige uitgaven der werken van Anna Byns is ons veel te weet gekomen; wy kennen reeds de drukken van 1528, 1529, 1543, 1548, 1553, 1564, 1567, 1602, 1611, 1623, 1631, 1646 en 1668. Mochten er nog andere bestaen, dan zouden onze lezeren ons grooten dienst bewyzen met ons een afschrift der titels hunner exemplaren toe te sturen.

P. Génard.