De Vlaamsche School. Jaargang 14

Stadhuis van Antwerpen.
Tafereelen en schilderijen aldaar bestaande.

Naar aanleiding van eene woordenwisseling, welke dezer dagen in den Antwerpschen Gemeenteraad plaats had, zijn de heeren Nicas. de Keyser, bestuurder der academie, Jos. Bellemans, lid van den Gemeenteraad, Th. van Lerius, advocaat, Ferd. de Braekeleer en P. Génard, stadsarchivaris, in commissie gesteld, om den staat van die schilderijen te onderzoeken en voorstellen nopens derzelver herstellingen en plaatsing in te dienen. Wij laten hier de lijst van deze schilderijen volgen:

Voorzaal van het Collegie.

Cornelis de Wael, Hans zoon (broeder van Lucas.) Aankomst te Antwerpen van den cardinaal Ferdinand van Spanje, gouverneur-generaal, op 17 April 1635. Bezit goede hoedanigheden.

J.-B. Bonnecroy. Gezicht der stadshaven van Antwerpen. Zeer verdienstelijk.

Antoni Sallarts: Neêrlaag van den hertog van Alençon, in zijnen aanslag tegen de stad, 17 Januari 1583. Schoon tafereel.

Jan-Jozef Horemans, de jonge. Blijde inkomst van prins Karel van Lorreinen, gouverneur-generaal, langs St-Jorispoort, op 19 April 1749. Niet gelukkig zamengesteld.

Bartholomeo Manfredi. Een concerto. Schoon tafereel dagteekenende van de XVI^e eeuw.

Jan de Hollander, (meester van St-Lucasgilde, 1522-23.) Verwoesting der omstreken van Antwerpen, door Marten van Rossem, op 24 Juli 1542. Schoon voortbrengsel van dezen zeldzamen meester.

Jacob Grimer. Gezicht van het Kiel, 1575. Voortreffelijke schilderij.

De heer Th. van Lerius heeft ons, betreffende dit tafereel het volgende medegedeeld uit de aanteekeningen van wijlen den heer Jan-Baptist van der Straelen:

‘In 't begin van November 1822 wierd alhier (te Antwerpen) op de Vrydagsche markt verkocht een fraey tafereel verbeeldende het Kiel. Men zag er (op de schilderij) de

[p. 46]

puynen van het Carthuysersklooster, van verscheyde huyzen en gebouwen. Men bemerkte er insgelyks de kerk van het Kiel, alsook een zeer schoon hof, tusschen de twee wegen van Hoboken, alwaer het kermis was en van waer veel volk afkwam, zoo te voet als in wagens, enz. Dit tafereel is gekocht door eenen kunsthandelaer, die, het gekuyscht hebbende, (het) aen den burgemeester van Antwerpen verkocht tot versiering van het stadhuys.’

Onbekend. Afbeeldsel van den jongen prins Philips van Spanje, later koning Philips III.

Zaal van het Collegie.

Matthijs-I. van Brée. Zinnebeeldige fries. Verdienstelijk.

Gillis Mostaert, de oude. Gezicht van het oud stadhuis van Antwerpen, geschonken aan het stadsbestuur, op 30 Mei 1851, door graaf Amedeus de Beauffort. Schoon tafereel.

Casteels. Gezicht van het nog bestaande stadhuis en der Groote-markt in den loop der XVII^e eeuw. Uitgevoerd in of omtrent 1715.

Casteels. Gezicht der Meir in den loop der XVIII^e eeuw. Aangekocht in 1858. Fraaie stukjes.

Willem Linnig. Gezicht der vroegere Statenkamer op het stadhuis van Antwerpen, aangekocht door het stadsbestuur in 1852.

Willem Linnig. Gezicht der zaal van het oud Collegie, (thans zaal des Gemeenteraads) aangekocht door het stadsbestuur in 1853.

Voorzaal des Gemeenteraads.

Onbekend. Zinnebeeldig tafereel, voortskomende van de vroegere Weesmeesterskamer op het stadhuis. Van gering kunstbelang.

Onbekend. Zinnebeeldig tafereel. (Onbeduidend.)

