Dichtkonst van verscheide stoffen
(1668)–Johan Beets–
AuteursrechtvrijHet derde bedryf.
Daphne, Amyntas, Amaryllis, Coridon, Galla, Tyter, Phyllis, Mopzus, Lykoris, Hylander.
Tyter voorzingende zy na. Wijze: Klaver-rijke Velden. DUlle Venus zoone;
Wreet moordadigh Kindt,
Moet gy my ook toonen,
Hoe ghy zijt gezint.
't Lijkt schier, dat mijn pijnen
Overgrof en groot
U te weinigh schijnen,
't Lichaem moet voort doodt.
Door u drijft Leander,
Door u Hero meê
Doodt en by malkander
In de diepe Zee.
Babels schoonste schoonheidt,
Leidt door uw geweldt,
Daer haer lief ten toon leidt
Aen haer zy gevelt.
Phyllis deed' ghy sterven,
Om dat zy niet von;
Maer (eilaes) most derven
Haer Demophoön.
Scylla geeft ghy veren,
Dido laet ghy braen,
Iphis koorden scheren,
Zich daer hangen aen.
Ghy leert Moeders 't leven
Rooven van het Kindt,
En den doodtsteek geven
't Geen zoo is bemindt.
Ghy maekt dat de Vader,
'T geen hy heeft geteelt
In zijn lijf vergader,
En in stukken deelt.
| |||||||||||||||||||
[pagina 75]
| |||||||||||||||||||
Ach wat schoonder Landen
Zijn om u vergaen,
Hoe veel Huizen branden
Door uw' stout bestaen!
Troyen zal ons zeggen
Van het Landt en Stadt,
Grieken zal uytleggen
Wat verlies het had.
Hoe veel Wedu-Vrouwen,
Vaderlooze Kindts
'T in zich heeft behouwen
Om de Vrouw haers Prins.
Hebt ghy geen vernoegen,
Zijt ghy niet te vreên?
Wilt g'er my byvoegen,
Moet ik mede heen?
Wel ik ben te vreden,
Komt, dit bloedt verstort,
Morzelt, kneust mijn leden,
Maekt het my maer kort.
Goodtje wilt my geven,
Dat ik haestigh derf
'T wallighachtigh leven,
Ende yligh sterf.
Of dat mijne minne
Weder zy geloont
Van die wreê Godinne,
Die geen weerliefd' toont.
Geeft my een van beide
Dat ik haer bepraet,
Of dat ik verscheide
En de wereldt laet.
Tyt.
Dat 's uit, een ander man
Nu eens die beter kan.
Ama.
Ia Tyter dat komt aerdigh.
Phyll.
Ghy zijt belooningh waerdigh.
Tyt.
Wat? weerliefd' of de doodt?
Phyl.
Van doodt hebt gy geen noodt.
Tyt.
Na weer-min nau gedachten.
Ama.
Wat dunkt u dat ik brachte
Wat anders voor den dagh,
Om dat ik heden magh
De spelen na mijn wil en na mijn lusten zetten?
Tyt.
Doch dat Hylander met u geven zal de wetten.
Ama.
Zoo moei ik hem by my.Ga naar margenoot+
Hyl.
Ik Tyter aen de zy
Van Daphne.
Tyt.
Zal d' uitlander
En zy dus by malkander,
| |||||||||||||||||||
[pagina 76]
| |||||||||||||||||||
Dan blijven, hy verstaet
Zoo t' eenemael mijn praet.
Amyntas 'k moey u wegh daer ginder by Lykoris.
Amyntas.
Beeldt Tyter zich dan in, hoe! dat Amyntas door is?
ô Daphne! hier by mijn
Zal uwe moeying zijn.
Daph.
En Coridons hier neven.
Corid.
Moet ik mijn Nymph begeven
Om u, ik weet wel raedt, komt zoete Amaryl
Aen deze zy, want ik u herwaerts moeien wil.
Gall.
Dat moeien is al oudt, wy moghten dat wel staeken.
Tyt.
Lerstont, wanneer wy op gewenschte plaetzen raeken.
Ama.
Het is zeer wel, dan daer
Moei ik u Phyllis.
Phyl.
waer?
Ama.
Aen Tyters ander zy.
Phyl.
Zoo dat is na mijn zin recht.
Mopz.
Dat loof ik om dat gy op Tyter uwe min leght,
En Mopzus niet en acht;
Nu Phyllis ik verwacht
Ook eens gemoeit te wezen.
Phyl.
Ik zie 't wel aen uw wezen,
En daerom moei ik u na huis toe en te bed.
