|
| |
| |
| |
Duivelskwijl
ofwel een ontmoeting tussen beeldende kunst en literatuur vanuit een gestuurd toeval
Fons van Grinsven
Douglas Huebler
Location-piece 17 Turin, Italy
On March 17, 1973 the artist arbitrarily selected then focused on a specific location some distance away from where he was standing in the Piazza Vittorio Veneto (A); he wanted to see what ‘was going on across the river’ (the Po) at a place that he had never seen before and that he never intends to see again (B: the corner of Via Cosmo and Via Villa d. Regina).
The selected location was walked to, one photograph was made and then the artist walked away at once; back in America he processed the film and discovered that at the instant that the photograph was made a man was looking directly at the artist and that man bears a strong resemblence to the artist... at least more so than most everyone else in the world.
Four photographs join this statement to constitute the form of this piece.
December, 1973.
| |
| |
| |
| |
Mijn kracht was een foto geweest, die, daar, waar ze zich op mij wreekten door me onverbloemd te laten zien wat er gebeuren ging. De foto was genomen, de tijd was verder gegaan; we waren zo ver van elkaar, het verderf had zijn loop zeker al gehad, de tranen waren geplengd en de rest bleef gissing en droefenis. Plotseling was de orde van zaken omgedraaid: zij waren levend, zij bewogen zich, besloten en er werd over hen besloten; ze waren op weg naar hun toekomst; en ik vanaf deze kant, was een gevangene van een andere tijd, van een kamer op een vijfde verdieping, van het niet-weten wie die vrouw, die man en dat jongetje waren, van niets anders te zijn dan de lens van mijn camera, iets stijfs, niet meer in staat tot interventie.
Uit: Julio Cortázar. Las Babas del Diabolo. Vertaling:
Het Kwijlen van de Duivel, J.A. van Praag. 1964.
| |
| |
| |
Tuijn, 17 maart 1973
De stad is een immense code die erom vraagt ontcijferd, vertaald en begrepen te worden.
Julio Cortázar
Na enige aarzeling neem ik een beslissing. Een beslissing van plaats. Willekeurig, esthetisch. Hier, aan de Piazza Vittorio Veneto, langs de Po, neem ik een beslissing die een esthetisch vervolg zal hebben, ook al kan ik dat vervolg nu nog niet overzien. Ik neem de camera, stel in op oneindig, richt de lens naar de brug en naar de andere kant van de rivier, waarheen de tijd, in de gestalte van een Fiat 500 en een bus, mij zal leiden naar een volgende plaats waar ik nooit eerder ben geweest, een plaats die mij een tweede esthetische beslissing zal afdwingen, of ik wil of niet. Ik steek de brug over, naar de andere (of deze, waarom schrijf ik ‘deze’?) kant, naar de wijk die in het verlengde ligt van wat ik in de zoeker zag, het beeld binnen het kader van deze (of de andere, waarom schrijf ik ‘andere’?) kant. De Via Cosmo, de Via Villa de Regina en ik komen samen op een hoek; een groepje pratende mensen staat er ter illustratie van de tijd. Ik druk een tweede keer de camera af. Er rest een derde esthetisch vervolg. Van mijn kant.
...thuis, in de donkere kamer, ontdek ik dat een man, op de hoek van de Via Cosmo en de Via Villa de Regina, tussen de pratende mensen, mij recht aankijkt. Ik maak een blow-up van die man en zie een gelijkenis, letterlijk, van tijd! - Wij vielen samen in een beeld, als vervolg van de Piazza Vitto rio Veneto, - wij, getuigen van herfstdraden, ook wel duivelskwijl genoemd, al was het bijna lente, ontsnapt aan het web van de werkelijkheid. Wij deel van een esthetisch produkt...
| |
| |
| |
Parijs, 7 november 1964
Everything is accessible to the purposes of art. No thing possesses special status in the world, nor does man.
Douglas Huebler
‘We zullen wel nooit te weten komen hoe je dit moet vertellen, in de eerste persoon of in de tweede, in de derde meervoud, of voortdurend vormen makend die geen enkel nut zullen hebben’; in ieder geval nam ik op die mooie herfstdag, zondag 7 november, mijn camera en ging een eindje wandelen. En toen ik mijn plaats gekozen had, een pleintje op de 11e-de-St. Louis, wist ik dat er een esthetisch gevolg zou zijn; ik bedoel: ik wist dat ik willekeurig een foto nam, zomaar van een blonde vrouw en een jongetje daar op dat plein, en dat zij woedend werd, zich betrapt voelde, en toen ik daarop vluchtte, vluchtte ook het jongetje, iets dat ik pas begreep bij het afdrukken van de foto. Op de achtergrond van dat pleintje met dat vreemde paar werd ik het vervolg, de herfstdraden, ook wel duivelskwijl genoemd, gewaar: een zwarte auto - een man, de spin, met een meelwit gezicht, die uitstapte - de vrouw, woedend, handlangster - het jongetje, uitverkoren, slachtoffer...
