Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst
(1662)–Cornelis de Bie–
Auteursrechtvrij
[pagina 524]
| |
Bemerckinghe.Ga naar margenoot+ OVidivs seydt met claere woorden aldus: Dat de kleederen van den mensch verslijten, goudt, silver ende andere juweelen vergaen maer de Faem die eenen Poët vercrijght door sijn ervaeren Poësije sal eeuwigh dueren, want de memorie vande deught wordt door de Poësije verlenght, de Goden selver vande Poësije ghemaeckt, aenghesien de valsche Goden maer versiert en sijn. De vry Schilder-const bestaet de Poësije inden jersten graedt: want het ghene door de Poësije met woorden wordt uyt ghedruckt, wordt van een Teeckenaer met kole oft penne op papier, van eenen Beldt-houwer metten beirtel in houdt oft steen, ende van een Schilder met het Pinceel op doeck oft plaedt afghebeldt, waer Ga naar margenoot+ op Franciscus Junius in't jerste Boeck van zijn Schilder-const antwoordt ende seydt: dat de Schilder-const soo wel als de Poësije steunt op een sekere kraght der Phantasije. Plutarchus seydt dat de Poësije en Pictura maer en verschillen Ga naar margenoot+ inde materie en manier van jmitatie, want sy hebben alle beyde t'selve oogh-ghemerck. Het ghene eenen Schrijver met de penne beschrijft wordt ons in manier met de teeckeningh voor ghedraeghen, want soo jemandt gaet vertellen eenighe Tragedische Historien, die schromelijck oft vrempt om hooren sijn, oft dat de selve naer den heysch der Natuer beschreven oft in een levende Comedie ghespelt worden, alles can een oprecht ervaren Teeckenaer, Beldt-houwer oft Schilder soo wesentlijck uyt drucken alsmen door de Poësije can beschrijven, verschillende alleenelijcken inde manier ende materie, doch over een komende met de gheschiedenisse. Den Mensch heeft door sijn menschelijck bedrijf van Konst sulcken kracht, dat hy de eyghenschappen van alle dinghen soo grondt-leerich weet voor te stellen datmen daer uyt de actituden vande representatien der beelden waerschijnelijck can bemercken. Dat is de blijschap oft droefheyt, voorspoet oft teghenspoet, vrees oft rust en suclkdanighe andere die daer in te sien zijn, waer van claerder kennis gheven de uytnemende printen die ghesneden ende gheinventeert zijn van * Ga naar margenoot+ Willem Swanenborgh, Cornelis van Daelen, ende Cornelis de Visscher waer in compt te blijcken sulcken opmerckinghe van gheest in elck besonder afbeldtsel dat de Natuer selver niet voorder en can comen. De effecten oft ken-teeckenen van eenighe afghebelde soo droeve als blijde Historien bestaen inde weeldighe vrolickheydt der bancketten, de aerbeydt saeme, vermakelijckheyt der jacht, de bloedighe grouwelijckheyt der Oorloghen, den onvermijdelijcken anxt van schipbreuck, de bleecke vrees vande doodt, de verlanghende hop' van verlossinghe en sulckdanighe andere, welcke effecten elck besonder Lief-hebber (sijn ooghen slaende op de Konst der voorseyde Plaedt-snijders) daer in sal connen sien. * Ga naar margenoot+ Den Leser sal mijne fault (die ick door onwetentheyt in dit Boeck heb laeten sluypen) ghelieven te verbeteren die hy hier voor Folio 461. sal vinden, alwaer dat staet Cornelis de Visscher ende moet ghelesen worden Jan Claessen de Visscher alsoo den selven is een cloeck Plaedt-snijder in Landtschap ghelijck aldaer vermelt is, ende desen voorszeiden Cornelis de Visscher Plaedt-snijder in Figueren de welcke hy selver ordonneert, teeckent ende snijt, daer veel wonderheyt in te sien is, zijnde niet min inde selve Konst ervaeren desselfs Broeder Ian Visscher: Ende wat aengaet * Ga naar margenoot+ Israel Silvester, | |
[pagina 525]
| |
Bolanger, Huret, Daret ende Danoit, de selve zijn seer ervaren in het snijden Ga naar margenoot+ van Figuren ende andere Ordonnantien, ende sonderlingh in het etsen van Landtschap, Architectuer, Ghesichten, Bouwen, Gallerijen, vlacke velden Lustbaere Valeyen ende Bemden, Hoven becleet met haer Somersche tapijt ghewaedt, Springh-fonteynen en Prieel-wercken, Wilt-jachten, Wijn-pluckinghen, opene wandel-plaetsen, Zee-haven, Ruinen ende andere plaisantien allen het welck van hun soo lieffelijck en net ghedaen is, dat het selve eenen jver, lust ende smaeck den Aenschouwer verweckt. Ende om niet in een materie te blijven doolen, soo heeft mijn penne niet willen vergheten de uytnemende Konst van Architectuer die d'Heer Jacob van Campen Heere van Randebroeck, ons voorstelt binnen de Stadt Amsterdam, aen het wijt vermaert en Ga naar margenoot+ befaempt Stadts-huys d'welck hy selver gheordonneert heeft, dat voor een wereldts wonder mach ghestelt worden in het Boeck der wonderheden om al de aenghename en cloecke wercken die daer in te sien zijn. Hy is oock gheweest den Vinder oft jnventeur van het costelijck Epitaphium oft Graff-tombe vanden Admirael Tromp tot Delft. Ten is niet dan te seker dat de beste Meesters (die ervaren zijn inde Rijckgheestighe Konst van Architectuer ofte oock in verscheyde manieren van bou-oeffeningh) uyt de edel Schilder-const eenighe grondt-leeringhen trecken, om hun wercken naer de fondamenten der selver op te richten; niet alleen om den omtreck van haer ghesteltenis in Figuren naer te volghen, maer om de Lichten, Balusters, Leysten, Boghen en andere nette omwercken hun ghesteltenis te gheven. Dit heeft met een onsterffelijcke eer laten blijcken den grooten Architect die de wijt-befaemde Collegiale Kercke van S. Gommaer binnen de Stadt Ga naar margenoot+ Lyer heeft gheordonneert ende ghebouwt, wiens naem uyt de memorie van alle Menschen verdwenen is, doch ter wijlen dat het loffelijck werck aen alle Boumeesters en Architecten (die desen schoonen Tempel aenschouwen) sulcken verwonderingh baert om haer nette proportie, lichticheyt ende wel ghevueghde hooghde en breede, verciert met de uyterste volmaecktheyt die in een Kerck te sien is, soo ben aenghelockt gheweest tot lof vanden onbekenden Architect mijn Musa te laten singhen aldus: Laet vry heel Belgica op al haer Tempels stouffen
Die van wit marber sijn, verciert met costlijckheyt
Gheen die de Prochi-kerck van Lier kan overpouffen
Soo t'Kerck ghebou bestaet in't licht en netticheyt.
Den schoonen Omme-ganck vol invallende claerheyt
Den Diameter en het binnen bouws ciraet
Bewijsen van haer Faem alleen de rechte waerheyt
En t'ghene tot haer eer hier voor beschreven staet.
|
|