Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Johannes George Liernur]

LIERNUR (Johannes George), geboren te 's-Gravenhage den 24en Maart 1797, overleden te Haarlem den 12en Oct. 1868, genoot zijn opleiding tot de academische studie en daarna tot het predikambt in de Ev. Luthersche Kerk van Ds. Joh. Schultz, predikant te 's-Gravenhage. Of hij aan een hoogeschool heeft gestudeerd is niet bekend; geen in dr. verschenen album stud. bevat eenig bericht dienaangaande. Na zijn beroepbaarstelling, aanvaardde hij de Evangeliebediening den 24en Maart 1816 te Groede. Deze standplaats verwisselde hij nog geen twee jaren later met Vlissingen, waar Ds. F. Niemann, pred. te Middelburg hem den 22en Febr. 1818 bevestigde (m. Col. I:28; intr. m. 1 Thess. III:13; afsch. te Groede 15 Febr. m. Fil. I:27). Den 13en Aug. 1820 hield hij er een toepasselijke preek bij de ingebruikneming van het nieuwe kerkorgel. Den 22en Febr. 1824 nam hij afscheid van zijn tweede gemeente (m. 2 Thess. II:13-17) wegens vertrek naar Zutphen. Aldaar werd hij den 14en Maart d.a.v. bevestigd door Ds. J.C. Schultz, pred. te 's-Gravenhage (m. 2 Cor. V:20; intr. m. Rom. XV:18a). Ruim twee jaren later begeerde de Haarlemsche gemeente hem tot haar voorganger. Hij gaf aan haar beroeping gehoor en deed den 9en Juli 1826 in haar midden zijn intrede (m. Mt. XXVIII:18-20) na bevestigd te zijn door Ds. J.C.A. Sander, oudsten leeraar dier gemeente (m. Mt. XIII:52; afsch. te Zutphen 25 Juni m. 2 Thess. II:14-17).

In 1856 herdacht hij op den 2en Paaschdag, tevens zijn geboortedag, zijn veertigjarige Ev. bediening (m. 1 Cor. XV:14). Hij bleef te Haarlem werkzaam tot aan zijn emeritaat, dat op 8 Apr. 1866 inging. Hij had zich voorgesteld op den 24en Maart te voren, den dag waarop hij zijn 70e levensjaar zou aanvangen, met de gemeente, die hij straks veertig jaren zou hebben gediend, zijn vijftigjarige ambtsbediening te

[p. 22]

herdenken en dan tevens afscheid van haar te nemen. Maar de herhaling van een ongesteldheid, die zich reeds vroeger bij hem had geopenbaard, dwong hem geheel af te zien van het spreken in het openbaar, zoodat zijn jongere ambtgenoot en vriend Ds. J.H. Michelsen in zijn tegenwoordigheid als zijn woordvoerder optrad (t. Joh. XX:26c).

Liernur was volgens A. Loosjes t.a.p. ‘een geleerd man, en droeg op zijn gebrekkig lichaam een mathematisch hoofd; uit zijn oogen sprak, om zijne lippen zweefde iets satirieks’. In zijn geschriften evenals in zijn overigens doorwrochte preeken miste hij de volstrekt noodige mate van heerschappij over den vorm. Vandaar dat zijn preeken, met doffe stem uitgesproken en moeilijk te volgen, niet in den smaak vielen. Daarbij waren ze vrij rationalistisch, later evenwel meer evangelisch gekleurd. De verandering van zijn theologisch standpunt komt vooral uit in den Open brief in 1862 door hem gericht aan Cd. Busken Huet als antwoord op diens toespraak ‘Onze Bede’. Al is in Liernurs bestrijding hiervan te veel omgehaald, en ware zij beter geweest als er meer gang en orde in was, toch is er in zijn schrijven veel oorspronkelijks en dat hout snijdt. Opvallend is hier zijn vergelijking van het modernisme met het rationalisme, waarmede hijzelf zoozeer was ingenomen geweest, en daarbij de opmerking: ‘Dàt betwist ik U dat de rechtzinnigheid tot de pathologie van den geest behoort’. (Loosjes t.a.p.).

Van anderen aard was zijn bestrijding van het veelomvattend plan van Ds. F. Koppius (zie hiervóór Dl. V, blz. 230, 231), die in zijn geschrift: De vereeniging der Protestanten in Nederland en enkele stappen daartoe, een bescheiden woord tot al zijne geloofsbroeders (Gron. 1849) een pleidooi had gevoerd voor een nauwe vereeniging der Protestanten in één Kerkgenootschap. Hiertegen schreef Liernur een open brief, waarin hij de vereeniging der Protestanten in Nederland ongewenscht verklaart, en de bezwaren aantoont van de stappen, die Koppius daartoe zou willen doen. Liernur acht zulk een vereeniging onnoodig, omdat er geen haat meer bestaat tusschen het Kerkgenootschap der Lutherschen en dat der Gereformeerden, waarom het in deze voornamelijk ging. Bovendien betoogt hij, dat het tòch separatisme zou geven en wijst hij erop dat de Kerk met de grootste uiterlijke eenheid, de Roomsch Katholieke, ook de grootste gebreken heeft. In een der eerste predikanten-vereenigingen van Noord-Holland, te Amsterdam gehouden, waar de Remonstrantsche hoogleeraar A. des Amorie van der Hoeven het voorstel deed tot benoeming eener commissie, die belast zou worden met het onderzoek naar de mogelijkheid van de vereeniging der Protestantsche kerkgenootschappen (zie hiervóór Dl. IV, blz. 107), waarschuwde Liernur eveneens tegen het aanwenden van bepaalde pogingen tot vereeniging, waarbij hij zich beriep op zijn vriend C. Ullmann, die toen pas Nederland bezocht en de opmerking gemaakt had, dat onze nicht-unirte Kerkgenootschappen meer welwillend tegenover elkander stonden dan de gemeenten der Unirte Kirche in Duitschland, waarvan vele onder het opgelegde juk der eenheid zich niet konden schikken. (Sepp, Polem. en Ir. Theol., blz. 177).

