Oude getrouwen

28. Tafeltje, dek je! Ezeltje, strek je! Knuppel, uit den zak!
(Een Sprookje.)

Er was eens een arme man, die drie zoons had. Zij werden in de wandeling de Lange, de Dikke en de Domme genoemd. De Lange werd schrijnwerker, de Dikke molenaar en de Domme draaier.

Toen de leerjaren van de Lange voorbij waren, ging hij voor zijn ambacht reizen. Langen tijd trok hij van stad tot stad, maar kon nergens werk krijgen, zoodat hij treurig gestemd op zekeren dag door een schoon woud wandelde. Daar stond eensklaps een mannetje voor hem, dat hem vriendelijk naar de reden van zijn droefheid vroeg. ‘Ik ben meubelmaker,’ antwoordde de Lange, ‘maar nergens kan ik werk vinden!’

‘Ben je meubelmaker?’ riep het mannetje vroolijk, ‘kom dan maar mee. Ik heb werk voor je in overvloed!’

[p. 47]

Verheugd ging de Lange met den kleinen man mee, en hij kwam in een mooi huis, dat midden in het woud stond. Hier had hij het goed: hij kreeg op zijn tijd lekker eten, en hoefde niet hard te werken. Doch toen er een jaar om was, zei het mannetje tegen hem:

‘Gij moet vertrekken, Lange! want werk heb ik niet meer voor u. Ik ben echter over u tevreden en daarom geef ik u als loon dit tafeltje, dat meer waard is dan schatten. Let maar op! Als ik driemaal zeg: “Tafeltje, dek je!” dan staan er allerlei heerlijke spijzen en dranken op.’

De Lange nam dadelijk een proef met het tafeltje en zeer voldaan bedankte hij het mannetje. Met het tafeltje op zijn rug ging hij naar huis. Wat zouden vader en moeder opkijken!

Hij moest in een herberg overnachten, bestelde er echter niets en ging met het tafeltje naar zijn kamer. Dat kwam den waard verdacht voor en door een reet van de kamerdeur beloerde hij zijn gast. Daar hoorde de waard hem driemaal zeggen: ‘Tafeltje dek je!’ en zag nu een keur van spijzen en dranken op het tafeltje staan.

[p. 48]

‘Zoo'n tafeltje zou mij lijken!’ bromde de waard in zijn baard en des nachts, toen de Lange vast sliep, verruilde hij het tafeltje voor een ander, dat er sprekend op leek.

Den volgenden morgen betaalde de Lange zijn nachtverblijf en spoedde zich weg. Eten deed hij onderweg niet, dat zou hij thuis wel doen en dan konden allen zich over de wonderkracht van zijn tafeltje verbazen. Nauwelijks had hij dan ook zijn ouders gegroet, of hij zei: ‘Vader, roep alle buren en kennissen! Ik noodig ze op een gastmaal.’

Daar zat de Lange met zijn tafel voor zich en spoedig was hij door een aantal nieuwsgierigen omringd. ‘Tafeltje, dek je!’ riep hij vol trots, maar tot zijn schrik weigerde het tafeltje te gehoorzamen. Niemand wilde hem gelooven, toen hij zei, dat zijn tafeltje hem zeker ontstolen was, en hij werd flink uitgelachen. In plaats van een heerlijk leventje wachtte hem nu weer een leven vol zorg en arbeid.

De Dikke had zijn leerjaren uitgediend en ging op zijn beurt de wijde wereld in. Ook hij kon nergens werk vinden en kwam treurig gestemd in hetzelfde woud. Daar ontmoette hij ook hetzelfde mannetje, dat hem deelnemend vroeg, wat hem scheelde. ‘Ik ben molenaar, maar kan geen werk vinden,’ antwoordde de Dikke.

‘Molenaar? Nu dat treft gij!’ riep het mannetje. ‘Ik heb werk voor u in overvloed!’

Werkelijk bereikte de Dikke met het mannetje een molen, die midden in het woud stond. Ook hij werkte een jaar en had het er zeer naar zijn zin. Het speet hem dus, toen zijn kleine baas na verloop van het jaar tegen hem zei: ‘Werk heb ik niet meer, gij kunt vertrekken.’