Mopz.
Ey waerde Phyllis dat is al te strengen wet.
Tyt.
'Ten doet voor zeeker niet; moeit haer by u in 't laeken.
Mopz.
Of ik dat deê, zoud' ik dan daerom by haer raeken?
Ama.
Het moeien is zoo wel:
Kom staeken wy dit spel,
En laet ons iets verzinnen,
Dat wy op nieu beginnen.
Tyt.
Zeer wel, ik staê dan op.
Phyl.
Op dat ghy my de schop
Meught geven, en aenhangen
Uw' Daphne met verlangen.
Ama.
Wat staet gy nu al weêr;
Nu Nymphjes zet u neer
| |||||||||||||||||||
[pagina 77]
| |||||||||||||||||||
Gelijk als ik u schik.
Tyter.
Wy zijn met uw te vreden.
Lyc.
En wy bewaren graegh ons toe-geleide steden.
Tyt.
Ziet nu ben ik uw' Man.
Daphne.
Door Amaryllis schik.
Tyt.
Zoud' yemandt 't beter doen?
Phyl.
Ia zonder twijffel ik.
Tyt.
Waer blijft het ander spel.
Ama.
Wat draelt gy zeg Hylander?
Gaet voor zoo zal terstondt uw volgen weer een ander.
Doch dat zich niemandt veins
Maer spreeke zijn gepeins
Volkomentlijk in 't zingen.
Tyt.
Maer zalmen yemand dwingen
Te noemen die hy mint?
Ama.
Al die 't niet goedt en vindt,
Die magh de naem wel zwijgen.
Dat niemandt kennis krijge,
Op wie het liedtje slaet,
En wie het hertje raedt.
Hyl.
Zeght zoete Amaryllis
Of nu by naest uw wil is
Te lenen 't grage oor?
Ama.
Zinght op, ghy hebt gehoor.
| |||||||||||||||||||
[pagina 78]
| |||||||||||||||||||
HYLANDER.
Wijze: Iets moet ik u Laura vragen.
Vlugge Goodtje Herte-dwinger,
Onverziene mensch bespringer,
Hoe ontstelt ghy mijn gemoet;
Wout gy maer mijn waerdst bespringen
En tot trouwe weermin dwingen,
Al mijn gal wierd' honigh-zoet.
AMARYL.
Wijze: Coridon die weid' de Schapen.
'T zoetst, dat yemandt heeft vernomen,
D' aldergoddelijkste zaek
'T aldergrootste ziel vermaek
Is, dat yemandt heeft bekomen
Min, die aen de eene kant,
Zoo wel, als aen d' ander brandt.
TYTER.
Wijze: Weest Nymph gegroet.
Ghy zijt volmaekt
Mijn waerdste, en ghy raekt
'T punt van de freiste freyigheidt,
Zoo maer uw' wreede wreedtheit van u scheidt,
En veinzery
U niet meer blijve by,
Maer zoo ghy met een zoeter zin,
Uw' Tyter loont zijn lang-gedragen min:
| |||||||||||||||||||
[pagina 79]
| |||||||||||||||||||
Dan zwoer hy, dat hy had zijn rust en zijn wensch:
Dan zwoer hy, dat hy was de lukkighste mensch;
Hy achte noch Kroonen noch Scepters een zier,
Als hy maer bekranst was met zoo een Laurier.
DAPHNE.
Wijze: Datmen eens van drinken sprak.
Was ik verzeekert, wat gemoedt,
Mijn Herder in zijn boezem voedt,
Ik staekten 't veinzen en d' afkeer,
En zou in my niet wonen meer.
MOPZUS.
Wijze: Courante Zerbande.
Hoe ongelukkig is hy, die minne draegt
Tot zulken die hy t' eenemael mishaeght,
Die altijdt haekt
Na die hem laekt,
Hou ik, dat AEtnaes vlammen smaekt,
En in hem voelt een helsche gloet
Verzeng van aders, ziên van bloedt.
PHYLLIS.
Wijze: Rogier bon Tamps.
'T onlukkigst dat d' aerdbodem draegt,
Laes is een Maeght!
Want haer de schaemte heelen doet,
Wat heete min, en
Verliefde zinnen
Haer boezem voet.
| |||||||||||||||||||
[pagina 80]
| |||||||||||||||||||
CORIDON.
Wijze: Orangie.
