Studiën en schetsen over vaderlandsche geschiedenis en letteren. Deel 4

[p. 291]

Korte opstellen en karakterschetsen.

De ‘Coutumes d'Amiens.’

Het tweede deel der Coutumes locales du bailliage d'Amiens is thans in het licht verschenen. Daarmede is dit werk, dat in 1848 was aangevangen, in twee lijvige kwarto deelen voltooid. Alles wat wij tot aanbeveling van dit werk kunnen zeggen, vereenigt zich in dit eene feit, dat de president Dupin daarvan het onderwerp gemaakt heeft eener voordragt in de Académie des sciences morales et politiques. Het lag in den geest diens redenaars (en zoo de berigtgever van zichzelven mag spreken, het vond weêrklank bij hem) dat hier op nieuw tegen het middeneeuwsche en féodale stelsel van regtspleging werd losgetrokken. Amiens ligt nagenoeg bij onze voormalige - wij spreken van den Boergoenschen tijd - zuidelijke nederlandsche provinciën, en gevolgtrekkingen zijn des te meer geoorloofd. Onze beroemde Raepsaet heeft, men weet het, de verdediging van eenige middeneeuwsche instellingen op zich genomen door de letterlijke kracht daarvan te ontzenuwen. Men herinnert zich wat hij voor het bekende droit du nopçage of droit du Seigneur heeft gedaan: des ondanks verschijnt uit de kostumen van Amiens dat monster op nieuw in al zijne vleeschelijke tastbaarheid. Zoo al de zeden beter dan de wetten mogen geweest zijn, eerst bij een arrest van het parlement van 19 Maart 1409 werd den bisschop van Amiens

[p. 292]

dit afschuwelijk regt op zijne jeugdige bruiden ontzegd. - Hoe gelukkig voor ‘boeren en buitenlui’ het bestuur onzer vroegere heeren en graven geweest mag zijn, blijkt uit de verpligting aan de eerstgenoemden opgelegd om in sommige saizoenen bij nacht de slooten te kloppen en in beroering te brengen, ten einde de hoogadellijke slotvoogd en zijne burgtvrouw niet door het gekwaak van kikvorschen in hunnen slaap mogten worden gestoord. De wetten op boomenschennis waren even belagchelijk en even gestreng; maar op dit punt geeft het orthodoxe germanismus aan het halfbakken romanismus niets toe.

Het boek van Bouthors blijft ook voor de geschiedenis onzer voormalige Boergoensche Nederlanden onzen lezers aanbevolen. Het is sedert meer dan 20 jaren uit archieven vlijtig bijeen gebragt en bij deze gelegenheid mogen wij niet verzwijgen, dat Dupin niet alleen aan het Sansculottisme de vernieling van vroegere oorkonden toeschrijft, maar ook aan rustige gezetene stadsregeringen. Het was kermis te Nevers en eene komediantentroep verzocht voor hare voorstellingen een daartoe aangewezen lokaal. Intusschen het lokaal lag vol met oude onleesbare archieven. Wat raad? Bij raadsbesluit werd de papier- en parkementmassa aan kruideniers en komenijers pondsgewijze verkocht: het lokaal werd geledigd en de komedianten speelden!!

(Konst- en Letterbode, 1854. N^o. 19).