De Vlaamsche School. Jaargang 8

(1862)– [tijdschrift] Vlaamsche School, De– rechtenstatus



[pagina 209]
De gouden Louis. Een jongeling doorliep, met haestige stappen, de straten van D.... Hy was omtrent de vyf-en-twintig jaren oud; een ligte baerd krulde om zyne kin; zyne donkerblauwe oogen glinsterden onder de lange wimpers; op zyn aengezigt hadden denkvermogen en geestoefening hunnen stempel geprent. Een gansch voorkomen van dichter. Een gelukkig gedacht moest hem bezig houden: hy lachte by pozen en repte ligt den voet. Hy had reeds verscheidene hoeken omgekeerd, toen hy eindelyk zyne wooning scheen te naderen en zich in zyne gebuerte te vinden; want zyn tred werd nog haestiger en de schoenlapper, die daer, voor zyne schuifraem, op den drypikkel te werken zat, en de winkelier die daer, op den drempel, de kalanten af te wachten stond, zagen hem met aenbelang na en zy glimlachten als zy zynen losseren stap bemerkten en de fierheid waermede hy nu het hoofd, dat hem anders zoo diep op de borst hing, omhoog toogde. Inderdaed de jongeling trad in een hoog, donker huis en spoedde zich de trappen op. Hy klom, klom... reeds was hy op het vierde verdiep (dichters woonen hoog)... maer, daer doet een meisje zich op; hy springt haer toe, drukt haer in zyne armen, klemt haer tegen zyne borst, kust haer op de wangen, op het hoofd, op het hair, in den hal, kust nog, kust nog altoos. Het meisje verdedigt zich, wil zich uit de armen los maken die haer omslingeren, wil de kussen ontvlieden die, als eene hagelbui, overal opvallen, maer de snaek houdt niet op en kust nog altyd. De waerheid dwingt ons te zeggen (anders deden wy het niet) dat deze poogingen wel wat flauw zyn en dat de maegd, wel half misschien, de wang tot den kus leent. Eene laetste pooging, die dezen keer gemeend was, maekte haer vry: ‘Wat is dat nu voor een gedrag?’ - stamelde zy, nog halfrood van ontsteltenis, - ‘wel gy deugeniet, eenen mensch zoo verschrikken; dat gy zoo buitensporig handelen zoudt, heb ik nooit van u verwacht. Ik geloof waerlyk dat gy zinneloos geworden zyt.’ - ‘Zinneloos, ja, van vreugde. Zie eens, Mariette, en zet uwe oogen wyd open,’ - en hy lokte haer in de kamer terug waer het kind uit gekomen was. - ‘Zie wat ik bezit!’ - en hy gaf haer een gouden louis. Inderdaed, op hare witte hand lag een goudstuk; telkenmale dat zy het by den haerd bragt, zond dat schoone, nieuwe stuk eenen gelen glans van zich weg. - ‘Wel, wel’ - riep zy uit, - ‘dat is nu een louis; zie hoe hy blinkt, hoe ongeschonden de randen nog zyn, hoe schoon er de koning op afgebeeld is; zou hy nog al gelyken? En hoe zwaer, kwik eens... En hoeveel is zoo een stuk wel weerd? Het is de eerste mael in myn leven dat ik re zoo een zie. Maer Steven, waer hebt gy dat gehaeld?’ - ‘Ik heb het gewonnen; 't is een geschenk van de Muzen; zeg nu nog dat de Muzen gierig zyn jegens hunne gunstelingen. Gy weet dat ik, gisteren avond, by Mynheer Grendel, den ryken koopman, die in de Handelstraet woont, geroepen ben; die heer trouwt zyne dochter; hy gelastte my een huwelyksgedicht te vervaerdigen; ik heb het van daeg 't huis gedragen en ik kreeg dien gouden louis tot vergoeding.’ Mariette glimlachte op het hooren dezer woorden en zeide: ‘Zet u een weinig, Steven lief, terwyl ik myn eten gereed maek. Moeder is uit en wy zullen ze wel de trappen hooren opkomen. Is ze daer, dan vlugt gy in uw kamerken.’ Steven ging op den mutsaerd by den haerd zitten en sprak op eenen toon van zelfstevredenheid: - ‘Het zal daerby niet blyven, Mariette; dees is maer een begin. Kryg ik eens eenen naem dan zal het goud regenen. Wie weet of er in my geenen Göthe steekt.’ - ‘Och, zwyg van uwen Göthe; gy zyt my liever dan duizend Göthen by een.’ - ‘Lief, aenvallig kind, zuchtte Steven, daer verstaet gy niets aen. Göthe was een groot man, een reus onder de geesten. Vorsten vleidden hem en ieder boekdeel was voor hem een goudmyn. Als hy geboren werd stonden de negen Muzen by zyne bedsponde. Elke van hun veranderde in eene bie: zy haelden het schoonste, het kos-
[pagina 210]
telykste uit alle de bloemen der wereld en legden het in zynen mond. Ik ben niet weerdig het stof zyner voeten te kussen.’ - ‘En ik zeg: breng alle de dichters der aerde by een; dat hun roem zich verspreide van het eene einde der wereld tot het andere, ik weet toch welken ik uitkies, welken ik bemin. U, u, alléén, goeden Steven.’ - ‘En ik zeg dat ik allen roem en rykdom der wereld tegen uwe liefde verruil.’ Op deze woorden, volgde eene hartstogtelyke omhelzing, die zoo lang duerde dat het vuer in den haerd den tyd had te verdooven. Het brandde flauwer en flauwer, zoo dat Mariette byspringen en het weder aenblazen moest. - ‘Wy zyn toch regt ongelukkig,’ zuchtte zy al blazend. ‘- Oh, als wy eens man en vrouw zyn zullen, dan zullen wy des te gelukkiger zyn!’ hernam Steven. - ‘Ach, zoo wyd zullen wy nooit geraken! Gy vergeet hoe weinig moeder u kan lyden.’ - ‘Dat ik maer eens ryk ben, dan zal zy wel een ander deuntjen zingen.’ - ‘Ja maer, Steven, wanneer zult gy ryk zyn? Moeder zegt dat gy een leeglooper zyt en gy nooit iets worden zult.’ - ‘Heb ik dan geenen gouden louis?’ - vroeg Steven, zich met belachensweerdige hoovaerdy op de borst slaende. - ‘Dat is waer; maer als het er by éénen blyft, zal moeder zich sterk tegen ons huwelyk verzetten. Zy bemint het geld een weinig, 't zy onder ons gezegd, en zy heeft, zoo ik vast weet, een aerdig sommeken by een geschard.’ - ‘O! laet maer gaen! Eer het een jaer verder is, zal ik bewezen hebben dat er uit de pen eens waren dichters goud vloeit.’ - ‘Maer, hoe zullen wy het, in afwachting, overleggen? Het gaet toch droevig met ons. Ter nauwer nood, is het my, op de week, éénmael vergund u te zien, veel minder nog u te spreken. Als ik het waeg u eenen wenk toetesturen, een woord tot u te laten ontglippen, dan wordt het my den ganschen dag een vagevuer; dan moet ik smaedwoorden hooren die my het harte doen bloeden.’ - ‘Lieve Mariette, ik verzeker u dat ik my weinig om uwe moeder bekommer. 't Is eene kortzigtige vrouw en zy heeft geen het minste gedacht van iets verhevens. Wat zy van my denkt, is my onverschillig. Ik zou met het grootste genoegen haer wel eens willen bedriegen, indien ik daertoe eenen middel uitdenken kon.’ - ‘Hoor, Steven, ik weet eenen middel. Maer... neen... 't zal niet gelukken.’ - ‘Gy weet eenen middel, lief kind. Zeg op, ik luister als of gy de Pythia, op haren dryvoet waert.’ - ‘Neen, neen, het ware te slecht gehandeld.’ - ‘Wat slecht! slecht, iets dat uit uw goed hart en lieven schoonen mond komt. Slecht is 't, wat onzer liefde in den weg staet. Wy behooren elkander en wy moeten ons verdedigen als men ons scheiden wil.’ - ‘Ik zal het dan zeggen: maer het is alleenlyk om te lachen. Hoor het draeit daer op uit dat gy moeder moest doen gelooven, dat het schryven waermede gy u bezig houdt u veel opbrengt.’ - ‘Ik luister met beide ooren.’ - ‘Gy begint met den gouden louis welken gy hebt. Gy geeft hem haer te besparen en gy zegt haer dat gy er alle dagen eenen brengen zult. Dat moet gy op u nemen.’ - ‘Lief kind,’ sprak Steven lachend, ‘dat ware voorzeker een aerdig middel; maer ik reken er niet op dat de Muzen my, alle dagen, eenen louis in den zak zullen steken.’ - ‘En dat is in 't geheel niet noodig. Gy weet dat moeder, zonder bril, byna niet en ziet. Ik heb alle de sleutels uit den huize, en alles moet my door de handen komen. Ik zal uwen gouden louis in eene geslotene doos leggen, waervan ik den sleutel bewaer en ik zal hem u alle dagen terug in de handen steken.’ - ‘Goed, kostelyk, voortreffelyk!’ riep Steven en hy sprong en danste de kamer rond. ‘Laet my toe u te omarmen, beminlyk kind. Ik begryp nu alles. Ik breng alle dagen mynen gouden louis, alsof ik hem door myn dichtertalent won. Ik zal u alle dagen zien en kan my door uwe moeder doen beminnen; dan trouwen wy, en komt het bedrog eindelyk te wete, wat zal het schelen?’ - ‘Wat,’ - riep Mariette vol angst - ‘gy zoudt waerlyk uitvoeren wat ik uit lachtmerkt zeide.’ - ‘Dat zal ik, by Apol en de negen Muzen.’ - ‘Hemel!’ riep Mariette, daer komt moeder; ik hoor haren slependen tred op den trap. Steven, doe wat ik zeg, en ga naer uw zolderkamerken.’ - ‘Neen, kind lief, ik blyf. Met mynen gouden louis gewapend, durf ik den vyand trotsch onder de oogen treden.’ Men hoorde op de trappen, al digt by, een sterk gesnuffel en gekuch. Mariette vlugtte in hare kamer. Vrouw Bernard kwam te voorschyn. 't Was met der daed eene merkwaerdige dikke vrouw, die vrouw Bernard: kop, hals, romp, armen, alles was van eene verbazende dikte, zoo dat zy, in haer grauw katoenen kleed gehuld, fel aen den wandelenden stam eens eeuwenheugenden eiks geleek. Als zy den dichter, die middelerwyl onder hare oogen trad, in haer gezigt kreeg, riep zy op schreeuwenden bastoon. - ‘Wat is dat nu weder, dat ge voor myn deur om en weêr ligt te kwispelstaerten! Ge weet dat ik u sedert lang verzocht heb uwe waer ergens te gaen uitkraeijen.’ - ‘Beminde vrouw Bernard...’ begon Steven. - ‘Ik ben uwe beminde niet. Ik bemin u in 't geheel niet, en het ware my zeer aengenaem indien gy my van uwe vriendschap wildet verlossen. Ik moet u daerby nog verzoeken u voortaen met my noch myne dochter niet meer te bemoeijen.’ - ‘Ge weet dat ik boven woon...’ - ‘Ja, maer dat is geene reden om hier voor myne deur een duivenhok te houden. Gelooft ge misschien dat ik zoo dom ben als ik het schyn, denkt ge dat ik niet zie wat er omgaet. Als die heeren dichters, die, 't zy in 't voor bygaen gezeid, wel de onnuttigste schepselen zyn die God op zyne wereld heeft loopen, zich op het papier zot gevryd, gezucht en geweend hebben, willen zy 't beproeven op levende roozen, frissche wangen en vurige oogen. Dat smaekt inderdaed beter. Maer, ééns voor al gezeid, daer zal niets van komen.’ - ‘Maer, beste dame, geen dezer inzigten heb ik. Ik kom slecht om u eenen grooten dienst af te vragen...’ - ‘Eenen dienst, dat is my zeer onaengenaem, Mynheer Steven. Ik ga geene verbintenissen met u aen. Zoudt gy misschien geen geld hebben en dit komen leenen 't welk eene arme vrouw met veel moeite bespaert?’ - ‘Neen, neen, ik breng integendeel geld.’ - ‘Gy brengt my geld!’ herhaelde vrouw Bernard op meer dan twyfelachtigen toon.
