Gedichten uit de verschillende tijdperken der Noord- en Zuid-Nederlandsche literatuur. Deel 2. 1ste en aanvang der 2de helft van de XVIIe eeuw
(1852)–J.A. Alberdingk Thijm–
AuteursrechtvrijStudeeren te Leiden.[Uit Hondius' leerdicht, verm. bl. 143.] Ach! soGa naar voetnoot1 menich jonck gesel,
Wel beseffe, en wiste wel,
Wat het is, van dese boucken
Voort te halen uyt de houcken;
Wat het is te hooren spreken,
Sulcke meesters wel bedacht;
Wat het is uyt eygen beken
Suyver water afgebracht:
Wattet is, in zijn cantoor
Sitten met geloken door;
Om te leeren heele dagen
Sijne botticheyt beclagen:
MenckeGa naar voetnoot2 moedige gesellen,
Die te Leyden achterstraet
Steenen trappen, ende quellen
Hare sinnen inder daet
Nergens mede, dan alleen
Om haer naer den stijl te cleen;
En haer seffens naer de wetten
Vanden tijt reyn op te setten:
Om de banden net te leggen
Met tandeersel aen de kant
Om haer kousen; en te seggen
Al den lust van haren quantGa naar voetnoot3;
Om haer cleeren door te snijênGa naar voetnoot4,
En om best te laten zijênGa naar voetnoot5
Twee drie voersels van satijnen,
Taffen vloesGa naar voetnoot6 of armezijnen:
| |
[pagina 149]
| |
Om haer broucken en easacken,
Vry van boven tot beneen,
Heel van cnoppenGa naar voetnoot7 vol te packen;
En den Cramer best te vreen,
Met haer sotten overdaet,
So te stellen 't zijner baet,
Alsse sonder veel te dingen
Heel zijn craem van nastelingenGa naar voetnoot8
Hebben dertelick verslonden;
En niet eer en connen lijênGa naar voetnoot9,
Of een bussel in het ronde
Is gebonden aen haer knijên;
Daer de maellienGa naar voetnoot8 neffens een
Slingercousen aen haer been,
In de plaetse, daer de bellenGa naar voetnoot10
Haer in 't ronde moesten stellen:
Om als Ridders groot van weerden,
Wel geleerst en wel gespoort,
Altijts ruyters sonder peerden,
Lancxst de straet te zijn gehoort;
Daerse met dees nieuwen vondt
Hare cousens in den grondt
Doorgesleten, arme gecken!
Haren caelen joncker dekken:
Om haer hemde te verluchten
Door haer mouwen, op en neer,
Borst en mouwe en alle huchtenGa naar voetnoot11
Kerven open even seer:
Om te vormen hare hoenGa naar voetnoot12,
Elck verscheen op haer fatsoen:
Om haer coorden ende banden
Nieuw te bringen in de landen:
Om de mutse, naer de wetten,
En den aert van 't domme hooft,
Op een enckel haer te setten:
Om te maecken hem gelooft,
En te crijgen zijn credijt,
Als een joncker van den tijt,
| |
[pagina 150]
| |
Als een Soon van goeder huysen:
Om zijns vaders tas te pluysen:
Om de veeren, 't zijner keure,
Tot livraye vanden hoet,
Wt te steken, van couleure
Naer een yder is gemoetGa naar voetnoot13:
Om, gebonden aen 't rapier
Met een opgeblasen swier!
(Wreede lieden sonder meenen!)
Haer te wreken aen de steenen;
En te scherpen aen de straten
Hare messen by der nacht,
En te houden als Soldaten
Sonder gagie, binnen wacht:
Om in plaetse van geheel
Haren dagh, en een groot deel
Van den nacht, haer Leydtsche leven
Tot studeren te begeven,
Gaen by dage musecotenGa naar voetnoot14,
Also ledich als een luys;
En by nacht lancx strate vloten
Nergens min dan by haer huys;
Laten haer Cantooren staen
Opgepronckt, en ledich gaen,
Moe van slapen, uytterhoucken
Haer tijtcortinge elders soecken:
Spelen vlijtich dach voor dage
Den gewoonen cortisaenGa naar voetnoot15,
En haer nergens in behagen
Dan haer lief wel aen te staen;
Prijsen, liegen wel gerust,
Vleyen, keyenGa naar voetnoot16, naer haer lust,
Schudden uyt de lange mande
Hare pruymen alderhande;
Ondertusschen dat by tijden,
Hare Vaders binnen huys
Haer op 't nouste selfs gelijdenGa naar voetnoot17,
Zijn de Soonen nieuwe cruys;
Die haer ouwers sweet en bloet
| |
[pagina 151]
| |
Suypen uyt, en met de voet
Treden hare grijse jaren,
Om haer vlouck op haer te garen:
Die des Somers min de boecken
Dan de Dorpen gade slaen;
En des winters men moet soecken
Op gelokenGa naar voetnoot18 water gaen;
Ende maecken haren ganck
Alsoo cort en also lanck,
Dat haer weynich t'onser tijden
Met haer daet en raet verblijden:
Om voor alleman te toonen,
Datse meesters van haer gelt,
Hare gagie wel verloonen,
Die haer jaerlicx wert getelt:
Om te maecken datmen niet
Aen haer portGa naar voetnoot19 of cleeren siet,
Sose gaen daer achterstraten,
Ofse crijchslien en soldaten
Sijn in dienste vanden lande;
Of wel edel van geslacht,
Die haer achten groote schande,
Maecken sy haer niet geacht;
Of als lieden die haer gelt
Hebben voor haer eer gestelt;
Of als Clercken, en gesonden
Om in school te zijn bevonden:
Aen haer handen haer pignettenGa naar voetnoot20
Hoogh getoont, ter goeder trouw
Dickwyls oock in twijfel setten,
Ofse man zijn ofte vrouw,
Met de sorghe van haer haer,
Dat sy eeuwich maecken claer,
Om haer veeltijts te gheneeren,
Met haer strelen en pareren:
Om den Spaignaert toe te vallen
En den Duytsch en Enghelsman,
En den Fransman boven allen
In zijn cleeren waer hy can;
| |
[pagina 152]
| |
Soo haer niet den Italiaen
Somtijts oock staet beter aen:
Om te houden groote schande
Onse cleeren van den lande
(Die 't gebruyck van ouwen tijden
Ons heeft herwaerts afghebracht)
Eergens onder haer te lijden,
Die by haer zijn ongheacht:
Om de roosen aen haer schoen
Naer den nieuwen snuff te doen:
Om haer lobben dicht te pluysen,
Palissaden voor de luysen:
Om haer beurse te mishaghen,
Met aen haeren hals te doen
Thien twaelf lengden van haer cragen,
En haer sotten lust te voen;
En te segghen wijseGa naar voetnoot21 zijn,
Die haer selven in de pijn
Brynghen, ende wijnckelieren
Haere waeren doen vertieren:
Om haer schoen diep uyt te snijden,
En te draghen aen haer voet
Langhe ooren: die by tijden
Vlus men aen haer hooffden doet:
Om te leven als hy leeft,
Die in 't hooft niet anders heeft,
Dan de lust om niet te weten,
En zijn schoolgelt te vergeten;
Die niet eenmael gaet versinnen,
Waerom hy te Leyden staet;
Maer sulckx eerstmael gaet beginnen
Als hy weer van Leyden gaet:
Die de lessen, op en neer,
Dickmaels voor de bancken meer
Laet de wijse Professoren
Doen met ongheloken dorenGa naar voetnoot22,
Dan voor haer die wel te vreden
Zijn, den costelijcken tijt
Anders niet te gaen besteden,
| |
[pagina 153]
| |
Dan slechts in haer ouders spijt;
En wanneer sy sitten dan,
Aen den banck met alleman,
Om de lessen aen te hooren,
Hebben moet en sin verlooren;
Sitten daer, maer sonder lusten,
Sonder herssens en verstant,
Laeten hert en hooft berusten
Alsoo wel als banck of want;
Comen weder alsoo wijs,
Als sy waren elck om prijs
Naer haer huys; en gaen en keeren,
Sonder veel tijts yet te leeren
Dan den teerlijnck op te fackenGa naar voetnoot23,
En 't verkeerbert gae te slaen,
Gae te slaen haer tijcketacken;
Van de caerte doen vermaen,
Doen vermaen, van hier of daer
Boll' en closGa naar voetnoot24 te nemen waer;
Of den tafel om te schuyven,
Of gaen melcken haere duyven.
|
|