De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

[p. 186]

XVIII. Hooft-Stuk.
Van allerlei Visch.

IN 't generaal is alle vleis veel beter als visch: want de visch heeft te veel traan en slijm by sig, dat onse lighamen seer nadeelig is: doch gebraden of gebakken is de visch beter dan gezoden.

Voor eerst komt ons te voorschijn de Kabeljauw, welke veel gegeten, siekten baart: dog middelmatig gegeten is ze beter

Als Schelvisch, voornamelijk wanneer die te onzout en onsmakelijk gekookt is.

Balk of Weyting, als ook de Molenaar, zijn nog beter als Schelvis.

Spiering, Aal, Puitaal, Paling, Rog, Bot, Schol, Scharren, Haring, Salm, Elft, sijn niet seer gesond gegeten, dog middelmatig mogenze geen quaad; sy sijn altemaal beter gebraden of gebakken als gekookt, want dan zijn sy veel gesonder, verliesende veel van hun schadelijkheid: maar alle visch geeft weinig voedsel.

Tongen, soo gekookt als gebakken, zijn niet quaad gegeten.

Bokking, Peesjes-haring, State-bokking, Diepwatersebokking, oft gerookten Haring, en Sprot, middelmatig gegeten, sijn niet quaad, doch beter gelaten, 't zy op wat maniere de selven toebereid mogen wesen.

Van gelijken is ook de Pekelharing beter voor werkluiden dan voor ledig gangers, want sy krijgen de scheurbuik, als ook de Ziedharing.

Aberdaan oft gesoute Kabeljauw, is wel hartelijk en smakelijk, maar d'aldergesondste niet, en geeft

[p. 187]

weinig voedsel; kan evenwel van sterke luiden gebruikt werden.

Stokvisch en Lenge is een goede visch voor sterke luiden, dog geeft weinig voedsel, en in den tengeren luiden, veel gegeten, niet al te gesond.

Gerookte Salm en gerookte Elft, middelmatig gegeeten, zijn niet ongesond, maar indien men se veel eeten wil, is het beter dat men se laat.

Rysse Botjes zijn, in middelmaat gegeten, niet quaad: maar de veelheid moet men myden.

Drooge Schol is heel ongezond, want die maakt maar een slijm in de maag: gekookt en met peterseli gegeten isse beter; geeft weinig voedsel.

Meest alle de rivier-visch is gesonder als de zeevisch; want de rivier-visch is zoo tranig niet.

Van de rivier-visschen spant de Baars en Post de kroon, als ook de Snoek in gezondheid, 't zy tot boter-visch gemaakt of tot water-visch. Gebraden Snoek is niet quaad: wanneer ze groot is mag men die wel stooven.

Voorn, Grundeling, Braasem, Kerper, Seelt, Bliek, zijn wel alle beter als zee-visch, maar zoo goed niet als Baars; men zal dese minder gezond houden.

Het matig gebruik van Oesters kan men voor de lekkerbekken nauwlijks t'eenemaal afschaffen, daarom laat ik alleen een weinig toe; gebraden zijnse veel beter dan rauw.

Mosselen sonder baarden en tongen (alzoo genoemt) gegeten, zijn gezonder als met dezelven, want sy doen dan zelden qualijk bekomen; maar de matigheid moet men ontrent de mosselen niet te buiten gaan, want het is de gezondste visch niet, 't zy gekookt of gestooft. Paal-mosselen zijn de beste.

Alikruiken zijn niet quaad gegeten, als men d'overvloed mijd.

Van gelijken ook de Krabben, maar de Kreeften zijn veel zwaarder te verteeren, en by gevolg ongezonder.

[p. 188]

Garnalen en Steur-krabben, niet te sout zijnde, mogen wel gegeten werden, maar niet alle daag.