Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst

[p. 412]

Gysbrecht Thys
Schilder van Antwerpen.

DEn liefelijcken aert die Gijsbrecht Thijs in sijn Schilder-const voortsbrenght besonder in het naeckt, verdient met onsterffelijcken lof begaeft te zijn, den welcken soo in devotie als Poeterijen, mede oock in Landtschap seer vermaert is, om de plaisantie en gheestighe manieren die inde Konst verborghen zijn, seer los en gheestich afghevoordert sonder veel tijdt-quistery daer in te connen vinden, welcke Kunst van veers eenen grooten welstandt inde ooghen doet blijcken daer alle Liefhebbers seer toe gheneghen sijn, want naerdemael de wetenschap van Pictura niet alleen gheleghen en is in een suyver netticheyt, maer oock in een rouwicheyt, die welcke dickwils de meeste cracht en sterckte baert, soo ende ghelijck uyt de Pinceelen van den voornoemden Thijs te speuren is woonende theghenwoordich tot Antwerpen. Wijders soo brenght sekeren grooten ⁺ Meester en ervaren Schilder by naem Haddeman neven de handelingh van Thijs een groote veranderingh van Const voor den dach, de welcke door haer overgroote kracht het leven schier overtreft, welcke kracht bestaet in het Conterfeyten naer het leven die het leven over al ghelijck het leven self is uytbeldende sulcken welstandt en grootsicheyt is daer in te sien daer menichvuldighe Conterfeytsels soo in Enghelandt, Hollandt als in Brabandt ghenochsaem ghetuyghen af gheven, die veel voor van Dijck worden aenghesien, woonende teghenwoordigh inden Haeghe in Hollandt,die te voren oock langhen tijdt in Enghelandt ghewoont heeft. Beneffens den selven Haddeman, mach Hollant ⁺ wel roemen op Daniel Mijtens haeren jngheboren Patriot niet min ervaren in conterfeyten als den selven Haddeman den welcken soo vleesachtighen handelingh inde Const voortbrenght dat hy egeenen tijdt en behoeft te versuymen in ander exercitie als daeghelijckx te conterfeyten en op doecken en panneelen te doen sien verscheyde groote Personagien de welcke inde Const langh naer hunne doodt ⁺ connen ghekent worden. Voordts soo en can den roem van Cornelis Saftleven Schilder van Rotterdam niet ghedooghen dat de Faem niet en sou op het wereldts Tonneel gheruchtbaer maecken sijn liefelijcke ende wel ghemanierde handelingh in stilstaende dinghen als keucken-goet, beestjens, fruydt, en alderhande spoockerijen op de manier van Herman Saftleven die sijnen Broeder was daer alle Const-lievende Kenders en Lief-hebbers seer toegheneghen sijn om den grooten welstandt en levens schijn die daer in te sien is. Daer teghen sou haer ⁺ te belghen hebben de over-al vlieghende Faem van onsen uytnemenden Theodor van Loon, daer ick in het eerste deel eenighe kennisse van heb ghegheven, dogh eer ick selver soo veel kennisse had van zijn hoogh gheachte ervarentheyt als ick naemaels wel heb connen ondervinden, ende aen sijn handelingh ghespeurt heb daer niemandt in ons eeuw sich over ghebelght mach houden hoorende tot sijnen lof en eer desen volghenden rijm in't cort aldus:

Heeft oyt van Loon door Konst Jtalien doen verwond'ren
Soo mach ons Nederlandt sich gheven wel ten ond'ren

+ Haddeman

+ Daniel Mijtens

+ Cornelis Saftleven

+ Theodor van Lonius.

[p. 413]

 

Jn't overweghen van de edel vry Pictuer

 

Midts niemant (soo het schijnt) en heeft soo nauw Natuer

 

Van alle kant doorsien als Roomen en Florensen

 

Besonder inde Kunst, tot aenlock vande menschen,

 

Wijns paelen Theodoor al lanck betreden heeft

 

Daer ons sijn wonder Kunst een waere proef van gheeft,

 

Om dat daer in den aert van d'Jtaliaensche trecken

 

Weet groote kracht van gheest naer t'leven te ontdecken,

 

Soo als te sien is aen van Lonius cloeck werck

 

Waer med' dat is verciert verscheyde Neerlandts Kerck.

T'is wonder dat meestendeel de jngheboren wetenschap der Schilder-Konst versterft van d'een Lidt op het ander ghelijck blijckt aen David Rijckaert den ouden en David sijnen Sone, boven dien aen Marten Rijckaert sijnen Oom des ⁺ voorschreven Davidts Broeder, de welcke alle dry wonder inde Const uytsteken. Desen Marten Rijckaert was over een comende met de handelingh van Joos de Momper als te weten seer vermaert in Landtschap en Ruinen, gheberghten, water-vallen, veer verschieten en plasante valeyen en sulckdanighe meer andere te lanck om te verhalen. Boven den selven is oock een groot Meester inde Schilder const Aertus Wolffaert Schilder van Antwerpen, soo seer te prijsen in ⁺ de handelingh van devotie als Poeterije, fraey in ordonnantien en cloecke ghesteltenis tot welstandt vande Const. Eensamentlijck ben oock aenghelockt om hier voor te setten den gheruchtbarenden Geraert van Hoochstadt Schilder van ⁺ Brussel seer uytnemende fraey in conterfeyten doch daer naer meer gheneghentheyt krijghende om te ordonneren eenighe fraey Misterien soo vande Passie oft leven van ons Heer, en voorts van verscheyde Heylighen, is vanden stijl der conterfeyten gheweken ende heeft verscheyde Altaer-stucken ghemaeckt die vande Lief-hebbers seer gheacht worden om den goeden welstandt diemen daer in sien can, soo binnen als buyten de Stadt van Brussel. Midtsgaders blijckt inde Const van Guiliam de Vos oock ghenochsaem wat vremde vindinghen en ⁺ aerdighe ghesteltenissen hy met de Pinseel uyt den gheest laet blijcken soo in figuren als andersints woonende binnen de Stadt Antwerpen plaetse van sijn gheboorte. En raeckende de edel handelingh van Marten Pepijn, daer van en ⁺ heb ick niet meer connen achterhalen als dat hy den natuer en wetenschap van Pictura soo veer ondersocht hadde, dat hy eenen Over-vliegher was van alle de Meesters oft Constenaers die in sijnen tijdt in Jtalien costen ghevonden worden, ende was den eenighen Constenaer daer Petrus Paulus Rubbens voor vreesde dat hy hem sou hebben overtroffen, afcomende naer Nederlandt, dan tot sijn groote vreught hoorende dat hy vroegh ghehoudt was, seyde dese oft dierghelijcke woorden: nu Pepijn ghehoudt is, en vreese ick niemandt in dese eeuw om voor hun te wijcken inde Schilder-const: waer mede claer ghenoch

+ Marten Rijckaert

+ Artus Wolffart.

+ Geeraert van Hoochstadt.

+ Guiliam de Vos.

+ Marten Pepijn.

[p. 414]

te verstaen wordt ghegheven dat Pepijn wel een groot Oeffenaer van Pictura moest wesen ghelijck aen veele van sijn stucken compt te blijcken, die over al ghenoch te sien sijn en van de ghene (die de Konst verstaen) seer gheestimeert worden.