Toen hij het ontstelde gezicht van den Dikke zag, lachte hij en zei: ‘Maar gij hebt uw best gedaan en ik zal u een goed loon geven. Ziedaar een ezel. Wanneer gij driemaal tot hem zegt: “Ezeltje, strek je!” dan niest hij niets anders dan goudgeld.’

Dadelijk nam de Dikke de proef, stak het goud in den zak, dankte het mannetje hartelijk en vertrok met zijn ezel. Doch hij reisde langzamer dan de Lange, want overal maakte hij een goede vertering. Toen hij dus in de herberg kwam, waar den Lange zijn tafeltje was ontstolen, had hij geen

[p. 49]

cent meer op zak. Daar dacht hij evenwel niet aan, maar at en dronk overheerlijk en trakteerde iedereen.

De waard, die de zaak niet erg vertrouwde, drong op betaling aan, nog voor de Dikke naar bed ging. ‘O zoo, gij vertrouwt mij niet!’ zei deze, en hij ging naar den stal. Een oogenblik later kwam hij met zijn muts vol goudstukken de gelagkamer weer binnen. De ondeugende waard was hem echter gevolgd, had alles gezien en gehoord, en zorgde er wel voor, dat de Dikke den anderen morgen een ezel vond, die veel op den tooverezel geleek.

De Dikke kwam thuis en riep al dadelijk: ‘Vader, roep de buren en kennissen, zij zullen het vanavond goed hebben!’ doch toen allen vol verwachting rondom den Dikke en zijn ezel stonden, en deze steeds tevergeefs riep: ‘Ezeltje, strek je!’ toen werd hij nog erger dan de Lange uitgelachen.

In plaats van een lui en gemakkelijk leven te hebben, kon hij evenals zijn broeder weer hard aan den arbeid gaan.

Nu waren de leerjaren van den Domme om, en ook hij ging voor zijn

[p. 50]

ambacht reizen. Hij toonde al dadelijk, dat hij zoo dom niet was als zijn naam scheen aan te duiden, want rechtstreeks sloeg hij den weg in naar het woud, waar zijn broeders het mannetje hadden ontmoet. Hij was de eenige, die geloofde in het ‘Tafeltje, dek je!’ en het ‘Ezeltje, strek je!’ en hij had zich in het hoofd gezet, het geheim te doorgronden.

Ook hij kwam in dienst bij het kleine mannetje en werkte een geheel jaar met lust en ijver. Toen de tijd om was, zei het mannetje tot hem: ‘Hier is uw loon, ik geloof dat ik u niet beter kan betalen. In dit zakje zit een stevige knuppel, en wanneer gij nu driemaal zegt: “Knuppeltje uit den

[p. 51]

zak!” dan zult gij wonderlijke dingen zien gebeuren. Ga nu mijn zoon, ik weet dat gij er het rechte gebruik van zult maken.’

De Domme bedankte recht hartelijk en stapte met zijn zakje regelrecht naar den slechten waard, die nu in rijkdom en overvloed leefde. ‘Wilt gij mij het tafeltje en den ezel teruggeven, die gij mijn broeders ontstolen hebt?’ vroeg hij, zoodra hij de herberg binnentrad.

De waard sprong woedend op en wilde den Domme de deur uitwerpen, doch deze zei driemaal: ‘Knuppeltje, uit den zak!’ en daar kwam een harde knuppel voor den dag, die zoo geweldig den rug van den bedrieger beukte, dat hij om genade smeekte.

‘Eerst het tafeltje en den ezel,’ zei de Domme, en de waard gaf ze haastig terug, daar hij bang was onder de knuppelslagen te zullen bezwijken. De Domme trok nu vroolijk naar huis, waar weer vrienden en buren bij elkander geroepen werden en nu niet voor niemendal. Ieder ging heerlijk te gast aan de spijzen van het wondertafeltje, en verliet het huis, toen het reeds laat was, met een paar goudstukken van het ezeltje in den zak. De drie broeders leefden met hun ouders voortaan in rijkdom en overvloed, en iedere arme, die aan hun deur klopte, ging getroost verder.