Wat grepen heeft de min,
Ei ziet, hoe hy mijn zin
Dwinght tot de gene, die ik weet,
Dat aen een aêr haer liefd besteet,
En weder een tedere maeght beknelt,
Dat zy in mijn gewelt
Haer leven wil geven,
Maer wordt van my weêr heel te rug gestelt.
GALLA.
Wijze: Windeken daer den Bosch af drilt.
Hemel in wat een valschen schijn,
Dat de meeste Herders zijn!
't Lijkt zy minnen
Om ons zinnen;
Maer te winnen, doch de tijdt,
Leert nu, hoe valsch mijn Herder vrijt.
AMYNTAS.
Wijze: Rust derrevende min.
Ha Goden! wat een rou is 't, dat men voor zijn oogen,
Hoe dat een aêr zijn Vrouw komt vryen, moet gedoogen,
Ik wou veel liever poogen het zonne licht t' ontvliên,
Als dat veel meer te zien.
| |||||||||||||||||||
[pagina 81]
| |||||||||||||||||||
LYKORIS.
Wijze: Schoonste van het woudt.
Hoe lukkigh ben ik, dat
Ik nimmer heb gevat
Des boozen mins gezwoelen,
Dat noit een keurigh oogh
Des Minnaers op my vloogh,
Die hem broght vol krioelen.
Ama.
Hier Tyter doet nu of de eens verbeurde panden,
Die ik van voor een week van u noch heb in handen.
Tyt.
Ghy wilt alweer te merkt en dat met Tyters vel.
Ama.
Dat loof ik Tyter is de gek van 't heele spel,
De Bruit daer 't al om danst.
Tyter.
Ik weet noch wel een ander.
Ama.
Wie doch?
Tyter.
Vraeght na de wegh, die ghy wel kent: Hylander,
Ama.
Of Daphne.
Tyter.
Wel waer toe is doch uw schempen goet?
Ama.
Om dat ghy zijt die geen, die 't aldereerste doet.
Tyt.
Ey ziet Amyntas zien; hoe wrangh staen hem zijn oogen.
Daph.
Ziet Phyllis die my mach noch thienmael minder doogen.
Tyt.
Wat schort haer?
Daph.
't geen Amynt.
Tyt.
Hem quelt de jalouzy.
Daph.
En van de jalouzy is Phyllis ook niet vry.
Tyt.
De zangh van Coridon verstond gy die te degen?
Daph.
Voorzeeker, want daer door heb ik een bloos gekregen.
Tyt.
Wat beelt hy zich al in?
Daph.
ziet Amaryllis handt,
Die wenkt u ende toont, uw eens verbeurde pandt.
Ama.
Wat wilt ghy nu al doen om dit weêr te genieten?
Tyt.
Wat Amaryl gebiet zal Tyter niet verdrieten?
Ama.
Wel gaet dan by de geen, die ghy het meest bemint,
En vrijt zoo langh, dat ghy een ja-woordt van haer wint.
Tyt.
Alleenigh by alleen.
Ama.
ja gaet met haer ter zye
| |||||||||||||||||||
[pagina 82]
| |||||||||||||||||||
Tyt.
Wie kan ik beter dan als mijn gebuertje vryen:
Kom Daphne, 't is uw beurt. Ey zeght wat vroeghjes ja.
Daph.
Dat 's drolligh, ghy roept voor de slagh al om gena.
Amynt.
Ik weet wel meer, die zoo een straf wel zouden dragen.
Daph.
Hoe komen zy daer toe.
Amynt.
Dat zou men u best vragen:
Gut Amaryl, is dat een straf, is dat een plaegh,
Waerachtigh ziet, ik ben na zulken straf wel graegh.
Ama.
En daerom zoud u dat ook tot geen straf verstrekken;
Heel anders is 't met hem.
Amynt.
Met hem? dat lijkt wel gekken.
Of meent ghy, dat men niet
Zoo wel als ghy en ziet?
De teikens van zijn vonken
Uit al zijn lieflijk lonken.
Hylan.
Dat beeldt g' u zelven in,
En om dat ghy uw zin
Op d' Herderin eens leide,
Meent ghy van haer gescheiden
Te wezen, wanneer maer
Een ander eens op haer
De tintelende stralen
Van 't keurigh oogh laet dalen,
De jalouzy ziet gau,
En meesten tijdt te nau.
Phyl.
Is 't praetje noch niet uit.
Tyt.
Ik kan geen ja verkrijgen.
Amynt.
Ik denk, gy hoopt het niet.
Ama.
Gy zoud tẽ minstẽ zwijgẽ.
En denken, wat ghy woudt,
Maer evenwel haer kout
Moght langer als ons wil zijn,
En op dat wy niet stil zijn,
En ons de beste tijdt
Zoo vreughdeloos ontglijt,
Zult ghy eens ondertussen
De Meisjes rontzom kussen
Amyntas tot een straf
| |||||||||||||||||||
[pagina 83]
| |||||||||||||||||||
Van 't geen uw pand my gaf.
Amynt.
Nu gunt ghy my de lusjes
Van zoo veel zoete kusjes,
Nu onze Daphne niet
Het zoet gekus geniet.
Ama.
Gaet heen, en wilt haer borgen.
En stelt het uit tot morgen,
En kust dan twee voor een
Zoo zijt ghy wel te vreên.
Galla.
Het is al scheidens tijdt de schaduwen vergrooten,
De rook vertoont zich gints, de Zon begint te stooten
Tegen de blauwe Zee, en zoekt daer metter vaerdt
Een deurgangh, dat hy zich magh schuilen onder d' aerd.
Ik ga mijn kudde stallen,
Eer d' avondt heel wil vallen,
Kom Daphne, laet uw praet
Doch eens bestaen in maet:
't Is langh genoegh gekakelt,
Hy is genoegh geschakelt.
Aen 't ketentje van min.
Daphne.
Wel spijtigh Herderin
Verveelt u Tyters straf, zoo zoudmen lichtlijk reeknen
Dat die vervelingh vry wat zonders moet beteeknen.
Nu Tyter ik ontsla
U van uw' straf met ja.
Tyter.
Ik dank de Herderinnetjes
Voor zulke zachte zinnetjes.
Mopzus.
Ja Tyter, was dat spel,
Dat loof ik niet te wel.
Ama.
Het wordt vast tijdt om gaen, doch eer wy uit deez' weien,
En van dit groen geboomt al t' zaem gelijklijk scheien,
Zoo laet ons heven op, op dat wy zingend' gaen,
Zoo zal ons niet met al verdrieten deze Laen;
Voort Tyter kom begin.
Tyter.
Wie zal mijn zangh beloonen?
| |||||||||||||||||||
[pagina 84]
| |||||||||||||||||||
Ama.
Wy zullen altemael een dankbaer hert betoonen.
Tyter.
Waer meê doch? met een kus?
Ama.
Indien hy is belust,
Zoo past het beter dat den Herder zelver kust.
Wijze: Balletti d' Alck. Lieve Nymph, vermaekelijke Vrouw, en pronk van onze jaren,
Hemels hoogh cieraet, ô verheugelijke Maeght!
Eenigh licht, dat door uw hel gezicht uw Tyters oogh verklaren
Ken veel meerder, als al het licht, dat d' Hemel draeght:
Ey waerom zijt ghy
Oorzaek, dat ik ly
Dat mijn jeught dus vol droefheidt gaet verby?
Heb ik wel met eenigh stuers gezicht met eenige gedachten,
Ofte met een haest uit mijn mondt gevallen woordt
Ooit verdient uw wreed' afkeerigheid, die my in droeve klachten,
Ende in ellend doen mijn leven brengen voort?
Waerom hebt ghy dan
Zulken afkeer van
Hem, die niet anders als uw minnen kan?
Heb ik niet my al mijn leven langh gedragen na uw zinnen?
Heb ik niet altijdt u geacht, geëert, gedient?
Heb ik niet my van mijn jonkheidt aen begeven tot uw minne?
Heb ik niet altijdt u oprechtelijk gemient?
Zal ik dan Godin,
Om dat ik u min,
Lijden, en om dat ik leef na uw zin?
Ach hoe ken uw Maeghdelijke borst dien trouwen Tyter haten!
Die in trouwigheidt al de trouste Minnaers tert!
| |||||||||||||||||||
[pagina 85]
| |||||||||||||||||||
't Wreedste dier, dat ooit den Hemel schiep zoud zich beminnen laten,
En weêr minnen daer gy mijn min beloont met zmert.
Zal dan 't wreedste beest,
Dat hier wordt gevreest
Zijn, dan ghy veel zachtmoediger van geest?
Nymphje neen, ey lieve laet dat zijn, laet doch uw wreedtheit wezen,
Doet niet anders, als dat ghy hem uw gonste geeft,
Dan magh hy wel brommen, dat zijn luk op 't hoogste is gerezen,
En hy acht zich dan d' aldergrootste die 'er leeft:
Maekt dies, dat zijn pijn
Metter haest verdwijn;
Gy alleen kent zijn raet en hulpe zijn.
| |||||||||||||||||||