De foto prijkte op ware grootte op mijn studeerkamer; ik werd mij mijn verweer - toen, de klik van de camera - bewust, het jongetje kon ontsnappen, en ik wist dat ik mij een tweede maal moest verweren, dat er een vervolg was: de foto kwam tot leven, de zwarte tong van de man trilde. Ik snikte het uit. Ik wist welk lot mij wachtte. Ik zou aan de andere kant verkeren, op een foto op ware grootte: een ‘hij’, een woordfiguur uit een verhaal.
| |
| |
| |
Utrecht, 11 februari 1987
Turijn, Parijs, Douglas Huebler, Julio Cortázar, beeldend kunstenaar, auteur. 17 maart 1973, 7 november 1964 en 11 februari 1987, een vervolg, want waar het om gaat is de vraag: hoe ga je om met een kunstwerk, een verhaal, als beschouwer, lezer, estheticus; hoe ontsnap je aan het web van jouw werkelijkheid, je consumptief gedrag in het museum, in je leesstoel? Hetgeen voor mij zoveel betekent dat je de liefdevolle betrekkingen tussen kunst en literatuur, of tussen herfstdraden en kievitseieren, scheidt.
‘Location-piece 17’, ‘Las Babas del Diabolo’, ik presenteer ze opnieuw in een verband waar de werken zelf om vragen. Ik voeg dan ook geen theorie toe, maak geen formulering op formulering in de trant van ‘Huebler werkt in een conceptuele traditie’ en ‘Cortázar is een representant van de post-modernistische literatuur’; ik wil niets toevoegen, ik wil een betrekking zichtbaar maken in tekst en beeld die er al zijn, ik doe een beetje met Huebler en Cortázar mee en laat mijn Continental 340 ‘Location-piece 17’ en ‘Les Babas del Diabolo’ representeren in de zin van: opnieuw laten gebeuren en bruggen slaan die latent zijn; of voor mijn part, als jij het zo ziet, laat ik een Christus over water lopen.
Duivelskwijl ook wel genoemd. Ik zet een betrekking door die Huebler en Cortázar op gang hebben gebracht. Ik stel een vergelijking op: Turijn - Parijs (werkelijkheid - fictie), analoog aan de gelijkenis tussen de kunstenaar en de anonieme man in ‘Location-piece 17’, tussen waarnemer en waargenomene, analoog aan de betrekking tussen fictie en werkelijkheid, lezer en schrijver in ‘Las Babas del Diabolo’.
| |
| |
| |
Plaatsnaam, tijd: willekeurig
Hoe ga je om met deze tekst? Zijn er wel leesaanwijzingen of denkaanwijzingen? Sta je jezelf een vervolg toe? Ga je de ruimte van de tekst die je duister voorkomt met open ogen binnen, met het risico van de smaak van herfstdraden in je mond? Het schrijfproces is niet te scheiden van het leven, en de lezer, die... Nee, ik laat Cortázar hier spreken: ‘...en omdat ik schrijf vanuit een tussenruimte, nodig ik altijd de anderen uit om de hunne te zoeken en vandaaruit te kijken naar de tuin waarin de bomen vrucht dragen, die uiteraard edelstenen zijn.’
Vervolg: de literaire vorm laten springen, en in een tussenruimte de intentie van het kunstwerk raken; in Turijn, in 1964, en zoiets als een onverklaarbare lijkwade aantreffen, of Michelangelo overdoen, een universum aanwenden waar gescheiden elementen van ruimte en tijd tot eenheid worden gebracht zoals in een hinkelspel, zoals ook het gelijknamige boek Hinkelspel (Rayuela) waarin Cortázar een einde maakt aan de lineaire roman en aan de lineaire psychologische houding van de lezer.
Vorm. Vorm is leven, een vervolg. Ik, jij, wij, we worden ons betrekkingen bewust die niet gefundeerd worden door representatie en metafoor. Het literaire werk en het kunstwerk gaan op in het leven; Cortázar schrijft naar het leven toe, Huebler grijpt niet in in de werkelijkheid, hij zegt: ‘the world is full of objects, more or less interesting; I do not wish to add any more.’ In plaats van objecten toe te voegen aan de werkelijkheid, maakt hij betrekkingen (van ruimte en tijd) in de werkelijkheid zichtbaar, en door niet in te grijpen, vanuit een bepaalde keuze de werkelijkheid zelf vorm te laten zijn, komt hij op een niveau van een onconventioneel taalproces dat de werkelijkheid bewust maakt. Als een verwisselbaar gezicht, een Jekyll en Hyde achter de schermen, een verbond van herfstdraden, ook wel duivelskwijl genoemd.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd
