De vrolyke zang-godin, opheffende veelerhande ernstige en boertige gesangen, kusjes en drink-liederen

Verscheide Minne-sangen

Titer en Damons Minneryen in Tafelspel, ⁺ op verscheyde Sangwysen

Eerste toneel

KLORIS

Vois: Courante la bare

1.
O Hemel, is er grooter smert
Voor een in min onsteke ⁺ ziel te dragen
(Waar vind men immer selder ⁺ plagen),
Als minnen van wie men verstoten werd?
Sag gy, o Damon, eenmaal aan
My dus bedrukt om uwe min vergaan, ⁺
Sag gy mijn uytgetreurd ⁺ en droevig wesen,
Gy soud de gloed
En smerten lesen
Van mijn teer gemoed.

2.
Maar gy veragt de soete min
En draagt gants geen ontsag aan haar vermogen,

+ Een tafelspel is een genre, voortkomend uit de rederijkerij: een spel dat werd opgevoerd bij de maaltijd.

+ ‘Ontstoken.’

+ ‘Zeldzamer’, ‘uitzonderlijker.’

+ ‘Als gij eenmaal zoud zien, hoe ik om uw liefde zo droevig te gronde ga.’

+ ‘Uitgetreurd’ associeert, toevallig of niet, met ‘uitgeteerd’: ‘door treuren vergekwijnd.’

[p. 47]

 

Gy hebt u haar geweld ontogen ⁺

 

En laat haar noit tot uwe boesem in.

 

Ontsteek hem, Venus, met uw gloed

 

Nu gy my dwingd dat ik hem minnen moet,

 

Op dat ik eindelijk mag adem halen;

 

Doet hem mijn pijn

 

En felle plagen

 

Eenmaal kundig zijn.

+ ‘Gij hebt u onttrokken aan haar macht.’

Tweede toneel

KLORIS en DAMON
DAMON

Vois: Wat is er grooter vreugd op aard

1.
Meesteresse van de Jagt,
Die ik agt
Boven alle de Godinnen,
Wiens altaren ik steeds eer,
'k Sal u dienen meer en meer,
Ja, voor ewig u beminnen.

2.
'k Slyt met u in lust en vreugd
Mijne jeugd,
Noit door laffe min ontsteken.
'k Eer in bossen, berg en dal
Uwe godheid boven al,
Noit voor Venus Son ⁺ besweken.

Binnen.>

+ Editie 1716: soon.

[p. 48]

KLORIS

Vois: Stild u wreedheid Godt der minnen

Kund gy dus de liefde haten,
Dwase Damon, die ⁺ elk eerd,
En haar om de Jagt verlaten?
Dat is Venus gebraveerd!
Spot vry met het soete minnen,
'k Hoop dat gy door hare kragt
Haast ⁺ sult sien uw hert verwinnen,
Heeft de Minne-god nog magt. ⁺

Binnen.

+ Het antecedent is ‘de liefde.’

+ ‘Binnenkort.’

+ ‘Als de Minnegod’, etc.

DERDE TONEEL.

KUPIDO.

Vois: Rosemond die lag gedoken

1.
Spot gy Damon, met mijn schigten,
Die voor mijn gevreest geweld
Doen de Hemel-goden swigten
En hun trotsheyd palen steld? ⁺
'k Sal u opgeblasen moed
Haast ⁺ doen buygen voor mijn gloed.

2.
Kloris sal niet langer klagen,
'k Sal u ingebeelde rust
Eerlang uyt uw hert verjagen
En u door een heete lust
Steeds ⁺ ontsteken, ⁺ meer en meer
Werpen voor mijn voeten ⁺ neer.

Binnen.

+ ‘Paal en perk stellen.’ Ongrammaticaal: het antecedent is ‘schichten.’

+ ‘Spoedig.’

+ Bron: Steed. Gevolgd is de lezing van de editie 1716.

+ ‘Voortdurend ontstoken.’

+ Bron: voten.

[p. 49]

VIERDE TONEEL

TITER, PHILIS.

Vois: Ballette Dorothe

TITER ⁺

1.
Philis, mijne uytverkore,
Wild eens na uw Titer horen.
Ag, laat uw hert
Sig buygen voor mijn smert.

PHILIS

2.
Wie noemd gy uw uytverkoren? ⁺
Titer 'k wil die taal niet horen,
Veel min mijn hert
Ooit buygen voor uw smert. ⁺

TITER

3.
Ag, hoord
Een woord
Slegts van uw Titer spreken:
Slaat eens agt
Op mijn klagt,
Wild niet vlugten voor mijn smeken.
Engelin,
Laat mijn min
Eenmaal tot u boesem in.

+ Bron: Titir; in het vervolg herhaaldelijk als spellingsvariant.

+ Een tegenzang: Philis gebruikt dezelfde rijmwoorden als Titer, maar draait de betekenis haar kant op.

