De Vlaamsche School. Jaargang 25

Kroniek.

Mechelen. 15 Augustus had alhier een toonkundig feest plaats onder de leiding van den beroemden orgelist Jaak Lemmens. De groote zaal van het klein seminarie was met ongeveer 3000 hoorders bezet. De gunstig gekende toonzetter Tinel opende het feest met twee stukken voor piano: Tarantelle, in la bémol van Steghen Heller, en een Scherzo, in ut mineur, van eigene samenstelling, waarna de juffrouwen Mary en Ella Lemmens, voor de eerste maal in het publiek optredend, een duo uit Mozarts Zauberflöte zongen, op de piano begeleid door hunnen vader, die vervolgens op het orgel een stuk van eigene samenstelling meesterlijk voordroeg. Mev. Lemmens geboren Scherrington zong bij orgel- en pianobegeleiding zeer volmaakt een aria uit Handels loflied op de heilige Cecilia. Het 2^e gedeelte van het concert werd als volgt vervuld: Venise et Naples en Rapsodie hongroise n^r 8, beide van F. Liszt, gespeeld door Tinel; La Pesca, van Rossini, duo gezongen door de juffrouwen Lemmens; openingsstuk van Guillaume Tell, op het orgel gespeeld door den heer Lemmens, op eene zoo echt meesterlijke wijze, dat wij ze gerust onnavolgbaar durven noemen; de tonen van alle muziektuigen spraken uit het orgel; de toehoorders gaven hunne goedkeuring dan ook op de luidruchtigste wijze te kennen. Als dankbetuiging voor dien geestdriftigen bijval speelde den heer Lemmens nog een stuk. In Rossini's Air du Rossignol vond mev. Lemmens gelegenheid om den ganschen omvang harer rijke stem te laten bewonderen. Ten besluite zong zij met hare talentvolle dochters den trio uit Cimarosa's Mariage secret. Toen, vooraleer te scheiden, de heer E. de Kerckhove de familie Lemmens en den heer Tinel voor hunne belanglooze medewerking bedankte, scheen aan het gejuich geen einde te zullen komen.

Brussel. Koninklijke academie van België. Prijsvragen voor 1880. 1) Verhandeling over den oorsprong van de Belgische muziekschool, met aanwijzing van het verband welk tusschen de oudste meesters van voornoemde school en de Fransche en Engelsche toonkunstenaars uit de xii^e, xiii^e en xiv^e eeuw bestaat; prijs: 1000 fr.; 2) Geschiedenis van het potbakken in onze provinciën, onder het oogpunt van de kunst, sedert den Romeinschen tijd tot de xviii^e eeuw; prijs: 800 fr.; 3) Verhandeling over den oorsprong van het half en geheel verheven beeldwerk, onder waardeering van zijne ontwikkeling en wijziging in den loop der tijden met betrekking tot de kunst en in de verschillende stijlen; prijs: 1000 fr.; 4) Verhandeling over het karakter van de Vlaamsche bouwkunst der xvi^e en xvii^e eeuw, met aanwijzing en beschrijving van de gebouwen in de Nederlanden welke dit karakter vertoonen. De stukken, niet onderteekend en vergezeld van een gesloten briefje welk het adres en den naam des schrijvers bevat, vóór 1 Juni 1880 in te zenden aan den heer secretaris J. Liagre.

Er is buitendien door dezelfde academie nog uitgeloofd: 1^o een prijs van 1000 fr. voor een pleisterbeeld van de Lente 1^m25 hoog; 2^o een prijs van 600 fr. voor den besten gedenkpenning van België's 50-jarige onafhankelijkheid. De stukken, zonder daarop den naam der vervaardigers te melden, welke naam op te geven in een bijgevoegd gesloten briefje, vóór 1 September 1880 vrachtvrij te bestellen op het secretariaat der academie.

- De door het staatsbestuur te Leuven aangekochte schilderij van Q. Massys (zie blz. 123) is in het rijksmuseum aangekomen en geplaatst.

- De Cercle français te Brussel zamelt gelden in, ter bekostiging van een gedenkteeken voor de Fransche soldaten uit den oorlog van 1870 welke in België overleden zijn.

- De heer De Winne heeft een portret ten voeten uit van den graaf van Vlaanderen voltooid, bestemd om geplaatst te worden in de zaal van den bestuurraad der algemeene spaaren lijfrentkas welke Z.K.H. tot voorzitter heeft.

Gent. 17 Augustus is op de gemeenteplaats te Gentbrugge het gedenkteeken van Lodewijk Van Houtte ingehuldigd, uitgevoerd in brons naar het model van den beeldhouwer P. De Vigne. Het bestaat uit Van Houtte's borstbeeld dat bekroond wordt door de Belgische maagd.

Brugge. De heer Pickery is gelast met het vervaardigen der beelden, de heer De Wispelaere met het lijstwerk bestemd voor den voorgevel van de oude griffie. (Zie 1878, blz. 114.

Buitenland.

's-Gravenhage. Ingezetenen, die daarvoor geld bijeengebracht hadden, hebben een grooten gedenkpenning laten slaan, ter gelegenheid van de 300^ste verjaring der Unie van Utrecht. De voorzijde is vervaardigd door J.Ph.M. Menger, tweeden, en de keerzijde door J.Ph. Menger, eersten stempelsnijder aan de rijksmunt. Op de voorzijde ziet men het borstbeeld van graaf Jan van Nassau, met het opschrift: Graaf Jan van Nassau, stichter der Unie van Utrecht; op de keerzijde: een leeuw met opgeheven zwaard en de zeven pijlen, omringd door elf starren, het zinnebeeld der elf provinciën, waarboven het Alziend Oog, met het omschrift: Dankbaarheid, Eendracht, Vrijheid, en de jaartallen 1579-1879.

- In de gemeente Witmarsum is in het middelgedeelte

[p. 139]

der openbare wandelplaats eene hardsteenen zuil opgericht ter nagedachtenis van den protestantschen priester Menno Simonsz, te Witmarsum geboren in 1496.

Amsterdam. Een zonderlinge twist beroert de Amsterdamsche kunstwereld. Eenige kunstenaars en kenners hebben namelijk de bewering openbaar gemaakt, dat Rembrandts beroemde Nachtwacht eene Dagwacht zou zijn en de schilderij door de zon verlicht wordt. Anderen spreken zulks tegen. Vandaar een heftig geschrijf in bladen en boekjes.

- Den 18ⁿ Augustus werd in De Brakke Grond de verkooping begonnen van de kunstverzameling van baron Isendoorn à Blois van den Cannenburg. De volgende prijzen werden onder andere besteed voor etsen: Rembrandt, n^r 671, 363 gl.; n^r 676, 225 gl.; n^r 677, 215 gl.; n^r 684, 275 gl.; n^r 726, 247 gl.; Ruysdael, De reizigers (1^e staat), 3311 gl.; n^r 775, zelfde onderwers, 550 gl.; n^r 777, 242 gl.; n^r 781, 787 gl.; n^r 782, een ovaal landschapje 0^m04 breed, 1661 gl. (al de Ruysdaelen zijn aangekocht voor het Britsch museum); D. Stoop, n^r 824, 343 gl.; een A. Verboom, 201 gl.; een id., 300 gl.; een J. De Visscher, 140 gl.; een S. De Vliegher, 211 gl.; 6 etsen door A. Waterloo, 605 gl. Voor de ets van eene schelp, zoo groot als eene kinderhand, afkomstig van Rembrandt, betaalde men 215 gl. Een door denzelfden meester geëtst portret van Bonus werd opgejaagd tot 375 gl. omdat de hand in dit exemplaar zichtbaar bijgewerkt was, waaraan het stuk zijne zeldzaamheid ontleent, en voor een etsje ter grootte van een paar vingers, ook van Rembrandt, betaalde een Fransch liefhebber ruim 100 gl., terwijl een exemplaar der zoogenaamde honderdguldensprent voor niet minder dan 625 gl. werd toegewezen. Bijzonder meldenswaardig is de prijs van 3010 gl. voor welken het Britsch museum eene ets van Ruysdael bekwam. - Voor oude teekeningen werd onder andere betaald: van Battem, 191 gl.; H. van Avercamp, 110 gl.; A. Van Borssum, 130 gl.; W. Buytenwech, 105 gl.; A. Cuyp (landschap), 253 gl.; J. Van Goyen, 94 gl.; van der Helst, 198 gl.; een stadsgezicht van Ph. Koninck, 155 gl.; een maanlicht op ijs van H. Meijer, 110 gl.; W. Van Mieris, Het oordeel van Paris, 111 gl.; eenige P. Molijns, 133 gl.; een A. van der Neer, 127 gl.; eene kleine maar schoone potloodteekening van P. Potter die in de vorige eeuw voor omtrent 300 gl. verkocht werd, bekwam de heer Langerhuizen voor 440 gl.; drie onbeduidende kleine schetskrabbels van Rembrandt gingen tot 226 gl.; een Roghman gold 99 gl.; een Ruysdael, 115 gl.; een A. van de Velde, jachttafereel, 539 gl.; eene zinnebeeldige voorstelling van A. Van de Venne, 210 gl.; eenige paarden van Wouwerman, 66 gl.; een waterverfschilderingje van J. De Wit, 92 gl. Het Britsch en Fransch museum hebben veel gekocht, alsmede prins Jérôme Napoleon, Rothschild en de Nederlandsche verzamelaars Langerhuizen, Schöffer, Bredius, Bunte enz. - Het Nederlandsche rijksmuseum kocht voor 2200 gl. eene schoone en zeer groote schilderij uit de oud-Vlaamsche school, uitgevoerd in den trant van Jan Van Eyck. Het stuk was ongeteekend.

- De maatschappij Arti et Amicitiae is voornemens in April 1880 eene tentoonstelling van kunstwerken in vroegere eeuwen uit edele metalen vervaardigd te openen. Ook buitenlandsche kunstvoorwerpen zullen toegelaten worden. De tentoonstelling zal bestaan uit; 1^o kunstvoorwerpen vóór 1800 uit goud en zilver vervaardigd, 2^o voorwerpen en gedrukte stukken betreffende de goud- en zilversmidsgilden, 3^o portretten van en herinneringen aan goud- en zilversmeden uit vroegere eeuwen.

- Bij F. Muller en c^o is verschenen een catalogus van door dr. A. Van der Willigen Pz. bijeengebrachte portretten van genees-, natuur- en wiskundigen uit Nederland en Vlaanderen. Deze verzameling telt 1516 nummers en bevat veel merkwaardigs. Achter elke afbeelding is de prijs vermeld, waarvoor zij te koop is. Bij deze verzameling is eene andere gevoegd, bijna 200 nummers groot, van wanschapenen, dwergen, reuzen, sterke en dikke mannen, menschen die 100 jaar werden, dweepers, moordenaars en gifmengers!

- Prins Frederik van Sleeswijk-Holstein zal weldra uitgeven een leven van Akbar, den Indischen vorst, in Nederland gekend door den roman van Limburg Brouwer.

Leiden. Het gedenkteeken van Leidens ontzet (zie blz. 42) zal in 1880 ingehuldigd en geplaatst worden in de Hoogstraat. De heer Koelman heeft het model van zijn beeld van burgemeester Van de Werff in pleister laten gieten; het zal anderhalf maal levensgroot zijn. Het half verheven beeldwerk van het gedenkteeken is reeds in brons gegoten bij de firma Enthoven te 's-Gravenhage.

Groningen. Deze stad zal van 22 tot 27 September het lustrum harer hoogeschool vieren. Aan muziekuitvoeringen, die te dezer gelegenheid zullen plaats hebben, zal de Antwerpsche zangeres mej. Ad. Biemans deelnemen.

Parijs. Eene na 1830 aan Paul Delaroche bestelde groote schilderij, voorstellende de overweldigers van de Bastille die de sleutels dezer staatsgevangenis overbrengen naar het stadhuis, zal gehangen worden in het nieuwe Parijsche stadhuis. Dit stuk had tot verleden jaar onzichtbaar in een stadsmagazijn gestaan.

