Briefwisseling. Deel 1. 1772-1794

250. Bilderdijk aan P.J. Uylenbroek, 22 Nov. 1787.

Hs. niet meer aanwezig. Gedrukt in Brieven, uitgegeven door Messchert, I, 161-162.

p. 161:

[de gevaarlijke toedracht van zaken] vgl. br. 248ann. - Op 9 Sept. '87 had Brunswijk een Pruisisch ultimatum aan de St. v. Holl. gezonden, dat hooghartig was afgewezen. Dat bracht 13 Sept. den inval. De patriottische zekerheid van Franse militaire hulp bleek volkomen ijdel; de overmoed verkeerde in lafheid of wanhoop. Salm koos het hazenpad; pogingen tot verzet ontbraken vrijwel geheel, afgezien van Amsterdam. Op 18 Sept. kwam de omkeer in Den Haag. Den 20sten deed de prins onder toejuiching van de bevolking er zijn intocht. Op den weg naar A'dam ondervonden de Pruisen enigen, zij het kleinen, tegenstand. Die stad zelf kreeg, ter onderhandeling, enkele dagen wapenstilstand; op 1 Oct. volgde de aanval, ten dele met schuiten over de inundatie. Op een paar punten werd gevochten, maar men bereikte toch den Overtoom. Nieuwe onderhandelingen, waarbij Amsterdam alles moest toegeven, leidden tot de capitulatie op 10 Oct. Ter zelfder tijd kreeg de prinses van Holland haar volle satisfactie:

[p. 227]

17 heren werden als ‘auteurs’ der aanhouding voor altijd van alle ambten uitgesloten; de vrijcorpsen werden ontbonden, de remotiën ongedaan gemaakt. Half November trok Brunswijk met het gros zijner soldaten naar Wezel. - De rol, die B. zelf speelde bij den tocht van Brunswijk, als rechtsgeleerd adviseur, als hoedanig hij met hem te A'dam aankwam (zie Meng. en Fragm. 14; Gesch. d. Vad. XII, 78 en 206-208bis, waar ook zijn Franse memorie aan Br., te Leimuiden geschreven, is te vinden), zal hij allicht niet benut hebben om met zijn patriottisch-gezinden vriend de lang gewenste litteraire gesprekken te voeren (vgl. M.-I, 153, 161). Bij de ‘gevaarlijke toedracht’ heeft B. met reden kunnen denken aan allerlei mogelijkheden: indien al niet arrestatie met inbeslagneming van brieven en stukken, of uitbanning, dan toch plundering, vernieling, brandstichting bij oproerige volksbeweging of door enigerlei binnentrekkende troepen: hetzij vrijcorporisten, hetzij soldaten van Salm, hetzij stadhoudersgezind krijgsvolk uit Zeist, hetzij Pruisen, hetzij Fransen (die bluften van een groot gereedliggend corps bij Givet), hetzij Engelsen, die ernstig hadden gewaarschuwd, Frans gewapend ingrijpen hier niet te zullen dulden. Ook placht men bij zulke gebeurlijkheden niet altijd even scherp te onderscheiden tussen vriend en vijand. - [kleen uittreksel] uit ‘Onuitgegeven Stukken over de Fraaije Kunsten’, zie DW. I, 477-8. Door Uyl. geplaatst achter de Toewijding (Wie zal mijn speeltuig enz.) die Da C. - vreemd genoeg - geeft in DW. XII, 455, terwijl hij de Elius plaatste I, 16-54.

p. 162:

[Kunstboek] wrsch. een album om ‘kunst’ in te verzamelen: tekeningen, etsen, prenten, en dgl. B. zal er een besteld hebben bij of door bem. v. Uyl.