De borgerlyke tafel, om lang gesond sonder ziekten te leven

Waar in van yder spijse in ’t besonder gehandelt werd. Mitsgaders een beknopte manier van de spijsen voor te snijden, en een onderrechting der schikkelijke wijsen, die men aan de tafel moet houden. Nevens De Schola Salernitana

VII. Hooft-stuk. Van de Heester-vrugten.

ONder de Heester-vrugten telt men de roode en swarte aalbessen in Zeeland jenyvers gesegt, Stekel-besien oft kruis-besien, blauwbessen, berberissen, bramen, framboysen en diergelijke.

Alle soorten van besien veel gegeten sijn seer schadelijk, de-

[p. 27]

wijlse veel suur in ons lighaam veroorsaken, daarom is de middelmaat best.

Yder een roept, dat de roode bessen ⁺ soo gesond gegeten sijn, om datse verkoelen; maar indien men eens bezeft, dat ons bloed en verdere sappen te verkoelen, is, ymand siek te maken en sijn sappen te doen stremmen, sal men wel haast konnen oordeelen of suure dingen voor ons lighaam soo gesond sijn. Ik wil niet seggen, datse juist dadelijk die siekten maken, maar naderhand, ten sy datse haar bloed door andere spys oft drank verbeteren: derhalven sijn de besien ʼt zy roode of witte, als ook de gelei van aalbessen en de schoon gekoleurde koeldrankjen daar van gemaakt seer schadelijk, ja vergiftig, gelijk ik hier na, van den asijn sprekende nader sal toonen. de wijn uit het sap deser besien gemaakt is niet quaad.

+ Roode bessen

[p. 28]

Swarte aalbesien ⁺ fijn nog beter als rooden, wijl sy soo suur niet en sijn: op brandewijn geset, sijn niet quaat.

Kruis-besien ⁺ oft stekel besien nog onrijp sijnde, sijn seer schadelijk, dewijl ze een onguur en straf suur by zich hebben; dog rijp geworden, sijnse beter en milder: maar ze moeten niet te veel gegeten worden, en ʼt is beter dat men ze laat.

Blauw-bessen ⁺, krake besien ⁺, en diergelijken, komen met de swarte aalbessen overeen.

De Berberissen ⁺ sijn schadelijker als de roode aalbessen; waarom men ze laten moet voor de geenen die liever op de smaak leven, dan op hun gesondheid.

Framboisen ⁺ en bramen ⁺, niet te rijp nog onrijp sijnde, syn soo schadelijk niet, als men my in mijn jonkheid pleeg wijs te maken; dese set men ook op bier en wijn,

+ Swarte aelbessen.

+ Kruis-besien.

+ Blauw-bessen.

+ Krake-besien.

+ Berberissen.

+ Framboisen

+ Bramen.

[p. 29]

waar aanse een liefelyke geur geven. Men moet sig wagten van dese dingen al te veel te eten: wijlse veel fuirigheid in ʼt lighaam na laten, en daar na koorsen of andere siekten verwekken.