Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst

(1662)–Cornelis de Bie– rechtenstatus


Op den natuer oft cracht der verven. AL t'ghene datmen vindt oft op de aert can speuren Heeft sijn besonder cracht , verscheyden van coleuren Tot voetsel van 't ghesicht dat Godt gaf aenden mensch Om dat hy hebben sou sijn vollen herten wensch. T'ghesicht verlicht t'verstant, wanneer het lust mach rapen Uyt menich aerdich dinck van Godt den Heer gheschapen. Als jemandt overleyt wat dat de vruchtbaer aert Uyt haren swerten schoot al wonderheden baert, T'is buyten ons vernuft, vervremt van ons ghedachten Hoe dat het aerts ghewas ghestelt is in sijn crachten, Ghelijck voor eerst de verff met haer coleur beduyt Waermed' een Schilders handt werckt groote Consten uyt. Waermed' een Schilders handt can aende menschen gheven En thoonen op den doeck, een schets van 't s'menschen leven, Dat menich edel oogh, versaeyt en gans vernoeght Midts alles door de Const is op sijn plaets ghevoeght. Nempt op u plat Palet van alderhande verven Goet en gheringh van aert die nimmermeer versterven, Met olie ghemenght, als root oft fermilioen Wat omber, masticot, wat oker, heylsaem groen,
[pagina 209]
Lack, schetgheel, en seruys, oulter marin en smalten Asuer en menie, loot-wit en oock aspalten, En noch veel verven meer die ons den Schepper gheeft Waerin dat jeder een verscheyde crachten heeft. Sult vinden dat daer in sijn aenghenaeme jonsten Die dienen tot een beldt en hulp der Schilder-consten, Laet ons wat voorder sien waer sy toe dienen mach En wat de edel verf noch meer brenght voor den dach. De verf ciert oock de stof, de sijd' en t'wolle laken Sy can het coopmans goet daer door seer vendtbaer maecken, Den Eelman oft Herhoult daermed' sijn wapens menght En thoont wat jeder staet daer door ten voorschijn brenght. Voor eerst het gheele goudt schijnt eeldom uyt te belden En de gherechticheyt door wit en silvere velden, Het blau der wetenschap, het root den hooghen moet T'purper oytmoedicheyt, jonst en den overvloet. Het swert by simpelheyt, by t'groen de schoonicheden De goetheyt en de vreught de sterckheyt en de reden, Den Minnaer die een Maeght uyt groote liefde vrijt En om haer lieve schoont wel duysent sorghen lijt. Die doet tot haer vermaeck veel nacht baletten spelen En tot haer meerder eer veel nieuw' ghesanghen quelen, En schenckt haer een adres van alderley coleur Om dat hy winnen sou ten lesten haer faveur. Om dat hy sijn Meesers ten vollen sou behaghen Door t'root certijnen lint sijn liefde op gaet draghen, En met het edel groen de hop' van sijn gheluck Met blau de jelosy, met t'swert sijn vrees en druck. Gaet somtijts oock sijn pen' een gheestich rijm-dicht schrijven Tot teecken dat hy haer wilt onderdanich blijven, Sal hy de Poësy gaen menghen met sijn min En al het gen' hy doet dat heeft verscheyden sin.
[pagina 210]
Soo can de edel verf oock t'Schilders gheest verstercken Op t'menghen van t'coleur in sijn lof-rijcke wercken, Wanneer hy kent de cracht van haere Edelheyt Die hy met alle vlijt naer reden onderscheyt. Om dan met goet verstant tot d'eel Pictur' te comen Soo dient de Schilder-const wel vlijtich waer ghenomen. Nempt aenden lincken duym u platte fijn Palet Hout u Carnati schoon en u Pinceelen net, En wilt de naecktheyt oock met enckel wit niet hooghen Want anders sou u werck mishaghen aende ooghen. Menght oker met het wit, en weynich fermilioen Maer geenen mastecot om alles wel te doen: Stelt purper by het geel en t'geel by blou assuren Het wit met lack ghemenght, verciert oock heel Figuren, Het blou by t'suyver wit dat belght Pictura noot Het groen by t'wit en geil, en t'blou oock by het root. Mijdt lamswert als de pest, want sy de Const doet sterven Te veel spaens groen can oock de eel Schildry bederven, Soo sult ghy op het lest gheraecken eens het wit Van d'edel Schilder-const daer uwen gheest op schit. Siet hoe het blom-ghewas sijn selven can schokieren Dat door sijn soet coleur heel Hoven compt vercieren, Als een tapijtich cleedt van Godt den Heer bereyt Daer hy med' naer de Const de swerte aert bespreyt. Soo moet de Schilder-jeught met gheest des' Const dan vatten Eer sy recht vinden can Picturas rijcke schatten, T'verdeylen vande verf Picturas Const verfraeyt Als elck is op sijn plaets, en gheestich uyt gheschaeyt. En wilt met geele gout u stucken noot becladden Midts t'gout de Const onteert, daer Constenaers op smadden, Maer vry u werck verciert met Leysten heel vergult Want een volcomen leyst de eer der Const vervult.
[pagina 211]
Naer dat de Const vereyst, want schoon en lichte stucken Die sou een gulde leyst verdooven en verdrucken, Maer aen een bruyn Schildry een gulde leyst ghestelt En een swert ebben leyst dient aen een lichte belt. Soo sal den Schilder aen de Const het leven gheven Soo sal de eel Pictur' op t'hoochsten sijn verheven, Den reghel vande Const wijst self haer eel beleyt En voeght haer met Natuer wat dienter meer gheseyt. FINIS.

Vorige Volgende

Op den natuer oft cracht der verven.