- Een nieuwsblad meldt het volgende: ‘Te Montcastin zijn de grondvesten van een Appollo-tempel ontdekt, waarvan een deel door den heiligen Benedictus herschapen was in twee katholieke kapellen.’

- Volgens wordt gemeld is de oorspronkelijke muziek van de mis die Mehul voor de kroning van den eersten Napoleon schreef, te Presburg teruggevonden door den heer Neyrat en zou zij gedrukt worden.

- In de school van schoone kunsten zijn de geschilderde ramen voor de hoofdkerk van Orleans tentoongesteld geweest, welke ingezonden werden naar aanleiding van den te dien einde uitgeschreven prijskamp. Het onderwerp, voor de afbeeldingen op de ramen voorgeschreven, was het leven van Joanna d'Arc. De prijs werd behaald door Lorin. Grooten bijval verwierf ook het eerste raam van den inzender Chevignard, waarop Joanna die stemmen hoort in den hemel, afgebeeld is. Ook de ramen van Ottin worden zeer geroemd. (Ondertusschen is de bekende kunstcriticus C. Blanc tegen de uitwijzing van den wedstrijd in verzet gekomen; met meer anderen wordt door hem beweerd, dat de prijs aan Chevignard toekomt).

- De inschrijvingen ter oprichting van een standbeeld voor mgr. Dupanloup bedragen tot dusver ruim 62,000 fr. Zie blz. 15.

- Volgens wordt gemeld, is de heer E. Thomas, onderwijzer aan de hoogeschool te Parijs, door den Franschen minister van onderwijs belast met eene zending naar Leiden, Dresden en Munchen, ten einde aldaar de handschriften van Virgilius te bestudeeren.

- Den 10ⁿ Augustus is te Creuzot het standbeeld ingehuldigd van den heer Schneider, door wien de groote ijzergieterijen aldaar werden opgericht. Het beeld werd vervaardigd door Chapu. (Zie onzen jaargang 1878, blz. 84.)

Londen. De naald van Kleopatra, die op de nieuwe Thameskade werd geplaatst, is schoon gemaakt door Henry Browning die haar daarna heeft bestreken met een smeer van zijne eigene vinding, waardoor de verwerende invloed van water en lucht wordt voorkomen. (Zie de Vlaamsche School van 1878, blz. 148.)

[p. 140]

Weenen. De stad Wielczka, beroemd door hare zoutmijnen, loopt gevaar ineen te storten. De grond, waarop de stad gebouwd is, is door de mijngangen zoodanig ondergraven, dat verzakkingen in sommige straten ontstaan en huismuren scheuren. Uit Weenen is eene commissie afgezonden.

Berlijn. De politie had in eenige winkels kopieën van classieke schilderijen, waaronder van Titiaan, in beslag genomen omdat zij de voorstellingen als onzedelijk beschouwde. De rechtbank, overeenkomstig de zienswijze van het openbaar ministerie, heeft de politie in het ongelijk gesteld en de stukken doen teruggeven.

- Op 1 Mei 1879 had men te Berlijn 104 scholen met 1528 klassen, 1978 onderwijzers en 84,977 leerlingen, zijnde 4 scholen, 138 onderwijzers en 7277 leerlingen meer dan in 1878. Slechts 3 scholen hebben minder dan 500 leerlingen, 8 scholen hebben meer dan 1000, 4 meer dan 1100 leerlingen. De uitgaven voor het onderwijs bedragen ongeveer 5,300,000 fr. Elke leerling der kostelooze gemeentescholen kost aan de stad omtrent 60 fr. 94 c., terwijl voor iederen leerling van de middelbare scholen 101 fr. 58 c. wordt bijgedragen.

Moravië. Bij Stramberg zijn in grotten uit den voortijd op eene diepte van tusschen 2 en 3 meters duizende beenderen gevonden van mammoeths, rhinocerossen, beren, paarden, herten en rendieren, benevens steenen en beenen werktuigen, bronzen voorwerpen, ringen, spelden, naalden met oogen, aarden potten en pijlen.

Coblentz. Aan het eind van het Moezeldal, te Moselweiss, is op 16 voet diepte in de leem, die daar ten behoeve van steenbakkerijen wordt gegraven, een schedel van eenen muskus-os gevonden, waaraan sporen van menschenhanden werden waargenomen. Tot nog toe werd vrij algemeen geloofd, dat de muskus-os geene menschen tot tijdgenooten had gehad.

Rome. Van pater Curci is eene nieuwe vertaling van den Bijbel uitgegeven met eene breedvoerige inleiding en met aanteekeningen, welke vertaling overzien is door mgr. Salzano en goedgekeurd door Z.H. den Paus.

- Prins Borghese gaat zijne kunstgalerij, uit 12 zalen bestaande, merkelijk vergrooten door den aanbouw van bovenzalen. Een paar ziltige benedenlokalen zullen ontruimd worden.

Olympia. Bij de ontgravingen zijn in den laatsten tijd vele brokstukken gevonden, waarmede vroeger ontdekte beelden geheel of gedeeltelijk kunnen aangevuld worden, onder andere het beeld van den liggenden riviergod Kladeos, de Lapithen-figuur die eenen centaur wurgt, het beeld der amazonenkoningin Hippolyte waarvan de kop gevonden is enz. Bij de noordelijke trappen van den Zeustempel is een groot stuk van den westgevel gevonden, waarvan de geheele voorzijde met eene sterke, zeer goed bewaarde donker roode kleur beschilderd was. Men vond ook een sterk beschadigd goed bewerkt borstbeeld van Trajanus, alsmede bronzen beeldjes van wagenbestuurders en ruiters, een bronzen Appollobeeldje en een dito beeldje van Zeus die met de opgeheven rechterhand den bliksem zwaait, terwijl op de uitgestrekte linkerhand de arend zit. (Zie blz. 34).

Alexandrië. Aan het Amerikaansche staatsbestuur is door den onderkoning van Egypte de obelisk aangeboden, die te Alexandrië aan liet strand staat, om die te Nieuw-York op te richten. Binnen kort zal de overbrenging geschieden.

Lima. Volgens een schrijven in het Parijsche blad Le Temps zou een ingezetene te Peru, de heer Manuel Zaballos, eene verzameling van 1100 schilderijen bevatten, grootendeels van uitstekende Spaansche, Italiaansche, Vlaamsche en Hollandsche meesters, onder andere drie Murillos, twee Rubens, een Van Dyck, de Communie van den heiligen Hieronimus, van Domentius, schooner dan het stuk van denzelfden meester welk zich in het Vaticaan bevindt en dat door den berichtgever eene kopie van de schilderij te Lima wordt genoemd; voorts schilderijen van Rafaël, Claude Lorraine, Paulos Potter, Teniers, Ostade, Gerard Dow, Rembrandt enz. Over den oorsprong van deze verzameling, die men zeker in Peru niet zou gaan zoeken, wordt niets gemeld.

- In de Vereenigde-Staten zijn 331 colleges voor hooger onderwijs. 170 daarvan laten vrouwelijke studenten tot de lessen toe, voor wie dezelfde bepalingen gelden als voor de mannelijke. Een zesde gedeelte der studenten behoort tot het vrouwelijk geslacht.

- Vóór de ontdekking van Amerika door de Europeanen was de tarwe aan de inboorlingen van dat werelddeel geheel onbekend. Eerst in 1530 werd zij door een toeval naar Mexico overgebracht. Een slaaf van Cortez vond namelijk enkele korrels in eenen rijstzak en bracht ze aan zijnen meester die bevel gaf om ze te planten. Het bleek reeds spoedig dat Mexico uitnemend geschikt was voor het verbouwen van tarwe en weldra vond het nieuwe voedingsmiddel zijnen weg ook naar Peru, werwaarts het is overgebracht door Maria d'Escobar, gemalin van don Diego de Chauwei. In Noord-Amerika werd de tarwe het eerst ingevoerd door Hollanders en Engelschen.