Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne (1683)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne
Afbeelding van De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyneToon afbeelding van titelpagina van De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.97 MB)

ebook (4.38 MB)

XML (0.84 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/natuurwetenschappen/geneeskunde


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

(1683)–Steven Blankaart–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 383]
[p. 383]

IX. Hooft-Stuk.
Van de Astringentia oft middelen die men gebruikt om te stoppen, tegens de al te grooten Stonde-vloed en Buik-vloed.

DE stoppende dingen welke men innerlyk gebruikt zyn niet anders in ons lighaam als acidum temperantia, want veele vloeden als buik-loop, maand-stonde-vloed en diergelyke zyn dikwyls al te veel, zoo dat men genoodzaakt is, die wat te vertragen en d' oorzaak daarse van afkomstig zyn, te verbeteren.

Dese zyn dan eigentlyk dryderlei, of enkele temperantia, die men ook saturantia en absorbentia noemt. De tweede zyn, eigentlyk die gene, die men te samen trekkende oft astringentia noemt. De derde zyn het opium en al wat van opium bereid werd.

D' eerste soort slokken al het suur op, 't welk d'oorsaak deser vloeden was: Want als de stonden al te veel zyn, gebeurt het dat'er te grooten openingen zyn geworden, zoo dat dit groove bloed in zyn fijne vaatjes niet kan loopen, maar loopt geduirig door de eerste openingen: Dit bloed dan bequamelyk verdunt zynde door Caphora, Coralli, Kreefts-oogen, Ovorum Testae, Paarlen, en meer andere Saturantia, werd het zyn verdikkende oorsaak benomen, waar door het gemakkelyker in zyn pypjes kan vlieten. In dese gelegentheid hoeft men geen vlugge olien nog souten in te geven, want het bloed krygt dan een al te grooten en snellen drift, zoo dat het aan alle kanten maar

[pagina 384]
[p. 384]

uitbersten zoude, daar het eenige openingen ontmoet.

In de buik-loop werd van gelyke het suur, dat de darmen geduirig prikkelde om af te gaan, door die selfde middelen opgeslokt, dewylse uit een alcali bestaan. dese oorsaak dan dus, zoo uit de darmen, als uit het bloed benomen zynde, konnen de darmen niet meer geprikkelt werden, de convulsien houden op, de sappen uit de darm-kliertjes syperen niet meer haar scherp-suire vogtigheid uit, zoo dat dan die loop ophoud, en niet meer de luiden moeyelyk valt. Want het suur weg genomen zynde, werd het bloed gebondender, zoo dat het snelder verby loopt, als het in de darm-kliertjes zoo veel vogt kan afleggen. In dese quaal mag men wel vlugge souten en vlugge olien gebruiken, gelyk als

Spir. Corn. Cervi,
       Salis Armoniaci,
       Menthae,
       Vini,
Sal Volatile Animalium,
       Armoniaci,
       Oleosum Sylvii,
Oleum Macis,
Terebinthina,
Thus,
Mastix,
Mumia,
Album Graecum,
Bufones Sicc.
Succinum,
Gum Elemmi,
Caphora,
Bals Peruvianum,
Nux Moschata,
Macis,
Cinamomum &c.
[pagina 385]
[p. 385]

Dese alle mag men mengen met Saturantia Terrea als ook met opiata, en men sal zekerlyk daar goede effecten van krygen. Want alle dese vlugge deelen concentreren het suur, als eens en meermaals van ons gesegt is, en de oliagtige deeltjes nemen de suure deeltjes in hare takjes, soo datse geen schade meer konnen doen.

De tweede soort, noemt men eigentlyk astringentia oft te samen trekkende dingen: maar kan niemand raden, dat hy de zelve in geeft, als hy het met de eerste soort kan afsien: en daarom zullen voorsigtige Doctoren niet in 't begin eenige te zamen trekkende dingen laten gebruiken, maar dan alleen, als zy het suur buiten het lighaam hebben gebragt: Want om dat die pijpjes 't zy in de darmen als elders zoo ras niet toesluiten, gebeurt het, dat de qualen dikwyls continueren, en daarom moet'er iets zyn dat dese pijpjes doet toesluiten: Niet beters is'er dan in de wereld als het geen men te samen trekkende middelen noemt, want die bestaan in een suur met veel grove aardagtige deeltjes gemengt, blyvende overal in het oppervlak om haar grovigheid hangen, zoo dat na de verscheidentheid datse zyn ingedrongen, het eene deeltjes hoog en het andere diep is ingedrongen, daarom maken zy alle dingen stroef, zoo dat als mense in de mond neemt de tong en lippen zoo gemakkelyk niet meer en kan bewegen, dewyl zy malkanderen tegen houden, en zoo het gebeurt dat haar eenig deel ontmoet dat tengerder is als de huid, en haar deeltjes digte by elkanderen zijn, versterft dat deel, 't welk wy bevinden als we aluin of iets diergelyks in de mond houden, zoo zullen daar veel doode stukjes uit het vlies van de mond los geraken.

Dese stoffen dan komende in de maag en darmen, sluiten op de eigentste wyze alle de pijpjes toe, zoo dat die vogten ophouden te loopen, en by gevolg de loop gestopt werd.

[pagina 386]
[p. 386]

Onder dese te zamen trekkende dingen zyn de volgende de voornaamste, als

Bistorta,
Consolida Major,
Tormentilla,
Cort. Granatorum,
Gallae,
Vinum Stypticum,
Alumen,
Catechu,
Terra Vitrioli &c.

De kragtigste en zekerste middelen in dese gelegentheid is den opium en al wat men daar van maakt, niet om dat de zelfde juist stopt, want daar zyn eigentlyk geen middelen die stoppen, want al de dingen die stoppen, dat geschied door een andere oorzaak, namelyk door een manier van temperen, want daar is geen grooter middel die het suur tempert als den opium, want des zelfs vlugge sout tempert het suur als elders getoont is in de slaap-middelen, en de oliagtige takjes nemen de suure deeltjes in hare armtjes: dit suur dan in de darmen weg genomen sijnde, houd de loop op, dog meest maar voor een tyd, ten zy men onderwylen continueert en nog andere dingen daar by gebruikt. In eenige neus-bloedingen, vrouwe-vloed en diergelyke, werkt den opium in het bloed, niet met het selve te verdikken, maar het zelve te verdunnen en in sijn behoorlyke pypjes te doen loopen, want het neemt al het suur uit het bloed.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken