Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van die justicie des ghoeden graefs van Hollant over den baelju van Zuyt-Hollant.
Dat XXXII capitel.

Daerna, in den jaer M III C XXXVI, so was een lantman in Zuyt-hollant, diewelke een alten uutermaten sconen koe hadde, van denwelcken hi sijn wijf, sijn kinderen, alle sijn huysgesin, dagelixs die cost ende voetsel hadden. Die baelju van Zuyt-Hollant hadde gaern dese koe van den goeden man gecoft, mer hi en mochter niet ancomen, waerom de baelju heeft desen lantman die koe mit ghewelde uut sinen lande ende weyde genomen, ende heeft hem enen anderen in die stede gegeven, die so goet niet en was. Ende die lantman en was hiermede niet tevreden. Dese lantman, doer ingevenen ende raet zijnre vrienden is snelliken ghetogen in Henegouwen tot graef Willem van Henegouwen, wesende op dye tijt te Valenchyn, seer sieck ende cranck, ende heeft hem gheclaecht dat grote ghewelt ende crachte dwelcke hem van den baelju gheschyet was. Dese grave, dit horende, hadde medeliden mitten armen lantman, ende screef van stonden an

[p. 202v]

enen brief an den scout van Dordrecht, dat hi alle saken aftergeset terstont by hem comen soude, myt hem brengende den baelju van Zuyt-Hollant, sinen neve. Die scout desen brief ontfangen hebbende ende gelesen, vraechde den baelju sinen neve of hi oec yet tegen des graven eer gedaen ende bedreven hadde. Daer die baelju op antwoerde: 'Anders nyet, dan ic enen lantman een scone koe ontnomen hebbe tegen sine wille; mer ic hebbe hem enen andere in die stede wedergegeven.' Aldus zijn si te samen totten grave in Henegouwen getogen, ende die scout is eerst totten grave gegaen om te anhoren wat die sake waer daer hi om ontboden was. Die grave heeft hem vriendelic ontfangen, ende vraechde waer dye baelju zijn neve waer. Die scout seyde: 'Myn heer, hi is hier beneden int hof.' Doen seide die grave: 'Laet hem hier boven comen.' Ende gecomen wesende, vraechde dye grave of hy ware baelju van Zuyt-Hollant. Die baelju antwoerde ende seyde: 'Soe lange als mijns heren genade dat believet.' Doe seyde dye grave: 'Hoe staet het in Hollant?' Die baelju antwoerde: 'Genadige heer, alle dyngen sijn in goeden rusten ende vrede.' Doe seide die grave: 'Syn alle dingen in goeden rusten ende vrede? Waerom ghi, die een baelju ende rechter syt, hebt ghewelt ende cracht gedaen enen lantman, minen ondersaet, hem benemende tot sinen onwille een scone koe uut sinen lande ende weide?' Ende die grave liet den lantman voer hem comen, ende vraechde den baelju oft hi hem wel kende, ende wat van dese koe gesciet ware; doe seide die baelju: 'Myn here, ic hebbe hem enen anderen koe in die stede gegeven.' Doe seyde dye grave ende oft die koe so goet nyet en ware; 'meendi dan den lantman daermede voldaen te hebben? Neen, also niet; mer ic neme die sake van u beiden an mi, ende ic sal die rechten.' Dwelc hem beiden, den baelju ende lantman, wel behaechde. Doe gaf dye goede grave een sentency over hem beiden aldus, als dat die scout van Dordrecht also geringe als hi te huys quame, dat hi den lantman geven ende betalen soude sonder vertrec uut den besten ende gereetsten goeden den baelju toebehorende die somme van hondert gouden cronen van goeder munte ende gewichte, ende dat hi oeck den lantman niet meer moyelic en ware van deser sake. Ende met deser uutsprake waren beider pertyen wel te vreden. Doe seide die grave totten baelju³⁸⁴: 'Nu hebdi den lantman voldaen, ende siet, daermede verenicht; mer noch niet mit mi.' Ende seide totten scout: 'Gaet hene ende vaert thuyswaert, ende doet als ic u bevolen hebbe; mer die baelju moet hier bi my bliven, ende moet mi mede voldoen.' Ende die grave dede een biechtvader comen, dat die baelju hem biechten mochte; ende die grave toech selver dat swaert uuter sceide, ende gaf den boedel in die hant, om justicie te doen. Dit ghedaen sijnde, sprack die grave totten scout: 'Neemt nu myt u den baelju uwen neve, ende begraeft hem, ende wacht u sulcs feyts, opdat u diergeliken niet en ghescie.' Ende dye scout reysde thuyswaert mit sinen doden neve, ende hi voldede den lantman van de hondert gouden cronen, als hem die goede grave bevolen hadde te doen.

384 baelin AB.