in de Akademie verbleven, weten wat zy hem verschuldigd zyn. Zy zullen het niet vergeten, en wy, zyne collegas in het onderwys, wy zullen ons altyd den vriend en gezel gedenken die ons werk deelde, en ons altyd het voorbeeld van verkleefdheid en pligt getoond heeft. Zyne dood laet in ons midden eene ruimte die niet gemakkelyk zal aengevuld worden.
Vaerwel, lieve collega, vaerwel, moogt gy in een beter oord de belooning ontvangen, verschuldigd aen uwe verkleefde werkzaemheid en vereerende loopbaen!’
Ziehier de rede van den heer De Taeye:
‘Als oud leerling, als collega, kom ik een laetste plechtig vaerwel zeggen aen den man van hert, aen den talentvollen kunstenaer, wiens stoffelyk overschot wy hier omringen.
Anderen hebben gesproken van zyn leven en zyne werken; ik zou u willen zyne vooringenomenheid herinneren voor de kunsten waer zyn bestaen zoo edel van vervuld was, en een eerbewys weerdig van haer aen zyne nagedachtenis brengen. Ik zal trachten deze droevige plicht te vervullen, zonder de aendoening, die my overmeestert, te willen bewimpelen.
Joannes-Antonius Verschaeren werd te Antwerpen van eene goede burgerfamilie ten jare 1803 geboren; jong nog trad hy in het werkhuis van den ouden Herreyns die destyds de volledigste vertegenwoordiger was der vlaemsche kunst, en die, om zoo te zeggen, een verbindingsteeken uitmaekt tusschen de overleveringen van de school van Rubens en die van ons tydvak.
Het was dáer dat Verschaeren de echte grondbeginselen der vlaemsche schildering putte. Wel is waer, hy onderging later den invloed der school van David, die de kunst overheerschte; maer hy won den drift van het schoone des vorms, aen wier behertiging zyn gansch bestaen werd toegewyd.
Nogtans was hy te vlaemsch om de overleveringen onzer kleur te vergeten, en van dien oogenblik, vatte hy het vaste ontwerp, (zoo als hy my dikwyls in zyne vertrouwelyke uitboezemingen bekende), de vlaemsche kunst en de heerlykheid der teekenkunde met de schitterende overleveringen der kleur te vereenigen; het was eene edele onderneming van eene buitengewoone moeijelykheid, en waervoor men eene ziel hebben moest, byzonder voor den stryd gewapend.
Met moed en volherding richtte hy zich in dezen weg, had eenigen byval en behield in 1828 in de Akademie van Antwerpen den prys in den grooten kampstryd gezegd van Rome, door een werk dat byzonder het doel deed kennen dat hy zich voorstelde te bereiken.
Hy vertrok vol toekomst en hoop naer Italië; te Rome aengeland, op het oogenblik dat Cornelius Overbeek en andere Duitschers ook hunne studiën bereidden om de kunst in hun vaderland te hervormen. Daer breidde het veld zyner gedachten zich van dag tot dag meer en meer uit; hetgeen hy voorzien had door de macht zyner inspraek, werd hem bestatigd door de studie der antieken en der groote italiaensche meesters.
Hy knoopte weldra innige vriendschapsbetrekkingen aen met Cornelius en Overbeek, die eene oprechte bewondering hadden voor het gemak en krachtvolle doenwyze van hunnen vriend, den vlaming, en hem wilden naer Munich leiden, by het terugkeeren in hun vaderland. Verschaeren kon echter nog niet tot het besluit komen het bevoordeelde land der kunst te verlaten, evenmin als hy het in het gedacht kon brengen tot den geboortegrond terugtekeeren.
Slechts na acht jaren afwezigheid, keerde hy terug, in 1837, op het oogenblik dat eene hevige beweging zich in de uitdrukking der kunst onzes lands had verklaerd. De romantische school in hare eerste terugwerking tegen de klasissche kenteekende zich door eene uiterste overdrevenheid; men sloot heviglyk de teekening en de lynen uit voor de kleur en den toon; men verwyderde zich gansch van de overleveringen der oudheid om zich in die der middeleeuwen terug te werpen. Het was onder zulke ongunstige voorteekens, dat Verschaeren met zyn jong en ernstig talent optrad, met zyne vaste hoedanigheden van styl en teekening die de strekking onzes tydvak, eenige jaren vooruitging; - hy werd bespot.
De overtuiging en de macht der jeugd ondersteunde hem; hy volherde, doch eene onwetende en verblindende afkeuring verbitterde zich tegen de voortbrengselen des jongen kunstenaers, die alleen dorst stryden tegen de overdrevenheid waerin zich de school geworpen had. Alleen tegen allen moest Verschaeren zich ontmoedigen. Hy zonderde zich af in zyn werkhuis, zonder aenmoediging, zonder aenprikkeling; de twyfel overmeesterde zyn verstand; hy eindigde met niets meer voortebrengen. Het was een verlies voor de kunst, want wy Myne Heeren, die de vooringenomenheid van het publiek of den byval van den dag niet noodig hebben om de weerde van eenen kunstenaer te oordeelen, wy mogen zeggen, dat hadde Verschaeren volherd, hy vandaeg den Ingres van ons land ware geweest.
Tydens de hervorming onzer Akademie, onder het bestuer van M. Wappers, begreep deze laetste welke onneindige diensten een man van het talent van Verschaeren, aen onze instelling kon bewyzen. In 1842 werd hy dan ook tot eersten leeraer der teekenkunde van de klas naer 't leven en der Antieken benoemd. Het was daer dat zyn talent in al zynen glans ten voorschyn trad, in al zyne verleiding, en, alwie het geluk had hem te naderen gedurende de eerste jaren van zyn onderwys, heeft er eene onuitwisbare herinnering van behouden. Ik zie hem nog staen voor de meesterstukken der antieken, alle de schoone lynen doen uitschynen van het harmonyvolle vergoddelykt door de beitels van Phidias en Praxiteles, door eene diepe overtuiging ons in de geheime uitleggingen van het schoone inwyden, en andermael ons met zyn waer, grondig en stellig oordeel de persoonlyke hoedanigheid van het levend model toonen. Door zyne zoete, overtuigende en een weinig droefgeestige stem, kon hy de leerlingen treffen, van wien hy zich eene familie gemaekt had, en hunne liefde tot hem was gelyk aen eene byna godsdienstige bewondering welke zyn talent en zyn edel karakter inboezemden.
Hy streed nog alleen, met zyn onderwys, tegen het vergeten der ware grondbeginselen van den tyd, en behield alzoo de neêrlaeg der overdrevenheden der romantiek. Ditmael waren zyne poogingen niet onvruchtbaer: hy deed een oneindig goed aen den vooruitgang onzer school en zyn invloed was zeker niet vreemd aen het ernstig karakter dat de kunst in onzen tyd gewonnen heeft; hy oefende zich zonder ruchtbaerheid, maer op eene zekere en overtuigende wyze, en al wie zyne lessen heeft bygewoond, is hem die liefde van den vorm verschuldigd welke hem kenmerkte.
Het land begon eindelyk 's mans buitengewoone hoedanigheden te beseffen, en de herhaelde diensten die hy aen het kunstonderwys bewezen had: de Koning noemde hem in 1846 tot ridder zyner orde.
Na dat M. Wappers zich van onze Akademie verwyderd had, was het onze vriend welke, gedurende die lange vacatuer, als bestuerder met
Auteursrechtvrij
