De Vlaamsche School. Jaargang 14

[p. 53]

De koning drinkt!

tafereel van jacob jordaens, houtsneê van w. brown.

't Is Jacob Jordaens, de groote schilder die, evenals Rubens, Adam van Noort tot meester had, wien wij de hierboven afgebeelde voorstelling van het Drie-Koningenfeest verschuldigd zijn. De christelijke Kerk viert het Drie-Koningenfeest, zooals men weet, op den eersten Zondag na den 6^en Januari van elk jaar, ter herdenking van de aanbidding van Jezus door de Oostersche koningen, de openbaring van Christus als verlosser der wereld en het mirakel op de bruiloft te Kana. Het Drie-Koningenfeest wordt in de christelijke Kerk Epiphania geheeten, onder welken naam ook de Grieken feesten hadden, die ter eere van de door hen aanbedene goden gevierd werden. Sedert onheugelijke tijden, wordt in de huisgezinnen het Drie-Koningenfeest met drink- en eetpartijen gevierd. In alle landen bestaat de gewoonte, dat tusschen de feestvierenden op dien dag een koning gekozen wordt, wien de gasten, gedurende den maaltijd, gehoorzaamheid en onderwerping verschuldigd zijn. Is het gezelschap eenigszins talrijk, dan kiest men niet slechts een koning, maar nog een aantal plaatsbekleeders meer, zooals een raadsheer, een geheimschrijver, een kamerling, een geneesheer, een schenker, een voorproever, een muzikant, ja, zelfs een biechtvader, benevens tal van bedienden, waaronder een zwitser, een portier, een bode, een speelman en - niet te vergeten! - een kok en een zot. Ieder van deze personages neemt met het aanvaarden van zijne hooge of lage bediening de verplichting op zich, de hem bij de keuze toegedachte rol zoo vermakelijk mogelijk te vervullen. De meesten onzer lezers kennen ongetwijfeld de aloude koningsbrieven, welke, gedurende de eerste 10 of 12 dagen des jaars, namelijk te Antwerpen in de straten worden uitgeleurd, onder het geroep: Koningsbrieven, kroon en kroon! en waarop den met den scepter in de hand, te paard gezeten koning, de volgende regels worden in den mond gelegd:

Ik ben koning van de vrienden,

Mannen spaert myn tafel niet!

'K heb niet lang zoo veel bedienden,

Dus intusschen geen verdriet,

De biechtvader, op de koningsbrieven in zijnen biechtstoel afgebeeld, heeft in last te zorgen, dat de feestvierenden zich voor buitensporigheden hoeden. Bij hem luidt het rijmpje waarschuwend:

In het midden onzer vreugden,

Doet niets wat een straf verwekt....

Daarentegen beveelt de zot:

Wil op 't woord des konings drinken....

't Is het heuglijk oogenblik waarop de koning drinkt, welk Jacob Jordaens heeft verkozen om het bonte gezelschap, dat wij hierboven vereenigd zien, uit te schilderen. Hoort gij de gasten juichen, lezer? Geene enkele tong, geen enkele arm

[p. 54]

blijft stil, al kan men het Zijner Majesteit dan ook aanzien, dat zij hare lippen dien avond niet voor den eersten keer bevochtigt. Ook aan de houding der gasten is het te bespeuren, dat zij het woord des konings niet in den wind geslagen hebben.

Wij mogen van den schilder zeggen, dat hij in zijne voorstelling allerbest gelukt is. Dit gezelschap tafelzitters, is wel een van de krachtigste en flinkste groepen die men zien kan. Hoe gloeit het leven in al die personen, hoe bewegen zich al die lichamen, hoe doortintelen gulheid en vreugde al die wezenstrekken! De drinkende koning is, in zijnen aard, een onverbeterlijk toonbeeld. Het tafereel over zijn geheel genomen is een wezenlijk ongekunsteld kunstwerk. Meer natuurlijkheid, overeengebracht met de welbegrepene eischen der kunst, laat zich in eene schilderij moeilijk denken. Wij zouden de toegevendheid onzer lezers moeten inroepen, voor de moeder die zelfs in 't gezelschap en aan den disch eens konings, met eigen hand haar schreiend kind bezorgen wil. Maar men zal opmerken, dat zij het oogenblik te baat neemt, waarop aller aandacht zich op den koning heeft vereenigd en dat de goêlijke gasten zelven zich gebaren te houden, alsof zij van de verrichting volstrekt niets merkten. Laat ons de goede vrouw dus niet harder vallen, dan hare dischgenooten zelven, die waarachtig vrij wat meer reden hadden dan wij, om den neus op te trekken.

Op blz. 154 en vgg. van den 4ⁿ jaargang der Vlaamsche School (1858), kan men nopens het leven en de werken van Jordaens een aantal wetenswaardige bijzonderheden vinden, alsmede een verkleind portret van den beroemden schilder, wiens afbeelding wij eerlang, op grootere schaal uitgevoerd, hopen mede te deelen.