Liernur trad in 1857 op als vice-president van de Synode der Ev. Luthersche Kerk. Den 19en Oct. 1864 hield hij een herdenkingsrede bij het 125-jarig bestaan van het Weeshuis der Haarlemsche gemeente.

J.G. Liernur was gehuwd met Jeannetje Gezina Thieme, die hem als weduwe overleefde. Een der kinderen uit hun huwelijk was Kapitein Charles T. Liernur, ver-

[p. 23]

maard als uitvinder van het faecaliënstelsel (naar hem genoemd ‘Liernurstelsel’ zie over dezen: Molhuysen, Blok en Kossmann, N. Biogr. Wdb. X, k. 949-953).

Van J.G. Liernur zijn geen gegraveerde portretten bekend.

Van hem zag het licht:

[Met J.C.A. Sander], Christendom en Regtzinnigheid. 2 stukjes. Zutph. 1828. 8^o. - Lijkrede op J.C.A. Sander, uitgespr. in de Kerk der Ev. Luth. Gem. te Haarlem op 22 Apr. 1838. Haarl. 1838. 8^o. - Opwekking tot eene verstandige handhaving v.d. voorregten der Ev. Kerk. Haarl. 1841. 8^o. - Geloofsbelijdenissen der onderscheidene godsd. gezindten. Vrij bewerkt n.h. Hoogduitsch. 's-Grav. 1845. 8^o. - Feestrede bij de viering v.h. 50-jarig bestaan des Ned. Zendelingen. geh. den 20 Dec. 1847 in de Groote Kerk te Haarlem. Haarl. 1847. 8^o. - Leerredenen, Tiel, 1849. 8^o. (beoord. in Godgel. Bijdr. 24e Dl. (1850) 1e st. blz. 474-477). - De Vereeniging der Protestanten in Nederland. Openbare brief aan den WelEerw. Zeergel. Heer F. Koppius, Pred. bij de Herv. Gem. te Ham en Farmsum, behelzende eenige bedenkingen op zijn geschrift: De vereeniging der Protestanten in Nederland .... Een bescheiden woord tot alle zijne geloofsbroederen, Tiel. 1849. 8^o. (beoord. in: Godgel. Bijdr. 23e Dl. (1849) 2e st., blz. 755-774). - Open brief aan den WelEerw. Zeergel. Heer Cd. Busken Huet, in antwoord op zijn toespraak ‘Onze Bede’. Amst. 1862. 8^o. - Zielkunde. Haarl. 1864. 8^o. Voorts gaf hij (naamloos) een vertaling in het licht onder den titel: Der Priesteren pligt om den volke den Bijbel te geven en te verklaren, voorgeschreven door de Roomsch-Katholijke Kerk, door Leander van Esz Th. Dr. Uit het Hoogd. Zutph. 1826. 8^o. - In Bijdr. t.d. beoefen. en geschied. de Godgel. Wetenschappen. Dl. XIV (1826) 3e st. blz. 918 v.v.: Over de Proselytenmakerij en eene Evangelische Kerk. - In Waarh. in Liefde, Jrg. 1847. IIe st., blz. 301-334: Korte Opmerkingen betrekkelijk beelden, in welke de kennis der Waarheid door Jezus wordt voorgesteld. - In De Tijdspiegel: Jrg. 1844, blz. 337 v.v., 389 v.v.: Het ongeradene van het zamenvloeyen der onderscheidene Kerkgenootschappen in Nederl. tot ééne Kerk. Zie ook Jrg. 1849, blz. 321-329. De vereeniging der Protestanten in Nederland. Stemmen van twee predikers (Koppius en Liernur).

Litteratuur: J. Loosjes, Naamlijst v. Pred. .... der Luth. Kerk in Ned., blz. 163, 164. - Bijdr. Gesch. Luth. Kerk. V (1844), blz. 123, 124, 149. - Oud en Nieuw. IV (1865), blz. 232, 233; V (1866), blz. 132, 261. - J. Loosjes, Gesch. der Luth. Kerk in de Ned., reg. - Pont, N. Bijdr. VI (1905), blz. 69, 70. - Molhuysen en Kossmann, N. Biogr. Wdbk. IX, k. 608 (art. v. F.S. Knipscheer). - A. Loosjes, Voor ruim eene halve eeuw (Haarl. 1897), blz. 107-111.