De borgerlyke tafel, om lang gesond sonder ziekten te leven

Waar in van yder spijse in ’t besonder gehandelt werd. Mitsgaders een beknopte manier van de spijsen voor te snijden, en een onderrechting der schikkelijke wijsen, die men aan de tafel moet houden. Nevens De Schola Salernitana

XII. Hooft-stuk. Van de Speceryen.

ONder de speceryen telt men de peper, kaneel, folye oft bloem (by sommige gesegt); noten-moscaten, nagelen, orego, gember, saffraan, curcuma, eujen oft ajuin, look, mostert, co-

[p. 50]

riander, anys, kerwe &c.

De Peper is een van de gemeenste speceryen, ⁺ die men van de indiaanse gebruikt. Dese dryderlei; namelijk swarte, witte en lange, waar van de swarte de gemeenste is. Dese in de kost gedaan, ’t sy gestooten of heel ongekneust, is seer gesond, doet goeden honger krygen, teert mede spyse, en houd de vogten in goede beweging.

Van gelyken is mede de Kaneel ⁺ en de Cassia lignea ⁺ oft kleine Kaneel, welke des selfs vlugge deelen seer gesond is in allerlei spysen gebruikt daar het pas geeft, of anders somwijls gekauwt, en het lieffelijke sap daar uit gesogen.

De Note Moscaten sijn mede van de selfde hoedanigheden, ⁺ fijn van deelen; waarom des selfs gebruik noit nadelig is.

Van gelijken is de Folie oft Blom, ⁺ die evenwel de note mos-

+ Peper.

+ Kaneel.

+ Cassia Lignea.

+ Note Moscaten.

+ Folie. Blom.

[p. 51]

caten in kragten verre overtreft; dewyl ze veel fijnder van deelen is.

De Nagelen als ook het Nagelhout is mede niet te laken: ⁺ en dese moeten soo veel gebruikt werden als het immers mogelyk is.

De Gember oft gengeber is van kragten weinig van de peper verschelende in kragt en hitte; ⁺ waarom ze nuttiglijk gebruikt word.

De Saffraan en Curcuma oft indische saffraan, ⁺ in melk of andere spyse gebruikt, is seer voordeelig: men kanse ook drinken in plaats van thee, met eenige andere speceryen daar onder gemengt.

Van de ajuin, look, parei, peperwortel, ⁺ en mostert heb ik elders gesproken: weshalven ik’er hier geen gewag meer af maken sal.

De Laurier, Rosemarijn, Salie, Thym en andere fijne kruiden, ⁺ die men gewoon is te gebruiken, sijn alle in de spysen seer voordelijk en goed.

+ Nagelen.

+ Gember.

+ Saffraan. Curcuma.

+ Ajuin. Look. Parei. Peperwortel. Mostert.

+ Laurier. Rosemaryn. Salie. Thym.

[p. 52]

Als ook Anys-saad, kerwe, coriander, ⁺ en diergelyke saden meer, maken de spyse liefelyk, gesond en aangenaam.

+ Anys. Coriander. Kerwe.