Vooys. Jaargang 34

[p. 4]

[Nummer 3]

Redactioneel

Na het vorige themanummer, Transnationalisme & Wereldliteratuur, heeft de Vooysredactie eens te meer ervaren wat het ‘reizen’ over (lands)grenzen wetenschappelijk te bieden heeft. In deze editie wordt dit internationale perspectief voortgezet met een artikel van dr. Ewa Dynarowicz, werkzaam aan de Universiteit van Wrocław. Zij bestudeert de performativiteit in het autobiografische werk van Kader Abdolah via een vergelijking van de familiegeschiedenissen van de schrijver met deze van zijn personages; de auteur lijkt in dit geval niet zo dood als gedacht.

Naast wetenschappelijke artikelen verschijnen in Vooys altijd recensies van vakpublicaties. Voor de literaire kritiek wordt in kranten, tijdschriften, televisieprogramma's en op online platforms nog altijd veel plek ingeruimd. Opmerkelijk, omdat al sinds de komst van de televisie wordt geroepen dat er steeds minder gelezen wordt. Nemen wij enkel nog de besprekingen tot ons? Of spreek ik hier de verkeerde groep aan en is de Vooyslezer de laatste der Mohikanen in het land van de niet-lezenden? De vijf recensies uit dit nummer kunt u - afhankelijk van de werkwijze waarbij u zich thuisvoelt - inzetten als kennis op feesten en partijen of doen besluiten de besproken publicaties te lezen.

Ik licht één recensie uit. In dit redactioneel streeft de redactie trouwens sowieso niet naar volledigheid, maar naar het weergeven van het proces van het samenstellen van het nummer, vanuit het perspectief van de redactie. Promovenda Lisanne Snelders (Universiteit van Amsterdam) schrijft over Gloria Wekkers White Innocence: Paradoxes of Colonialism and Race. De Nederlandse omgang met racisme wordt door Wekker getypeerd als paradoxaal: enerzijds wordt het bestaan van racisme ontkend, anderzijds is racisme alomtegenwoordig. In de redactie leidde dit tot een semantische discussie over de concepten ‘ontkennen’ en ‘paradox’. Impliceert het ontkennen van iets immers niet juist het bestaan van het fenomeen dat ontkend wordt? Dus is in dit verband ontkenning en aanwezigheid van racisme niet juist een logisch verband in plaats van een paradox? Dit soort vragen leidden tot verdere gedachten over perspectief, of meer literatuurwetenschappelijk, de focalisatie in taalgebruik. Wie ziet dat iets ontkend wordt, erkent het bestaan van dat wat ontkend wordt, terwijl degene die ontkent zich daar waarschijnlijk niet bewust van is. Of toch wel? Laat Gloria Wekker in White Innocence zien dat er in Nederland bewust wordt ontkend? De redactie sprak over het argument van voorstanders in de Zwarte Pietendiscussie die stellen dat het om een onschuldig kinderfeest gaat. Wat impliceert die term ‘onschuldig’ eigenlijk? Schuilt daar het bewustzijn van de ontkenning in? Weten we dat het eigenlijk om een ‘schuldi-

[p. 5]

ge’ traditie gaat? Zo ervoeren we dat het definiëren van concepten uiterst noodzakelijk is in het geven van cultuurkritiek en in het mogelijk maken van een publiek debat.

Naast gevestigde namen heeft de redactie veel interesse in bijdragen van nieuw talent. Deze keer komen onderzoeksmasterstudent Aafje de Roest en neerlandicus Lucas van der Deijl aan het woord. Over de bijdrage van de laatstgenoemde vertel ik kort iets meer. Lucas van der Deijl schreef in het kader van de onderzoeksmaster Nederlandse letterkunde (aan de UvA en UU) een paper over vader-dochterrelaties in drie contemporaine Nederlandse romans. Voor ons werkte hij dit stuk om tot een essay waarin hij de romananalyses inbedt in het huidige publieke debat over de vermeende ‘feminisering van de samenleving’. Een stevig betoog, dat ook de nodige humor bevat.

‘Zullen we wachten?’ Wel eens zo aangesproken bij het stoplicht? Grote kans dat u dan onderdeel bent geweest van een performance van de Vlaamse dichter Maud Vanhauwaert, die redacteurs Laurie Hasselt en Maartje Amelink interviewden voor dit nummer. Als u benieuwd bent geworden naar Vanhauwaerts optredens, kunt u op YouTube het nodige materiaal vinden. Misschien ziet u uzelf wel terug. Een andere insteek van de orale overdracht van literatuur komt aan de orde in deze column binnen de reeks over vertelcultuur: het werk van de VoorleesExpress. Kinderen met een mogelijke taalachterstand komen via de voorlezers in aanraking met verhalen. Een van onze redacteuren is zelf ook voorlezer geweest bij dit initiatief en weet uit ervaring dat het werk uitdagend kan zijn. Omdat de kinderen aan wie voorgelezen wordt nog thuis wonen, heb je als voorlezer in de communicatie als eerste te maken met de ouders, bij wie de taalbarrière vaak een grotere rol speelt dan bij de kinderen. Medewerkers van VoorleesExpress Utrecht, Jorinde van Leeuwen en Lotte Walstra schrijven over hun dagelijkse praktijk.

Het toegankelijk maken van canonieke verhalen gebeurt door de initiatiefnemers van De Alphaman (eveneens een YouTubetip), met wie oud-redacteur Maria Dijkgraaf om de tafel zat voor de rubriek Nieuwe Buitelingen. Niet alleen voor scholieren aantrekkelijk om klassiekers te leren kennen, maar ook interessant en vermakelijk om als literatuurliefhebber of -wetenschapper te bekijken. Blader ten slotte snel door naar het midden van dit blad, voor uw literaire horoscoop, vanuit de sterren en de boekenkast aan u doorgegeven via onze huishoroscoopschrijvers Laurie Hasselt en Anne Sluijs. Als u dan nog niets te bespreken heeft op feesten en partijen...