[pagina 211]
- ‘Oordeel, - eenen gouden louis dien ik van daeg gewonnen heb.’ - ‘Oh, eenen gouden louis! Laet zien. Het is toch geen verguld spelmark.’ Zy trok uit haren zak eenen grooten bril dien zy, zoo goed mogelyk, op haren kleinen neus vestigde, ging by het vuer zitten en het goudstuk vonkelde haer vrolyk tegen. - ‘Heilige Maria,’ riep zy uit en zy bezag het met lachende oogen. ‘Inderdaed, een echte, nieuwe gouden louis. Wat zyt ge er van zin er mede te doen, Mynheer Steven?’ Deze antwoorde: ‘Ik denk, beste vrouw Bernard, dat het goed is aen de toekomst te denken. Ik heb tegenwoordig een goed bestaen als opsteller eens nieuwsblads dat wel verspreid is en ik win alle dagen eenen gouden louis. Wat zoudt gy ervan denken, weerde dame, indien ik u alle dagen deze kleine gouden rondjes te besparen gave, - ik kan het, want ik win er nog wat by, - en my aldus eenen kleinen schat maekte, die my eens ten nutte zou komen. Ik kan met geen geld om, en daerby myne kamer sluit zoo slecht dat ik voor mynen schat zou vreezen. By u integendeel zou hy in zekerheid zyn alsof hy zich in de kassen Gods bevond.’ - ‘Goed zoo, lieve heer Steven, dat is nu een redelyk verzoek, daer ik niets tegen intebrengen heb. Ik wil geerne doen wat ge vraegt, als gy het dan toch meent.’ By deze woorden, ging zy de kamer in: Steven volgde haer. ‘Mariette, Mariette’ - riep ze, en het meisje trad, met gloeijend aengezigt, uit een zykamerken. - ‘Zie eens, Mariette, daer heeft Mynheer Steven eenen gouden louis, dat lief, rond, glinsterend ding te besparen gegeven en hy zal er voortaen dagelyks eenen brengen. Zeg, waer sluiten wy het in, opdat het veilig zy?’ - ‘My dunkt,’ sprak Mariette, met stille, eenigzins bevende stem, - ‘dat wy het in mynen spaerpot kunnen steken. Hy is gevallig lêeg.’ - ‘Ja, doe het zoo. Maer pas wel op dat ge den spaerpot en den sleutel goed bewaert.’ Mariette nam den gouden louis, met geveinsde onverschilligheid op, en liet hem in den spaerpot vallen, terwyl zy Steven eenen blik toestuerde, waer angst en liefde, in gelyke deelen, in gepaerd gingen. Steven klom op naer zyne kamer na eenige hoffelykheden gezeid te hebben. De zaek goed begonnen en doorgebroken, ging onverbeterlyk. Mariette nam, als moeder sliep, den gouden louis uit zyne gevangenis en stak hem, des morgens vroeg, haren beminde heimelyk toe. Deze kwam dan later, met eenen lach op den mond, offerde den louis op het outer der spaerzaemheid, oogstte lof in, redekavelde met vrouw Bernard, en wisselde ooglonkjes met Mariette. Zoo verliep er eene week. Den achtsten dag, sprak vrouw Bernard tot hare dochter: ‘Zeg, Mariette, die Steven is toch in 't geheel zoo geen losbol als ik het altoos gedacht heb. Hy heeft toch wel eenige goede gaven.’ - ‘Ge ziet dan, moeder, dat ik gelyk had. Ik heb u dikwils gezegd dat hy...’ - ‘Na, na, wy zullen zien. Acht louis heeft hy gebragt. Wie weet hoe lang het zal duren. Hy zal ze misschien al gauw terug vragen, en als ze zoo eens oneerlyk verdiend waren. Want, lieve God... met die kribbelary, zoo heet het immers, zoo gewonnen, zoo verteerd.’ Den twelfsten dag, sprak vrouw Bernard: ‘Ik wilde wel, Mariette, dat gy een weinig vriendelyker waert jegens Mynheer Steven. Ge beziet hem ter nauwernood en ge weet hem geen woord toetesturen. Hy zal u voor eenen domkop houden. Hy wint nu veel geld en met zulke lieden moet men beleefd handelen.’ Toen Steven weinig daerna in de kamer trad, wierp hem Mariette eenen zoo vrolyken, zoo liefdevollen oogslag toe, en zy wist in het lieve Steven waermede zy hem begroette, zoo veel hartelykheid te leggen, dat het vrouw Bernard, die dan byzonder goed hoorde en juist haren grooten bril op den neus had, wel een weinig verwonderde. - ‘Luister, Mariette,’ - sprak zy op bytenden toon, als Steven de deur uit was - ‘wat is dat dan toch met die zoete blikken en dit vertrouwelyk handdrukken, dat ik van daeg bemerkt heb?... Ik wil toch niet veronderstellen...’ - ‘Wel zegdet ge my zelf niet, moeder, dat ik jegens Mynheer Steven beleefd zyn moest.’ - ‘Beleefd ja, maer daermede af. Neen, neen, Mariette, zoo wyd zyn wy nog bylange niet. Zoek my geene kluchten wys te maken. Als het op trouwen aenkomt, geef ik u liever den eersten den besten goeden winkelier als eenen verzenmaker die van daeg wel eenen gouden louis wint maer misschien, het overige des jaers, van honger vergaet.’ Den veertienden dag, lag vrouw Bernard ziek te bedde: ‘Mariette’ riep ze ‘geeft my toch eens het geld van Mynheer Steven. De tyd duert my te lang, ik speel wel geerne een weinig met de kleine gouden louis.’ Het meisjen was niet weinig verlegen. Hy, die nevens haer hadde gestaen, zou een vlammend rood op hare wangen gewaer geworden zyn, als zy sprak: ‘Moeder lief, ik heb den sleutel ergens gelegd, ik weet niet waer.’ - ‘Welke nalatigheid!’ - grommelde moeder van uit haer bed. ‘Dien geld toevertrouwd is moet den sleutel op het hert dragen. Wat zou Mynheer Steven zeggen indien hy nu zyn geld terug herlangde. Zoekt hem dan, den sleutel, toe kind.’ Mariette zocht met veel gerucht maer kon toch niets vinden. De moeder werd toornig, weende van ongeduld en stampte tegen het voeteinde. Eindelyk zeide zy, met moeite adem scheppende: ‘Geef my dan toch ten minste den spaerpot hier, dat ik eens kwikke hoe zwaer hy is.’ o Onuitputtelyke spitsvinnigheid eéns vrouwenharten! Mariette, dit onnoozele, onervarene maegd, vond oogenblikkelyk eenen uitvlugt voor de onverwinnelyke moeijelykheid die zich onverwachts opdeed. ‘Moeder lief,’ zeide zy, ‘laet toch dat geld in vrede. Ge weet immers dat de geneesheer u alle onsteltenis verboden heeft; welligt zou het geld u ontstellen en ik zou het my verwyten.’ Hoe vrouw Bernard ook bad en weende, Mariette bleef onverbiddelyk tot dat moeder, door toorn afgemat, in slaep viel. Het meisje sloop de deur uit; Steven wachtte op haer. De gelukkigen klapten en koosden, hy lachte om hare fynheid; zy mymerde zuchtend: ‘Het is nogtans slecht gehandeld.’ Den twintigsten dag, sprak vrouw Bernard tot Steven, die den gouden louis voor de twintigste mael geofferd had;
[pagina 212]
‘My verwondert uw geluk en nog meer uwe standvastigheid. Ge hebt my reeds twintig gouden louis toevertrouwd; dat maekt al een aerdig sommeken; als uit zoo voort gaet, hebt ge na jaer en dag een goed spaerpotteken.’ - ‘O!’ - antwoorde Steven, - ‘ik hoop nog meer in 't toekomende. Maer, denkt ge niet, Madame, dat ik met myne tegenwoordige winst eene vrouw zou kunnen nemen?’ - ‘Hum, zoudt ge op trouwen denken?’ - ‘Wel juist wel niet, maer het is toch niet geheel onmogelyk. Veronderstel, een voorbeeld slechts, dat Mariette eenen man hadde die haer dagelyks eenen gouden louis t' huis bragt, zoudt ge daermede niet te vrede zyn?’ - ‘Wat wilt ge daerdoor zeggen? - “o Niets byzonders, het is slechts eene veronderstelling.” - Ik dacht dat gy het meendet. Ik vreesde dat ge op myne dochter uitwaert. Als het niet waer is, dan zoo veel te beter. Nu, myn beste heer Steven, neem het niet kwalyk; ge zyt regt het kind des geluks; ge wint veel geld, maer het zal niet blyven duren. Uwe toekomst schynt my nog gansch wisselvallig en voor myne dochter, vraeg ik een huisje waer zy voor altyd warm, gemakkelyk en veilig woonen kan.’ Steven zond Mariette, wier schoone boezem onder 't zuchten klom en daelde, eenige mismoedige blikken toe: ‘Het moet toch gebeuren,’ fluisterde hy haer by 't voorbygaen in 't oor. Een paer dagen daerop, was het Mariette onmogelyk den gouden Louis uit den spaerpot te truggelen. Vrouw Bernard, die nog ziek was, had haren slaepstoel, waerin zy ineengedrongen zat, voor de kas doen zetten, die den spaerpot opsloot. Tegen den avond, was zy ingesluimerd en als vrouw Bernard eens sliep, zou haer, voor het gestelde uer, de bazuin des laetsten oordeels niet opgewekt hebben. 's Anderendaegs, deed zy zoo grillig Mariette dan t'een, dan 't ander huiswerk verrigten, dat haer geen oogenblik voor haren vriend overschoot. Als Steven verscheen, bezag vrouw Bernard eene lange wyl zyne vingeren; daer haer de stralen des goudstuks niet tegenschoten, zei zy half kwaed: - ‘Ge brengt me van daeg geenen louis, Mynheer Steven?’ - ‘Neen, lieve vrouw Bernard,’ kreeg zy tot antwoord. - ‘Hoe, zyn uwe goudbronnen reeds opgedroogd?’ - In 't geheel niet, maer ik heb hem reeds uitgegeven.’ - ‘Zoo en waeraen dan, als ik het mag vragen?’ - ‘Ik heb het noodig gevonden myne garderobe een weinig te voorzien. Ik ga waerschynlyk trouwen, vrouw Bernard.’ Een zeer lang getrokken zoo werd hem beantwoord. Een geoeffend oor kon in het uithalen dezes zoo wel een weinig spyt bestatigen. - Ja, ja, weerde vriendinne. Er zyn my eenige voordeelige gelegenheden. Ik denk de dochter eens ryken koopmans, met twintig duizend gulden bruilofsgift, te trouwen.’ Vrouw Bernard keerde zich in haren zetel onrustig om en wêer, en die onrustige bewegingen gebeurden niet zonder zuchten en knorren. - ‘Het is toch droevig,’ zeide zy eindelyk ‘dat de jongelingen hedendaegs niet meer als voor het geld trouwen.’ - ‘Volgens uwe denkwyze, moet gy hun daerin gelyk geven, vrouw Bernard. Ik zal, door dit huwelyk, myn leven op vasten grond regelen en, voor myn bestaen, niet meer van de grillen des lots afhangen.’ - ‘Maer, zeg my dan, om Godswille, Mynheer Steven, wie er zoo zot is u zyn dochter te geven?’ - ‘Dat is tot hiertoe een geheim... Maer daerom moet men toch niet zot zyn. Wat denkt gy dan? Eenen man, die alle dagen, eenen gouden louis verdient, en die welhaest nog meer verdienen zal daer hy eenen naem begint aen te winnen en misschien wel eens onder de eerste dichters des lands zal gerekend worden, kan men dien eene slechte parti noemen.’ - ‘Na, in alle geval, het gaet my niet aen,’ sprak vrouw Bernard op verdrietigen toon, en Steven ging weg terwyl hy in zyne handen van blydschap wreef. Den dag daerop, toen de gouden louis voor de vier en twintigste mael in den spaerpot viel, gebood vrouw Bernard aen Mariette uittegaen, wy zy eenige woorden in 't geheim aen Mynheer Steven te zeggen had. - ‘Hoor, myn beste,’ sprak zy met eene vriendschap die zy nog nooit in haer verkeer met den dichter gebruikt had, toen Mariette de deur achter zich had toegetrokken, ‘daer hebben my vele dingen dezen nacht toen ik niet slapen kon in 't hoofd gehangen. Hebt gy uw huwelyk al onherroepelyk besloten?’ - Neen, onherroepelyk niet. Ik ben nogtans op het punt het te doen. Ik zal van daeg den laetsten beslissenden stap afleggen. - Overleg die zaek wel, beste vriend. Een jongeling kan door zyn huwelyk, zich op eens in 't ongeluk dompelen; bovenal, indien hy te veel om het geld bezorgd is. Er zyn moeders, Gode zy dank, ik ben van dat getal niet, die blykbaer jagt maken op mannen gelyk gy. Wie weet of men u, door zulke verblindende beloften, niet zoekt in het net te krygen. Daerom wees voorzichtig, beste heer Steven.’ - ‘Ge kunt gelyk hebben, vrouw Bernard. Maer, waer wilt gy daermede naertoe.’ - ‘Ik zou u wel eenen anderen voorstel kunnen doen.’ - ‘o Wat zyt ge goed, mensch lief.’ - ‘Ik moet u vooreerst zeggen dat het gedacht dat ik van u had vandaeg veranderd is. Ik heb u leeren beminnen en achten sedert dat wy ons nader kennen. Ge hebt my, op vier en twintig dagen, vier en twintig louis... meer neen, dat is de hoofdzake niet. Ik acht u eenen werkzamen en spaerzamen jongeling; daer is meer aengelegen. Ik weet ergens een meisje, dat men zou het zeggen, voor u geboren is.’ - ‘En die is..?’ vroeg Steven, terwyl, onder schynbare geestpanning zich rimpels op zyn voorhoofd vormden. - ‘Het is geen onaengenaem meisje; ik zou ze zelfs schoon kunnen noemen. Daerby goedhartig, godvruchtig en huishoudend. Hoe, ge raedt het niet?’ - ‘In der waerheid, neen. Ik herdenk alle de meisjens onzer kennis en vind er geen die uwen lof verdient. Misschien ken ik in 't geheel die niet van wie ge spreekt.’ - ‘Toe, ja, gy kent ze van naby; ik geloof zelf dat gy haer niet haet. Raed ge nu nog niet?’ - ‘Ge zet my in de grootste verlegenheid. Ik denk toch niet dat het Mariette is...’ - ‘Wel, wat zegt ge van Mariette?’ vroeg vrouw Bernard stil en geveinsd, Steven sprong op: ‘Wat’ - riep uit hy - ‘ge zoudt willen? O ge dryft den spot met my. Mariette, myne vrouw... dit is onmogelyk.’ - ‘Blyft by de rede, vriend. 't Is mogelyk, indien ge wilt. Ge kunt myn schoonzoon worden, zoo goed als een andere. Ik zeg het nog, Mariette is in het geheel niet arm; myn man zaliger heeft my een goed sommeken overgelaten en God heeft den penning der weduwe gezegend. Onder ons twee gezegd, het komt er by my niet op aen, twee duizend gulden voor huwelyks gift te geven.’
[pagina 213]
- ‘Ik kan van myne verwondering niet terugkomen’ riep Steven, gansch buiten staet zyner vreugde meester te worden. - ‘Inderdaed, uw voorstel is goddelyk! Mariette, myne vrouw! O dat klinkt in myne ooren als muzyk der hemelsferen. Maer, ik vrees, ik vrees dat zy niet zal wilen.’ - ‘o! Daer sta ik voor in. Mariette! Mariette!’ - riep zy met heldere stem. Het meisjen trad haestig en met hoogroode kaken ter kamer in. - Hoor, Mariette, ik heb zoo even uwe hand aen Mynheer Steven toegestaen. Ik hoop dat gy u zult gedragen als eene gehoorzame dochter.’ - ‘Maer, moeder lief.’ - ‘Geen tegenspreken, het is myn wil; en zoo gy my niet kwaed wilt maken, zult gy hem aenstonds den verlovingskus geven.’ Steven liep naer het meisjen en drukte haer, die spraekloos in zyne armen viel, met het volmaekt geluk der voldane liefde, op borst en mond. Daerop volgde een tooneel dat veel warmer en hartelyker was dan vrouw Bernard, wier slappe oogen, het blozen der wangen, de blikken en de liefkozingen niet waernemen konden, het zou verondersteld hebben. Wie kon er gelukkiger zyn dan Steven en Mariette? Op eenen der volgende avonden werd, op een klein schouwburg der stad, het eerste tooneelstuk van Steven uitgevoerd. De schalk had de geschiedenis des gouden louis tot een klein kluchtspel vervaerdigd, en was er in gelukt het door den tooneelbestierder te doen aennemen. Als beginneling kreeg hy het derde der opbrengst. Tegen den avond van dien dag, ging vrouw Bernard uit en zy kwam, by geval, omtrent het schouwburg; de groote plakkaert, die het stuk aenkondigde, viel haer onder de oogen. Zy zette haren bril op en las: De gouden louis, kluchtspel door Steven. De naem des stuks en nog meer die van den schryver ontstaken hare nieuwsgierigheid. - ‘Ik ben toch begeerig,’ dacht zy, ‘te weten wat myn toekomende schoonzoon zoo al schryvelt.’ Zy waegde eenen plakket en werd door den stroom der menigte tot eene der hoogste gaenderyen des gebouws medegesleept. o Wonder! Als het doek opging, meende zy zich zelve, Mariette en Steven op de planken te zien. De vertrouwelyke omgang dezer beiden, het fyn bedrog jegens haer gepleegd, eene menigte vrolyke tooneelen, waerin zy, tot groot verzet van het publiek, den rol der bedrogene speelde, ontvouwden zich beurtelings voor hare oogen. Hare gewaerwordingen veranderden trapsgewyze: eerst belang, dan ontzetting, dan toorn en eindelyk woede; en nu de waerheid vattende, verliet zy het schouwburg met het vast voornemen over beide geliefden eene schrikkelyke wraek te nemen en ze door geweld voor eeuwig te scheiden. Snauwend en kuchend kwam zy te huis. - ‘Mariette, Mariette’ - riep zy, toen zy binnentrad, met eene stem helklinkende als eene bazuin; en als het kind verschrikt, haer met een licht te gemoet kwam, schreeuwde zy: ‘Geef my seffens het geld van Mynheer Steven hier.’ Te vergeefs zocht het meisje eenigen uitvlugt; moeder herhaelde hare vraeg met dusdanigen indruk, dat Mariette al bevend de kas opendeed en, met bleek gezigt en vochtige oogen, den spaerpot aen moeder gaf. Haestig en krampachtig schudde zy er mede. Daer rammelde de arme gouden louis, heel eenzaem en als beschaemd, in de breede ruimte. ‘Het is dan waer,’ riep vrouw Bernard, en zy wierp grimmend den spaerpot op den vloer. - ‘o! Gy slang! o Verraderlyk stuk! maer dat zult ge bekoopen! en die verzenknoeijer zal geenen voet meer over mynen drempel zetten.’ Nauwelyks waren deze woorden over hare lippen, of Steven stormde zingend en dansend de kamer in. Zyne oogen glinsterden van vreugde en geheel zyn voorkomen verried een hoog, een vervoerend geluk. Zonder de droefheid van Mariette te bemerken, zonder op den toorn van moeder acht te slaen, drukte hy het weenende meisje in zyne armen, en deed ook zoo veel met de dikke vrouw Bernard, die zich te vergeefs verweerde en losrukken wilde, en die, onder zyne kussen, slechts met groote moeite deze woorden stamelen kon: - ‘Uit myne oogen, bedrieger!’ - ‘Ge weet dan alles?’ - riep Steven, - ‘he wel, zoo veel te beter! ik kan my dan die biecht sparen. Ja, moederken, wy hebben u een weinig bedrogen, daer wy elkander te zeer beminnen om gescheiden te kunnen leven. Maer, weest gerust; zie, uit den eenigen gouden louis zyn er, zoo niet vier-en-twintig, dan toch zestien gekomen. Ik heb ze daer even voor myn stuk, dat veel byval gevonden heeft, getrokken. Maer nog een beter berigt; eindelyk heb ik de plaets van opsteller van het Nieuwsblad, dat wyd en zyd verspreid is, verkregen. Menschen lief, die brengt my jaerlyks twaelf honderd gulden op, de winst van buitengewoonen arbeid niet in begrepen.’ Steven liet, terwyl Mariette, in stille gelukzaligheid, aen zynen hals hing, zestien echte goudstukken in den schoot der nog wel een weinig ontstelde vrouw Bernard vallen. Moeten wy er byvoegen dat dezer toorn onder het gewigt van eenen zoo duerbaren en klinkenden last bezweek, dat Steven met Mariette trouwde, dat hy een voortreffelyk dichter en goed burger is geworden en dat zy beiden een gelukkig en benydenswaerdig paer uitmaken? Mariette liet voor den gouden louis, die de eerste grondsteen was van haer geluk, een beursje maken, en zy droeg hem op hare blanke borst. Nooit had hy vroeger eene schoonere plaets gehad. P.X.

Vorige Volgende

De gouden Louis.