Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst (1662)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst
Afbeelding van Het gulden cabinet van de edel vry schilderconstToon afbeelding van titelpagina van Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (18.79 MB)

ebook (22.55 MB)

XML (1.22 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/biografie
non-fictie/kunstgeschiedenis


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst

(1662)–Cornelis de Bie–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 334]
[p. 334]

David Teniers
Schilder van Antwerpen, gheboren anno 1610.

 
JN't Landt Beotien (vol Berghen ende Bronnen,
 
Daer t'Monster Pijthon van Apollo werdt verwonnen)
 
De klaere Water-beeck Castalia stets vloeyt
 
Dicht aen Parnaßi voet, daer Pegasus op groeyt.
 
Een Beeck, soo wie daer uyt eens drinckt can nimmer sterven
 
Maer eenen hooghen Naem onstervelijck beerven:
 
Als jemandt t'soete nat heeft van des' bron ghesmaeckt
 
Al waer hy doodt, sy hem nochtans weer levend' maeckt.
 
Een edel Bron waer by de Musen alle neghen,
 
Op't Heliconse top haer vrije Consten pleghen,
 
Als Clio die ons leert de mannelijcke deught
 
Melpom'ne t'treur-ghedicht, Erato d'aertse vreught,
 
En de Pierische Vrania t'ghewemel
 
Van allen het ghesternt, en omloop vanden Hemel,
 
Polijmni en Euterp' de herp en luyts gheclanck
 
Calliope de reën, en Thalia den sanck.
 
Daer elck een sijne keel laet neghen-stemmich beven
 
En aen die Konst bemint, haer Konst ten besten gheven,
 
Besonder aen Teniers, die hunne woonplaets kent
 
En als Apollo van des' susterlijcke bendt
 
Gheeert wordt en bemindt door cracht van sijn Pinceelen,
 
Die al Naturas schoont afhandighen en steelen,
 
Die Landtschap en Figuer seer gheestich wel ghestelt
 
Verthoonen even net in elck besonder beldt
 
Wijens gheest heeft dickwils uyt Castali Beeck ghedroncken
 
Waer uyt de Faem hem heeft d'onsterf'lijckheyt gheschoncken
 
En sijn Pinceelen in haer Nectars vloedt ghedopt
 
Die hebben d'eeuwicheyt oock van sijn eer ontstopt.
[pagina 335]
[p. 335]


illustratie
DAVID TENIERS Un tres excellent peintre en petites figures et paijsages, il a faict des remarquables pieces tant pour le Roy d'Espaigne que pour autres Roys, de mesme pour l'Archiduc Leopolde Guillaume, l Evesque de Gand, et le Prince d'Orange Guillame et plusieurs autres Princes, Seigneurs, et Amateurs de l'art ont beaucoup de ses oeuvres. il est ne d'Anvers lan. 1610. aijant eu son pere pour maistre.
Dav. Teniers pinxit. Pet. de Iode sculpsit Io. Meyssens excudit.


[pagina 336]
[p. 336]
 
Om datmen in hun Kunst en loffelijcke wercken
 
Sou eenen hooghen naem van eeuwicheyt bemercken,
 
Soo als Teniers bewijst met een oprecht verstandt
 
Jn al de stucken die ghemaeckt sijn van sijn handt,
 
Jst Boersche keucken goet, oft ander aperijen
 
Fruyt, Beesten, oft ghespoock van helsche rasernijen
 
Batali oft ghevecht, besonder in het cleyn
 
Het werckt al even eel, en't staet al even reyn.
 
Natuer en brenght niet voort dat aenghenaem mach wesen
 
Oft t'compt als t'leven uyt Teniers Pinceel gheresen,
 
Sulckx datmen spreken sal van sijn ervarentheyt
 
Soo langh op Helicon den Henxt sijn vleughels spreyt.
 
Sijn herdt-stelende Konst can jeders lust becoren
 
Om dat het leven schijnt in sijne Konst heirboren,
 
Want den volmaeckten gheest van d'edele Pictuer
 
Vloeyt als Castali Beeck in wesen en Natuer.
 
Die nimmer uyt en drooght, en noot en can verdwijnen
 
Soo lanck den gheest in Konst sal op des' aert verschijnen:
 
En die haer achterhaelt en vatse met den haer
 
Sal leven, schoon hy van de doodt doorschoten waer,
 
Sal leven naer sijn doodt op doeck, plaet, en panneelen,
 
Sal leven door de kracht alleen van sijn Pinceelen.
 
De Kunst is menichmael de oorsaeck vanden lof
 
Die jemandt crijghen can in eenich Coninckx Hof.
 
Die dickwils t'Ridderschap en hoochsten throon van eeren
 
Besitten sal, om soo haer krachten te vermeeren
 
De krachten van Pictuer die hebben soo veel in
 
Dat sy Besitters sijn van menich Koninckx sin
 
Om soo in d'eeuwicheyt van Faem altijt te leven
 
T'gen' wetenschap en Kunst meest aende menschen gheven
 
Soo als aen David blijckt, die om sijn cloeck verstant
 
Gheruchtbaer wordt ghemaeckt door t'heele Nederlant.
[pagina 337]
[p. 337]
 
T'Pinceel weet sijnen gheest, sijn deught, en fraey manieren
 
Door de eerbiedicheyt seer loflijck te bestieren
 
Die Camerdiender is van Leopold' ghemaeckt
 
En by Don Ian daer naer tot t'selve ampt gheraeckt.
 
Met dien doorluchten staet is hy door s'Hertoghs jonsten
 
Seer mildelijck begaeft om sijne deught en Konsten,
 
Jst dat de Const eens mans soo grooten eer behaelt
 
Soo dient dan op Pictuer met open hert ghepraelt.
 
T'vernuft, Const ende deught, die quamen dan berennen
 
De baene vande Eer, om soo Teniers te kennen,
 
Die door welsprekentheyt des Haters tongh verslijt
 
En met sijn Const weerstaet den Anghel vande Nijdt.
 
Sijn groote weerdicheyt sal Faem al lanck ghedencken
 
Daer Princen self aen hem den naem en lof af schencken,
 
Sulckx dat ick naer den eysch my niet bequaem en ken
 
Om sijnen lof ghenoch te schrijven met de pen,
 
Hoe wel dat ick het mergh van alle mijn ghedachten
 
Ghestort heb op papier om sijne Const te achten,
 
Om sijn beroemde deught te brenghen aenden dach
 
Die soo veel in het Hof by Hertoghen vermach.
 
Het waer een dom verstandt, een aensicht sonder ooghen
 
Een lichaem sonder gheest die d'eer niet cost ghedooghen
 
Die nu Teniers besit die is Picturas vrindt
 
Die door sijn wonder deught vry meerder eer verdient.
 
Die leven sal soo lanck men vande Const sal spreken
 
Die Belghsucht noyt en can door haet in stucken breken,
 
Oft gheenen ouderdom van tijt verslijten can
 
Om dat de hoffsche eer te lief heeft haeren man.
 
Al wat den Hemel weet van boven af te paelen
 
Oft t'gen' de Sonne mach beschijnen met haer straelen
 
Het moet al eens vergaen, t'is waer oock d'eel schildry,
 
Maer Fama hout den gheest van't sterven altijt vry
[pagina 338]
[p. 338]
 
Den cloecken gheest alleen in Consten wel ervaren
 
Js Meester vanden tijdt, en leeft ontelbaer jaeren
 
Die nimmermeer en wijckt, oft door den tijdt en sterft
 
Den gheest, daer 't al of compt, de eeuwicheyt beerft.

Hier uyt blijckt hoe lief-tallich, en vriendelijck de vry Pictura spelt inde ooghen van Coninghen en Princen, die niet alleen de constighe Meesters oft Pinceel Hanteerders en vercieren met groote eer en onsterffelijcken lof, maer selver met een ghemeynsaeme liefde en toegheneghen vrintschap omhelsen, den gheruchtbaren Constenaer Tiziaen werdt in sijn leven ghegunt de hooghe ende edele eer van te wesen Cavailler del Habito door sijn vermaerde wetenschap van schilderen. Desen David Teniers en is niet alleen Camerdiender van haer voorschreven doorluchtighste Hoocheden ghemaeckt, maer is in sulcken aensien by den Coninck van Spanien door sijn vermaerde Const, dat sijne Majesteyt particulirelijck heeft doen maecken in sijn Hof een gaeldry waer in hy tot contentement van sijn ghesicht gheen ander Const en bewaert als alleen de schildry van David Teniers, sijne Const is aende Coningin van Sweden soo behaeghelijck ghevallen dat sy hem heeft begift met een goude keten ende een goude madalie daer haer Conterfeytsel in staet ghegoten, van ghelijck is hem vereert een goude keten ende madalie van sijne Hoocheyt den Aerts-Hertoch Leopoldus, aenden welcken hy heeft toegheeyghent dien wijt vermaerden boeck, inhoudende over de dry hondert printen, representerende alle de seldsaeme jtaliaensche stucken die sijn voornoemde Hoocheyt is hebbende in sijn Cabinetten, welcke stucken den voorschreven David Teniers tot een toe, seer vlijtich ghecopieert heeft ende daer nae de selve tot grooten cost doen snijden ende in't licht ghebrocht, ick laet staen alle andere anticque ende modernige soo Hoochduytse Nederlantsche als Fransche Stucken daer sijne voorsz. Hoocheyt van versien is. Siet wat een toegheneghentheyt tot de Const in Hertoghen, en Princen is te vinden, die gheenen cost en sparen om soo danighe wercken van Constenaers op te coopen ende soo wonderbaer te verheffen, den Graeff Fon Soldani heeft desen David Teniers expresselijck ghesonden naer Enghelant om voor hem alle de jtaliaensche stucken op te coopen die hy sou connen vinden, den welcken hem oock vereert heeft een goude keten, jae sulcken liefde can dese aenlockende Const inde herten van Coninghen en Princen verwecken, dat sijne Hoocheyt Don Juan d'Austria, die in dese Const oock wonder wel ervaren is, hem niet en heeft ontsien selver uyt te trecken den Sone van onsen Constbarenden David Teniers, sulcken vrintschap ende liefde was hy draghende tot de Const-oeffenaers, jae dat meer is heeft al menichmael versocht om van Teniers inde selve Const ghejnstrueert te worden, sulcke en dierghelijcke voorvallen van eer en vrintschap sou connen by brenghen waert dat den Leser niet te lastich en waer om t'selve te overloopen, eyndelijck machmen van desen weert befaemden Phidias wel segghen dese veersen, de welcke hem toe ghedediceert sijn op het beldt van sijn Conterfeytsel gheschildert vanden wijt vermaerden Peeter Tijsens daer hier voor is mentie van ghemaeckt:

[pagina 339]
[p. 339]
 
Herous faciles aditus in limina regum
 
Sanguis habet, faciles fecit oliva tibi,
 
Artifices'que oleo, ducti, fecere Colores
 
Nec tamen in dubio, stat tua fama loco
 
Sors mentuenda alijs, olea pax gaudet amica
 
Pax oleo sempter gaudeat illa tuo.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken