|
| |
| |
| |
Hedendaagse Tsjechische poezie
Wie een gedicht overzet uit een taal, die hij niet volledig beheerst, merkt meer dan ooit dat in een goed vers elk woord van belang is.
Het is niet gemakkelijk om in het Nederlandse taalgebied iets te vernemen over de moderne Tsjechische poëzie.
De ‘Bloemlezing uit de moderne buitenlandse poëzie in Nederlandse vertaling samengesteld door Sybren Polet’ (De Bezige Bij, Amsterdam, 1961), bestrijkt enkel de periode van 1900 tot 1950. En ook in de ‘Moderne encyclopedie van de wereldliteratuur’ worden vrijwel geen auteurs van de tweede helft van onze eeuw vernoemd.
In beide werken maakt men er zich nogal simplistisch van af met - ik citeer de encyclopedie: ‘De periode van het socialistisch realisme moet beschouwd worden als een periode van verval en achteruitgang’. Ik meen dat met de hier vertaalde verzen kan aangetoond worden dat de Tsjechische poëzie wel een meer genuanceerd oordeel verdient.
Het zal evenwel voor de verstandige lezer duidelijk zijn, dat men in tien gedichten geen overzicht kan geven van de Tsjechische poëzie, wel een kennismaking met enkele dichters uit het Tsjechoslovakije van onze tijd.
De gedichten werden gekozen uit twee verzenbundels en uit een aantal tijdschriften. Het oudste hiervan dateert van 1969.
Verzen vertalen is altijd moeilijk. De moeilijkheidsgraad vergroot nog evenredig met de afstand tussen de taal van de dichter en die van de vertaler. Heel wat Tsjechische gedichten zijn praktisch onvertaalbaar. Wanneer een Slavische poëet met zijn sis-klanken begint te spelen, sta je als vertaler gewoon machteloos, je vindt geen equivalenten in het
| |
| |
Nederlands. Je bent dan wel gedwongen verzen te kiezen, die je aankan, liefst vrije verzen, waarvan het accent op de inhoud of op de stemming ligt.
Dit is de reden waarom ik voornamelijk getracht heb enkele thema's in het licht te stellen, die bij de Tsjechische dichters van nu aan bod komen. Men zal bemerken dat het thema's zijn die door alle dichters, van over de hele wereld, bezongen worden.
Ik heb de indruk, dat de poëzie in Tsjechoslovakije veel sterker leeft dan bij ons. Zo bestaat er in Praag een café- Viola - waar de dichters hun verzen kunnen voorlezen. Er is ook een club van de vrienden van de poëzie, die elk jaar een vijftien à twintig dichtbundels uitgeeft.
Om te besluiten enkele gegevens, die onze jonge dichters aan het dromen kunnen brengen. De bundel waaruit de gedichten van Miroslav Florian vertaald werden, is gedrukt op 9000 exemplaren. Het boek is gebonden, geillustreerd met pentekeningen. Er zit een plaatje bij, waarop een declamator en de auteur een aantal verzen voordragen.
Met het plaatje te zamen kost het boek 32 kronen, zonder 24. (Een kroon: ongeveer vier frank).
Carlos De Vrieze
| |
| |
Met dank aan Prof. Frans Vyncke van het ‘Seminarie voor Slavistiek’ aan de Rijksuniversiteit te Gent, voor zijn bereidwillige medewerking aan de definitieve versie van de vertaalde gedichten.
De vertaler,
Carlos De Vrieze.
| |
| |
| |
Chvíle
Kdyby se v příští vteřině rozzárily a zhasly neóny
v Praze, Filadelfii nebo v Kalkatě
a všichni muži se naráz pozdravili smeknutím klobouku
jako vzájemni smuteční hosté,
kdyby sahrady a parky vyšuměly
jako otevřená láhev sodovky
vybuchujícími bublinkami detských míců -
by odříkával monolog jediný herec, pomatený Macbeth,
bez publika a bez napovědy,
a zoufale by hledal kousíček trávy, kde by si utřel ruce lepkavé krví...
by lhostejně plomboval měsíc,
zuby, které by se marně chtěly zatnout hněvem.
skieníky v sahradách jsou maličko pootevřeny jako víčka žen,
naslouchajících vzdálené hudbě,
a vodotrysk, neúnavný žonglér, znovu s bravurou zachytil
slunce a vymrštil stovku jiných;
jeho výstupu přihlížejí platany a penzisté,
kolem nichž pobíhají pejsci rodinných vilek s vyplazeným
Připravuje se večeře a vune na sebe narázejí jako bitevní lode,
zdá se, ze vítezí seríky, jež se mi zachtělo kousat,
abych, plný jejich svěžesti,
pak protancoval noc, dotýkaje se všech dívek současně jako déšt.
kde to voní skoricí a vanilkou jako ve světnici mé babičky,
někdo rozsvítil veliký temný vánoční strom,
jehož větve jsou proprášeny jinovatkou popela,
se naklánějí nad děti celého světa.