Id. Justicia e coelo reducta. Gemeen tafereel.

Zaal des Gemeenteraads.

N. de Keyser. Portret van Z.M. Leopold I, uitgevoerd in 1856.

B^on Gustaaf Wappers. Portret van H.M. koningin Ludovica-Maria, uit het geheugen geschilderd in 1855.

Idem. Portret van Z.K.H. den hertog van Brabant, uitgevoerd in 1855.

N. de Keyser. Portret van H.K.H. de hertogin van Brabant, Maria-Hendrika, te Weenen in 1853 geschilderd.

B^on Gustaaf Wappers. Portret van Z.K.H. graaf Philips van Vlaanderen, vervaardigd in 1854.

N. de Keyser. Portret van H.K.H. prinses Charlotta, geschilderd in 1857.

Gemelde zes portretten der koninklijke familie werden uitgevoerd ingevolge een besluit van den Gemeenteraad, op 30 Augustus 1852, onder de regeering van den heer Frans Loos.

Jozef Jacobs. Hulde aan de stad Antwerpen; schets eener versiering, in 1840, ter gelegenheid der Rubensfeesten op de Grootemarkt geplaatst. Geschonken door den heer Jacobs.

Ferdinand de Braekeleer. Standbeeld van Gilbert van Schoonbeke; schets der versiering, in 1840 bij de Citernebrug geplaatst.

Idem. De Meirbrug, schets der versiering in 1840 op de Meir geplaatst. Beide geschonken door den heer de Braekeleer.

Pieter-Antoon Verlinde. Schets van den zegeboog, in 1840, op de Meir aan de Rubensstraat opgericht. Geschenk van den schilder.

Deze vier tafereelen waren bestemd om de Gemeenteraadszaal te versieren. (Brief rakende deze gift van 19 October 1840, besluit van het Collegie van 17 December 1840.)

Verders bevat het plafond vier schoone zinnebeeldige tafereelen, te weten: de twee, in de nabijheid der schouw, zijn van Cornelis Schut; die nabij den ingang, van Jacob de Roore. De geniussen aan de zijkanten, zijn ook van Jacob de Roore en doen eer aan den meester.

Klein Collegiezaal.

Antonio Pellegrini. Zinnebeeldig plafondstuk voorstellende, de wijsheid en rechtvaardigheid die het kwaad te keer gaan. Verdienstig.

Cornelis de Baillieur, de jonge. Muurschilderingen: twee paneelen, de kunsten en wetenschappen voorstellende. Voortreffelijk.

Breederaadzaal of Statenkamer.

Matthijs-I. van Brée. Zinnebeeldige tafereelen voorstellende: de stad Antwerpen en de Schelde; werd uitgevoerd in 1804, volgens een besluit van den municipalen raad, en in de raadszaal geplaatst bij besluit van 4 Juni 1806.

Huibrecht Sporckmans. Zinnebeeldig tafereel, voorstellende de stad Antwerpen, de vrijheid der Schelde vragende. Aangekocht door het stadsbestuur. Afkomstig van het Schippers- en Visch verkoopers-ambacht. Bevat zeer schoone portretten.

Secretariaat.

J. Moerenhout. Plunderingen door Marten van Rossem in de omstreken van Antwerpen, uitgevoerd in 1866 en in 1867 aangekocht door staats- en stadsbestuur.

Burgerlijke stand.

Jan-Pieter Verdussen. Slag bij Eeckeren, op 30 Juni 1703 geleverd. Verdienstig tafereel.

Pieter Snaeyers en Lucas van Uden (de laatste voor 't landschap.

Slag van Calloo; op den voorgrond de Cardinaal Infant Ferdinand. Een meesterstuk.

Jan-Pieter Verdussen. Slag bij Eeckeren. Verdienstig tafereel.

Nicolaas Van Eyck (geteekend), Gezicht der Meir; vereeniging der Gilden. Schilderij van groot kunstbelang.

Waarschijnlijk naar Erasmus de Bie (leerling van David Ryckaert den II of den III. Aankomst der koningin Maria de Medicis te Antwerpen. Gemeen.

Onbekend. Zinnebeeldig tafereel, de reus Antigoon en Brabo. Van weinig belang.

Andreas-Bernard de Quertenmont. Afbeeldsel van zijne doorluchtige hoogwaard. Cornelius-Franciscus de Nelis, laatste bisschop van Antwerpen. Doet weinig eer aan den maler.

1^c Bureel.

Onbekend. Zinnebeeldig tafereel, voorstellende de vrijheid, jaar VI der Fransche republiek. Onbeduidend.

[p. 47]

II^e Bureel. (Deze zaal was de vroegere Tresorij.)

Pieter Ykens. Geschilderd plafond voorstellende: de overvloed, engelen, enz. Schoon.

Jacob de Roore. De in grijs geschilderde geniussen. Verdienstig.

Gebroeders Gillis en Bonaventura Peeters. De slag van Calloo, geleverd in 1638 en betaald volgens besluit van het magistraat van 28 Mei 1639 gl. 480. Het landschap geschilderd door Lucas van Uden. Allerschoonst tafereel.

Bonaventura Peeters. (In den gang). Gezicht der stad Antwerpen in de XVII^e eeuw. Meesterstuk.

Zalen der Archieven.

Onbekend. O.-L.-Vrouw op het Staaksken, tafereeltje, voortskomende van het vroegere altaar der hoveniers en mandenmakers in O.-L.-Vrouwekerk. Onbeduidend als kunstwerk.

Jan-Pieter Verdussen. Slag bij Eeckeren. Verdienstig.

Benjamin Sammeling (leerling van Frans Floris). De herstelling der stad onder het bestuur van koning Philips II, ten jare 1585. Aangekocht in 1841. Gemeene samenstelling.

Jan-Josef Horemans, de oude. Afbeeldsel van den stadstresorier Cornelissen, (XVIII^e eeuw). Is deerlijk overschilderd en overigens weinig beduidend.

Matthijs Schoevaerdts, (leerling van Adriaan-Frans Baudewyns). Gezicht der stad. (XVII^e eeuw.) Goede schilderij.

Onbekend. Oproep der Duitsche krijgsbenden bij het Oosterschhuis. De figuurtjes hebben verdiensten, doch de samenstelling is niet gelukkig.

W. Linnig. De afgebrande Beurs, aangekocht in 1858.

B^on H. Leys. Drie schetsen voortskomstig van den praalboog, in 1840 op de St-Jacobsmarkt opgericht.

1^o De blijde inkomst te Antwerpen van den hertog van Alençon in 1583;

2^o De aanval van den hertog van Alençon aan de Borgerhoutschepoort;

3^o Neêrlaag van den hertog van Alençon aan de Borgerhoutschepoort. - Geschonken door den schilder.

Onbekend. De Ommegang van Antwerpen, gezien op de Meir (XVIII^e eeuw.) Gemeene schilderij.

Frans Porbus, de oude? Portret van een magistraat uit de XVI^e eeuw. (Ovaal.) Verdienstig.

Frans Floris. Het oordeel van Salomon, geschonken door Jan Asseliers, audiencier der staten, in 1583. Schoon.

Op 28 Februari 1584, werden er door het magistraat dankbetuigingen aan den gever gestemd.

Binnenplein der Leguit in 1567. Dit tafereel hing vroeger in het kabinet van den gemeentesecretaris. Van weinig kunstbelang.

Onbekend. Gezicht der stad Antwerpen op het einde der XVII^e of in het begin der XVIII^e eeuw. Aangekocht in 1842. Bevat goede hoedanigheden.

Bernard Weiser. Praalboog opgericht op de Meirbrug, volgens de teekening van den bouwmeester F. Berckmans, ter gelegenheid des huwelijks van Z.K.H. den hertog van Brabant.

Idem. Praalboog opgericht op de Meirbrug, volgens de teekening van den bouwmeester Frans Durlet, ter gelegenheid der 25^e verjaring der inhuldiging van Z.M. Leopold I, 1856.

Deze beide tafereelen versierden, onder de vroegere regeering, de gemeenteraadszaal.

Matthijs-J. van Brée. Portret van Z.M. Willem I. Het hoofd doet eer aan den schilder.