Hein Stavast

[p. 1]

Voor mijn Jongens.

[p. 2]

HEIN STAVAST.

[p. 5]

Inleiding.
De familie Brander.

Villa ‘Levenslust’ was wel een der mooiste gebouwen van het schoon gelegen Willemspark te Westendam. Zomer en winter werd de villa bewoond door de familie Brander, waarvan het gezin bestond uit den Heer en Mevrouw Brander, benevens hun eenig zoontje Hein. Met ongeveinsde bewondering zagen de wandelaars ten allen tijde naar de fraaie en bekoorlijke woning op, die bovendien omgeven was door een heerlijken tuin, waar de prachtigste bloemen met haar zoete geuren de lucht vervulden. De zijmuren waren geheel met klimop begroeid, en met haar slanke torentjes kwam de villa frisch en vroolijk tusschen het mooie groen uit. En van binnen was het er al niet minder gezellig. De kamers, die òf een balcon hadden, òf aan een ruime serre grensden, waren rijk gemeubeleerd, kost-

[p. 6]

bare tapijten dempten 't geluid der voetstappen, zwáár eikenhouten stoelen, met pluche bekleed, waren sieraden van beeldhouwkunst en de serre's geleken op Japansche tooverpaleisjes. Maar bovenal bemerkte men bij 't binnentreden van deze woning den gezelligen toon, die overal, zelfs in 't kleinste vertrek heerschte. Er hing in heel het huis een stemming van gelukkig-zijn, van opgewektheid. 't Is vreemd, maar dikwijls merk je direct, of 't in een huis steeds gezellig is of niet. 't Is of je het ruiken kunt.

En de bewoners van villa ‘Levenslust’ wàren gelukkig. Er mankeerde niets aan hun leven. Mijnheer Brander had zich in den graanhandel een flink vermogen verworven, had een prettig humeur en hield dolveel van z'n jongen. Een Pa dus om van te watertanden: rijk, een vroolijk karakter en gehecht aan z'n zoon!

En Mevrouw was een allerliefste dame, die misschien nóg een beetje méér van Hein hield dan Pa, maar, daar was ze ook zijn Moeder voor. In dien tijd, dat z'n ouders in het Willemspark woonden, was Hein nog een kereltje van vijf jaar. Het was een vroolijke krullebol, die een leventje had als een prins en geen verdriet kende. Hij had kasten en kisten vol speelgoed, maar zijn móóiste, àllermooiste speelgoed, dat waren Pa's schouders. Helder schaterde zijn jolige lach door de kamers, als hij, op Pa's rug gezeten, paard reed en Bles vroolijk door het huis draafde. En als het paard dan, moe geworden, op een stoel neerviel, dan pakte Moe den kleinen spektakelmaker in haar armen en begon hem uit te kleeden. En

[p. 7]

als Heintje uitgekleed was en in zijn nachtpon zat, moest het paard weer vóórkomen. Op handen en voeten liep Pa dan over den grond, Hein klom op zijn rug en na een lachend: ‘Voort bles!’ ging het naar de slaapkamer en werd de kleine ruiter onder de wol gestopt!

Pa en Moe gingen dan in de serre theedrinken. Dan praatten ze samen veel over hun lieven jongen. Over



een jaar zou hij naar school gaan en later naar de H.B.S. Vervolgens zou Pa hem eenige jaren naar 't buitenland zenden, om in een der grootste handelszaken de noodige kennis en ervaring op te doen, en later zou Hein als deelgenoot in de zaak komen. Alles zouden zijn ouders aan z'n opvoeding besteden, en met opgewektheid en hoop zagen zij de toekomst van hunnen jongen tegemoet.

Helaas - het mocht niet zoo gebeuren.

[p. 8]

Zooals de trotsche, krachtige eik opeens door den bliksem wordt getroffen en vernield, zoo werd het gelukkige leven van deze goede menschen met één slag voor altijd vernietigd.

En het gebeurde zoo eenvoudig, zoo verschrikkelijk eenvoudig - maar juist door die eenvoudigheid was de slag nòg ontzettender.

Pa was 's morgens op reis gegaan.

Om twaalf uur, toen Moe de koffietafel voor haar en Hein gereedmaakte, bracht de meid een telegram.

Haastig scheurde Moe het papier vanéén - en làs. En de schrik was zóó hevig, dat ze eerst, bevend, als krankzinnig met de oogen in het rond draaide en duizelde....

Toen gaf ze een gil en viel bewusteloos op den grond....

Vóór zijn vertrek had Pa nog met den kleinen Hein gestoeid.

‘Je bent mijn brave vent hoor,’ zei Pa, ‘Als ik tijd heb, zal ik een mooi hobbelpaard voor je koopen.’

‘Hé ja, pa! En 'n soldatenpak en 'n doos soldaten ook!’

‘Goed hoor, je zult het hebben!’

‘En 'n doos chocola ook, pa!’

‘Ook al! Nu, dag vent, dag kleine schavuit! Dag Moe, tot vanmiddag.’

Een kwartier later zat de heer Brander in den trein.

[p. 9]

Buiten hing een steeds dikker wordende mist. Alle seinen, die de machinist passeerde, stonden op veilig en de trein snorde over den weg.

‘We naderen Bovendijke,’ zei de stoker, die zich buiten de machine boog en den mist trachtte te doorboren met zijn blik. Dadelijk moeten we Blok A 22 passeeren..... Groote God - Rood sein! Stòppen! Stòppen!’

Pang! knalde het mist-signaal.

‘Stòppen dan!’ schreeuwde de stoker, heesch van angst.

De machinist wierp den hefboom terug - rèmde uit alle macht!

Maar de trein verminderde zijn vaart niet, vloog met duizelingwekkende snelheid voort!

‘De rem weigert, zet àlles open!!’ gilde de machinist, wien aan alle kanten het zweet uitbrak.

Met alle kracht rukten beiden de stoomkleppen open; sissend en fluitend ontsnapte de heete stoom en joeg witte wolken in den grauwen mist.

Maar de trein vloog nog altijd voort....

Toen gebeurde het.

De passagiers, onbewust van het dreigende gevaar, zaten rustig te praten of te rooken.

Mijnheer Brander las zijn krant.

Opeens voelde hij een ontzettenden schok, de zitbanken werden tegen elkaar gedrukt, de wagon omhooggetild, op zijde geworpen, en de locomotief van een anderen trein kwam er bovenop te liggen!

[p. 10]

Een vreeselijk gegil en gekerm steeg uit de treinenruïne op! De wagon, waarin mijnheer Brander met zijn reisgenooten gezeten was, werd totaal versplinterd, en de arme man had niet één oogenblik de ontzettende gebeurtenis overleefd.... Spoedig werd er om hulp geseind en een half uur later naderde een expres-trein met politie, genie-soldaten en ziekenverplegers.

De heer Brander werd door een stationsbeambte onmiddellijk herkend, en deze, die een goede kennis was van diens familie, meende héél verstandig te doen, door aan Mevrouw Brander te telegrafeeren, dat haar echtgenoot bij het spoorweg-ongeluk zwáár gewond was.

Het duurde bijna twéé dagen, voordat de spoorlijn geheel ontruimd was. Tientallen huisgezinnen werden met één slag in diepen rouw gedompeld, en daartoe behoorde ook het ééns zoo gelukkige gezin van den heer Brander.

Hein had geen vader meer.

Het plotseling wegblijven van Pa verbaasde den kleinen vent, die nog te jong was om zijn verlies ten volle te beseffen! Maar zijn arme Moeder kwijnde van verdriet. Al spoedig na de begrafenis werd zij door een gevaarlijke ziekte aangetast en nauwelijks twee maanden later volgde zij Heins vader in het graf. Nu was de arme kleine Hein alleen op de wereld!

Maar een oudere broeder van den Heer Brander, Oom Wout, die een mooi buitenhuisje in Dennendal

[p. 11]

bewoonde, had Hein onder zijn hoede genomen zoodat hij toch niet ten volle verlaten was. Oom Wout was een goedhartig mensch, soms wel wat kort aangebonden en norsch, maar hij meende het toch goed.

Onder zijn voogdijschap was Hein opgegroeid tot een flinken, wakkeren knaap. De geschiedenis van zijn ouders kende Hein van begin tot eind, want Oom had hem veel van hen verteld en ieder jaar bezochten ze samen het kerkhof te Westendam.

Maar het was al zóó lang geleden, zóó lang, dat Hein zich bijna niet herinnerde, ooit een vader en moeder gehad te hebben.

Scheen Oom dezelfde plannen met den jongen te hebben, die Heins vader vroeger met hem voorhad, in Hein openbaarde zich een geheel andere richting. Voor handelsman scheen hij niet geschikt te zijn, en wanneer oom er met hem over sprak, gaf Hein steeds duidelijk te kennen, dat hij niet in den handel wenschte opgeleid te worden. De jongen had een niet te ontkennen talent voor teekenen en schilderen, en zijn vaardigheid hierin was op zeer jeugdigen leeftijd al zóó groot, dat hij met 't grootste gemak aardige schetsjes van 't dorp maakte, en zelfs een goed gelijkend portret van zijn kennissen wist te teekenen.

Oom Wout wilde echter niets van die teeken-liefhebberij weten, hij vond dat allemaal wel heel aardig, maar niet geschikt om er je vak van te maken, terwijl Hein zich juist in den laatsten tijd tot ideaal gesteld had, eenmaal een beroemd kunstschilder te worden.

[p. 12]

Overigens was de dertienjarige Hein een vroolijke snaak, door de bewoners van Dennendal algemeen bemind. Al de jongens zagen met een zekere bewondering tot hem op. Maar Hein merkte dat nooit zoo, hij maakte dikwijls mooie teekeningen voor hen en ieder mocht hem gaarne lijden...., behalve de gemeente-veldwachter van Dennendal.

Zóó was de stand van zaken op het oogenblik, dat het eigenlijke verhaal van Hein Brander een aanvang neemt.