Zavřete se, něžná vícka skleníků,
savřete se nad rosou, plátky květin,
malý žlutý Kristus se narodil nevidomý.
| |
| |
| |
Moment
Wanneer in de volgende seconde de neonlichten zouden
in Praag, Philadelphia of in Calcutta
en alle mannen plots hoedaf nemend elkaar begroeten
als wederzijds treurende gasten,
wanneer tuinen en parken zouden opbruisen
als een open fles mineraal water
met ploffende blaasjes kinderballen-
even groot als het Colosseum
een eenzame artiest, verdwaasde Macbeth, een monoloog reciteren
zonder publiek en zonder souffleur,
het vlees valt hem van het lijf
en vertwijfeld een beetje gras zoeken om er het kleverig bloed
mee weg te vegen van zijn handen...
Slechts tanden van ruïnes
zou de maan onverschillig plomberen,
tanden, die vergeefs zouden trachten in woede zich opeen te klemmen.
staan de serres in de tuinen een tikkeltje open als de oogleden
van vrouwen luisterend naar verre muziek,
en de fontein, vangt met bravoure de zon op en werpt er honderd
platanen en gepensioneerden slaan de scène gade
terwijl rondom hen de hondjes uit de familiebungalows rondlopen
met uitgestoken tapijtentong.
Het avondmaal wordt klaargemaakt en geuren stormen op elkaar in
het schijnt dat de vlier het haalt, ik zou erin willen bijten
opdat ik, van zijn frisheid vol,
daarna de hele nacht zou kunnen doordansen, en alle meisjes
tegelijkertijd aanraken zoals de regen doet.
waar kaneel en vanille geuren zoals in het kamertje van oma,
deed iemand een machtig-duistere kerstboom oplichten
waarvan de takken bestoven zijn met bedauwde as,
behangen met schijngeschenken
zich buigen over de kinderen van heel de wereld.
Sluit je, teder serre-ooglid,
sluit je over de bedauwde bloemenkroontjes,
keerde zich op haar andere zijde!
wonderlijke heilige nacht,
een kleine gele Kristus werd blind geboren.
| |
| |
| |
Americkým vojákům ve Vietnamu a v Indočíně
ale taky světovým jazykem větru a zrajících jablek,
řikám vám to jazykem jazzové trubky a minisukní
a na každou kapku deště píšu
jděte už konečně od toho,
ríkám vám to denně skrze vylámané zuby vašeho hřebinku,
říkám vám to jménem vrytým do vaseho snubního prstýnku
a jménem jílu, nekonečných řek a kamene,
ten lid se nepoddá a vy to víte stejně jako já,
víte, že tenhle rozkaz je mocnějšé nezli projevy vašich presidentů
že hlas, jejž svědomitě chlácholé vás sluha boží,
už odpaluje ve vás vzpurnou nálož za nálozí -
tam, kde vaše pšenice kvete,
kde z vaší krve a hanby stoposchod'ová panděra se dmou,
vaší troglodytské války, boys,
| |
| |
| |
Aan de Amerikaanse soldaten in Vietnam en Indo-China
Ik zeg u dit in het Tsjechisch,
maar ook in de wereldtaal van de wind en de rijpende appels,
ik zeg het u in de taal van de jazztrompet en de minirok
en op elke regendruppel schrijf ik
ga toch eindelijk weg vandaar,
ik zeg het u dagelijks door de afgebroken tanden van uw kammetje,
ik zeg het u in naam van wat gegrift staat in uw verlovingsring,
in naam van de klei, de eindeloze stromen en de stenen,
het is een verloren zaak,
dat volk geeft het nooit op en u weet dat even goed als ik,
u weet, dat dit bevel machtiger is dan de verklaringen van
uw president en het geruis van uw senaat,
dat de stem waarmee de godendienaars u plichtsgetrouw sussen,
in u uitbarsting na uitbarsting van rebellie ontbranden
naar waar uw tarwe bloeit
waar uit uw bloed en schande honderdtrappige pensen zwellen,
uw troglodietenoorlog, boys,
| |
| |
| |
Stěehování klavíru
Stěhujeme klavír do nejvyššího patra,
je to křídlo, na kterém improvizovali Čajkovský
proboha kolik ještě schodů,
kolik ještě obrátek, kde kloužou zablácené podesve,
Schodište je úzké, kam to jen postavit
na malou vteřinku, na vydechnutí -
nevidíme si do tváří, spojeni obrovskou tíží,
záda však jsou výmluvnější nez pohledy,
pořád se déváme na něčí záda.
Nevyznáme se zvlášt' v hudbe a na koncertě jsme
byli dvakrát třikrát z povinnosti,
ale víme, že tenhle klavír musíme bez řečí nést,
tu vlastní slavnou zpívající rakev.
| |
| |
| |
Klavierverhuizing
We brengen een klavier naar de bovenste verdieping,
het is de vleugel waarop Tsjajkovski en de aprilse buien
hemeltje, hoeveel trappen nog,
hoeveel draaien nog, waar beslijkte zolen uitglijden,
De trap is smal, je kan de last er nauwelijks
een ogenblikje stellen, om even uit te blazen -
we zien elkaar niet in het gezicht, zijn verenigd door
een rug is dikwijls meer welsprekend dan een blik,
we kijken altijd wel naar iemands rug.
Veel kennen we niet van muziek en naar een koncert zijn we
tweemaal driemaal geweest uit plichtsgevoel,
maar we weten dat we dit klavier zonder tegenspraak moeten
deze eigen beroemde zingende zerk.
| |
| |
| |
Tady je vidět vitr
na severnich svazich leži dosud snih
po kterých stoupá večer jak černý mnich
Prchl jsem z městských ulic
ohnostroj hvězdných jisker
Tady mě neděsívá že někdo umírá
když ke stádům se blíží koněkrad
mu černé koně noci chodim plašívat
| |
| |
| |
Hier zie je de wind
De voren zijn donkerbruin
op de noordelijke flanken ligt nog wat sneeuw
hier hoor je de trap kraken
die de avond bestijgt als een zwarte monnik
en gas uit branders ontsnapt
Hier spettert uit graniet
een vuurwerk sterreglinsters
uit hoeven van appelschimmels
bestrijkt mijn bittere horizon
Hier vrees ik niet dat iemand sterft
Ik hoor de zwarte paarden
draven door het slapend dorp
En nu en dan een scherp mes
dat in iemands ogen flikkert
wanneer de paardendief de kudde nadert
Ineengedoken in een holle weg
van dit bruinbeklemd landschap
maak ik rennend in de nacht de zwarte paarden schichtig
| |
| |
| |
Každý zachraňuje svou kůžl
Každý zachraňuje svou kůfi
Dokud žjeme víš komu dát růži
Své palmy prstů citlivých na dotyk
Své tajné stesky za žlutými kvítky
který k nám vítr dones od hřbitovni zídky
Každý sachraňuje svou kůži
mi připomněla tebe podzime
| |
| |
| |
Iedereen redt zijn huid
Het meesje piept in de tuin
Zolang we leven weet je wie je rozen geven moet
Onze vingerpalmen gevoelig voor druk
Onze verborgen weemoed over gele bloemen
die de wind ons aanvoert vanaf het kerkhofmuurtje
deed me denken aan jou in de herfst
nachtegaal in de mens verborgen
| |
| |
| |
Závorky
Kde sehystai rekvizitář náčiní
(ve vzduchu, na silnicích, na ulicích měst)?
(věčná trojice biblických her,
v nichž na závěr se o šat metá los)
křičí, aby jim bylo ukázáno zboží.
Kde schystal rekvizitář hrstku věcí
kterými se platívá za zradu)?
trojice vytahuje mince z kapes
a nakupuje, nakupuje, nakupuje
(V oších těch tří je plno závorek.)
| |
| |
| |
Haken
Waar bereidde de toneelmeester de rekwisieten
voor het tweede bedrijf van het spel,
(in de lucht, op de wegen, langs de straten van de stad)?
(het eeuwige drietal uit de Bijbelspelen
waarin men op het einde de kleren verloot)
schreeuwen dat hun waren worden aangeboden.
Waar haalde de toneelmeester het hoopje materiaal
waarmee verraad wordt betaald)?
het drietal haalt munten uit de zakken
(De ogen van die drie zijn vol haken)
| |
| |
| |
| |
| |
| |
Discretie van de vrouw
in het masker van de behaarde schemering
opdat niemand zou bemerken
| |
| |
| |
Víš
víš proč že jsem od včerejška tak omládla
proč v noci svítilo slunce
že jsem předběhla rychlost světla
| |
| |
| |
Weet je
weet je waarom ik sinds gisteren zo verjongd ben
weet je waarom des nachts de zon scheen
weet je waarom 't zo donker was bij dag
dat ik de snelheid van het licht voorbijliep
en ik met elkaar vermengd heb
| |
| |
| |
Zestárlo stříbro
Zestárlo stríbro na topolech,
nově se leskne na spáncich.
co chvíli kaluž překáží ti v cestě.
svéhlavě věříš, hledáš pevné místo,
byt by to byl pouhý oblázek,
pro olověného vojáčka z dětství...
| |
| |
| |
Oud zilver
Het oude zilver van de populieren
glanst nieuw op de slapen.
En opdat je niet zou vergeten
dat de basis van de menselijke dingen
een waterplas je hinderen op je reis.
in koppig geloof, zoekt een vaste plaats,
al was het maar een simpele kei,
voor het loden soldaatje uit je jeugd.
| |
| |
| |
| |
| |
| |
Principe van de hoop
ongewoon zuiver, scherp haar zien
van een verdwijnende engel -
doen voor haar de fakkels
van het autodafé ontvlammen.
aan de spits van de levenden
|
|
Auteursrechtelijk beschermd