+ ‘En nog veel minder’, etc.

[p. 50]

 

PHILIS

 

4.

 

Maar hoord ⁺

 

Een woord,

 

Dat ik tot u wil spreken:

 

'k Sla geen agt

 

Op uw klagt;

 

Staak dit vrugteloose smeken:

 

De godin

 

Van de min

 

Neemd noit mijne boesem in.

+ Opnieuw als tegenzang met dezelfde rijmwoorden.

Vois: Sarbande, of, Al wat men doet etc.

TITER

1.
Hoe kan het lot so gants verschillig ⁺ wesen!
Ag, viel my eenmaal het geluk te beurt
Dat gy my minde, mijne uytgelesen,
Gelijk als Kloris die om Damon treurd:
Sy eerd sijn liefde,
Die haar doorgriefde,
Sy eerd sijn liefde
Die sy 't beste keurd.

PHILIS

2.
Hoe weet gy dus 't geheim van hare pynen?
Of heeft sy selve uw haar nood geklaagd,
Dat haar de liefde doet aldus verkwynen, ⁺
En dat sy ⁺ Damon hare Ziel opdraagd?

+ ‘Afwijkend.’ Hier wel naderend tot de betekenis ‘onverschillig.’

+ Editie 1716: verdwynen.

+ Bron: gy. Editie 1716 eveneens gy. Gevolgd is de lezing van de latere edities.

[p. 51]

 

Weet dat dat gissen

 

Seer ligt kan missen,

 

Weet dat dat gissen

 

My geheel mishaagd.

Vois: Als ik mijn Philis kussen mag etc.

TITER

Duyk hier wat neder in het groen,
Ik zie daar ginse Damon komen.

PHILIS

Hy heeft misschien iets van ons doen ⁺
En uwe minnery vernomen.

+ Editie 1716: by ons doen( tegen het metrum). Latere edities hebben opnieuw de lezing van 1713.

VIJFDE TONEEL

DAMON

Vois: Hoe kan ik vrolyk wesen

Ik voel mijn hert verwinnen
Van de Minne-God.
Schoon ik het minnen
En sijn kragt bespot,
Mijn boesem blaakt van sijne gloed,
Ja, 'k voel dat hy mijn zinnen
Gants verkeren doet.
Wel aan, ik sal niet weerstreven
Syn gevreesd geweld,

[p. 52]

 

Maar my begeven

 

Na hy wetten steld,

 

En nu ik blaak van zijne schigt, ⁺

 

Wil ik met Kloris leven,

 

Die mijn Ziel verpligt.

+ ‘Zijn liefdespijl.’

SESDE TONEEL

TITER, PHILIS.

Vois: Breek u pylen breek u bogen

TITER

1.
Schoone, werd ⁺ ook eens bewogen,
Laat mijn smeken dat vermogen:
Siet ⁺ niet langer straf en wreed,
Maar geneesd mijn smert en leed.://: ⁺

2.
Ag, laat eens door mijne klagten
Uw versteende hert versagten,
Buygd eenmaal uw fiere zin
Voor de kragt van mijne min.://:

3.
Maar kan mijn gevley niet baten,
Vaart gy voort in my te haten,
Sal my eerlang uwe straf ⁺
Voeren in het duyster graf.://:

+ ‘Word.’

+ ‘Kijk.’

+ Het teken geeft aan dat de laatste regel herhaald moet worden.

+ ‘De wreedheid die ge me betoont.’

[p. 53]

PHILIS

Vois: Ag schoone Maagd

1.
Ik voel mijn hert
- Wat wonder teken! -
Ontsteken
Als met een nieuwe smert,
Door het geweld
Der min geveld,
Waarvoor ik sie mijn kragt besweken.
Ik voel mijn hert
- Wat wonder teken! -
Ontsteken
Als met een nieuwe smert.

2.
Maar Titer, laat
Dit vry ontdekken
Noit strekken
Tot mijne schande of smaat;
Geen losse gloed
Komt mijn gemoed,
Maar suyver vuur mijn driften wekken.
Maar Titer, laat
Dit vry ontdekken
Noit strekken
Tot mijne schande of smaad.

[p. 54]

Vois: Als ik mijn Philis kussen

 

TITER

1.
Leerd dus, mijn schone, dat de kragt
Der liefde niet is te ontwyken;
Want ieder die haar trots veragt,
Moet eindelijk voor haer beswyken.

2.
Maar vreesd niet dat ik met verwyd ⁺
Oit uwe liefden sal belonen,
Nu my u openhertigheyd
De grond van uw gemoed komt tonen.

PHILIS

Wel, ik omhelse dan uw min,
En sal haar kragt niet wederstreven.

TITER

Wel, laat ons dan, mijn Engelin,
Voortaan in egte liefde leven. ⁺

+ ‘Verwijt.’

+ ‘Echtelijke’