West-Vlaanderen. Jaargang 13

[p. 121]

Techniek en bouwkunst
Het ‘Flight-Center’ van de T.W.A. van Eeroo Saarinen

Dit gebouw is een betonnen sculptuur. Hier is de ingang met de arendspoten en de lange snavel, langswaar het regenwater wordt afgevoerd. Anderen zien een reusachtig reptiel uit de kolentijd, waarvan de schubbige schelp de moderne mens beschut.

Het ‘Flight-Center’ van de Trans World Airlines (TWA) op Kennedy-Airport te New York is een schepping van Eeroo Saarinen. In Finland geboren, leefde hij vanaf zijn 13e jaar in de V.S. en stierf op 1 september 1961, een paar maand vooraleer het werk, dat hier voorgesteld wordt, voltooid was. Dit luchthavengebouw werd in beton gegoten tussen 1 september en einde oktober 1960.

Kennedy-Airport, vroeger Idlewild genoemd, ligt tussen moerassen en schorren en werd met zand en klei uit de nabije inhammen opgespoten. In het centrum van dit schiereiland ligt een cirkelvormige baan waarrond de gebouwen van de grote luchtvaartmaatschappijen geplaatst zijn. Het New York waarvan wij dromen, ligt op 40 km daarvandaan, op de rumoerige lanspunt van Manhattan.

Het gebouw is een vrucht, een vogel en een schelp. Hoeveel punten van gelijkenis met een vliegende vogel ook werden gevonden, zoals de bek die uit de voorhall afbuigt in een waterkuip en de breed uitslaande vleugels van het platte gebouw, mij doet de vorm het liefst aan een schelpdier denken, een schut en een schaal, waarin de mens zich verschuilt, dit wondere dier dat vleugels ontleent, zijn schelp bouwt en het fruit van de wereld plukt.

Dit gebouw werd door Saarinen bedoeld als de plaats, welke de passagiers opneemt en ter bestemming inleidt, de plaats, die het geheimenis van de reis voorspelt, en waarin de lokroep van de verte galmt. In deze gladde grot wentelt de gedachte van voorstelling tot gebeuren, van werkelijkheid tot verlangen, van verwachting tot voldoening.

Dit is een sprookjeswereld voor reizende mensen die voor enkele uren van de koele welberekende ‘machine’ zullen leven. Het gebouw bestaat uit vier schelpen met een globale oppervlakte van 5.000 m². Dit dak is op zijn hoogste punt 16 m hoog en totaal 150 m breed, 1,10 m dik aan de sluitstukken en 20 cm aan de randen. Het slorpte 4530 ton beton op

[p. 122]

De jets aan hun aanlegsteigers.

en 680 ton staal. Het gehele gebouw bevat 20.000 m³ beton en werd integraal in een houten vorm gegoten, die ter plaatse werd opgetimmerd.

Het dak rust op vier grote steunpilaren, welke elk een gewicht van 2.100 ton dragen, en door middel van 67 trekkers 60 meter ver onder de grond verankerd liggen.

De zogenaamde ‘satelliet’, waaruit de vliegtuigen vertrekken, is door een lange gaanderij met het centraal gebouw verbonden.

Dit luchthavengebouw zal de geschiedenis ingaan zoals de Eiffeltoren, omdat het analoge eigenschappen in omgekeerde volgorde vertoont. De toren was een hulde aan de staaltechniek, uitgedragen door een geniale verbeelding. Eiffel was ingenieur. Hier is een fijngevoelig droomwerk dat langs model en maket uitgroeide tol een experimentele betonnen struktuur.

Deze opengebarsten vrucht is het laatste werk van een bouwmeester: Eeroo Saarinen.

Dr. H.P.

[p. 123]

Hier wachten de reizigers op het vertrek. Romantische wachtzalen voor verre vluchten.

Hier is de geheimzinnige grot voor vliegende mensen; hier loeit de straalmotor in plaats van de sprookjeswind; hier spreekt het meisje, dat de verre vluchten meldt, in plaats van de luchtige feeën.

[p. 124]

Spiegelbeeld of gezichtsbedrog? Nee: de ruime horizontaal van de overgang, de middenverdieping, de zwierige trappen naar het restaurant met uitzicht op het vliegveld.

[p. 125]

1.
Zijzicht op de wachtzaal met de glooiende traplijn en de ruime zwaai van de glaspanelen.

2.
Harmonie en éénheid van buiten- en binnenarchitectuur.

3.
De avond valt en ook het gebouw legt zich ter ruste...