Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne (1683)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne
Afbeelding van De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyneToon afbeelding van titelpagina van De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.97 MB)

ebook (4.38 MB)

XML (0.84 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/natuurwetenschappen/geneeskunde


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

(1683)–Steven Blankaart–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 438]
[p. 438]

Nareden en Besluit.

WE konden in dit Boek verscheide dingen verhandelt hebben, gelyk als van alle die fraeye natuurlyke, tegen natuurlyke en niet natuurlyke dingen; maar dewyle wy alles klaarder hebben konnen seggen, als sulke duistere termen te gebruiken, zoo hebben wy die geensins van nooden gehad niet wetende wat het te seggen is: Want al wat ik niet klaar en onderscheidentlyk kan bevatten, moet ik nalaten.

Ik hebbe ook geensins van de teikenen der siekten expres gehandelt, om dat als men de siekte zelfs verstaat, men teikenen genoeg heeft om te kennen wat voor een siekte het is. Want als ik by voorbeeld heb geschreven dat een angina zijnde een geswel in de keel met een koors, zoo behoef ik geen meer teikenen, van dat men of niet wel ademen of niet wel doorslikken kan, en den hals stram is in 't omdraeyen, want dit zyn gevolgen: Alzoo heb ik mede geensins van de voorsegginge gedaan, want dat zyn meest gevolgen op een onzekere grond gebouwt, voor my ik heb het leven van niemand in handen en weet geen teikenen nog ook niemand, of se zyn alle meest op een twyffelagtig fondament gegrond.

Alzoo heb ik mede wel eenige soorten van pis beschreven, maar niet om daar uit vaste teikenen oft voorseggingen te halen. Van gelyken ook van de polsen, die nog wel heel zeker zyn, maar wyl wy te oud aan de konst komen, en onse meesters ons de polsen nooit laten voelen, wat mag ik seggen voelen zelfs niet verstaan, zoo is 't dat wy tot die kundigheid niet wel konnen komen, gelyk als de Chinesen, die daar uit zekere teikenen weten te zeggen.

Van gelyken heb ik mede van de crisis oft raming ge-

[pagina 439]
[p. 439]

swegen, om dat we die in ons land niet en observeren, en meine datse in Griekenland, alwaar men de sieke een sonderlinge dieet voorschreef, mede zijn zekere stand niet en heeft gehad, ook is de wetenschap daar af zeer onzeker, en weinig profytabel.

De grootste teikenen zijn: dat indien de voornaamste diensten onser sappen en vaste deelen weinig beledigt zijn, de sieken goeden moed konnen hebben: Maar zoo in tegendeel eenige voorname deelen in gevaar zijn, of onse sappen seer na aan het stil staan, lyd de sieke groot gevaar: Het ras oft langsaam ademen geeft ons mede eenige vermoedens, koude der uiterste ledematen, convulsien en stuip trekkingen, lange slaap-koorsen, raaskallen en diergelyke extreme, zijn alle geen goede teikenen, dog alle onzeker. Want het kan gebeuren dat door de minste occasie den omloop der vogten een weinig begon schot te krygen, en wederom te loopen, en ik geloof dat het aderlaten in by na stervende luiden seer veel voordeel zoude doen, gevende haar met eenen eenige zeer sterke sweet- en sterkende middelen, die het geklonterde bloed weder dede omloopen en verdunnen.

Wanneer het in de sieken door het medicineren alles voor de wind gaat en de siekte gehoorsaamt, wat is'er dan zekerder te seggen, als dat men goede hoop heeft, en dit weten alle de omstaanders wel, zoo dat dit zoo veel niet en is. En, zoo de middelen geen troost by brengen, de sieke ongehoorzaam is, zoo is 'er maar een twyffelagtige quade voorsegginge.

Soo dat ymand die dese gronden behoorlijk in gesogen heeft, de wetenschap van teikenen en voorseggingen niet van nooden heeft, want indien hy verstand heeft, zal hy uit de belediging 't zy groot of klein, genoegsaam leeren, wat een siekte is, en haar uitkomst genoeg gewaar werden. Alle die luiden van voorsegginge bevinden sig menigmaals bedroogen,

[pagina 440]
[p. 440]

want als zy spreken en het valt zoo uit, soo souden zy wel voor profeten en goddelyke waarseggers willen passeren, maar hoe menigmaals gebeurt het tegendeel, en dan staan ze kyken alsof ze in de broek gescheten hadden, met haar sakken vol excusen, seggende 't is buiten mijn meining uitgevallen, ik had het zoo niet gedagt en diergelyke.

Ik heb ook in de operatie der Medicamenten niet te wyd gegaan, vermids dit boek te verre soude uitgespat hebben, en ten anderen heb ik by gelegentheid in den sin van de operatien der medicynen in het particulier te schryven: als ook een volkomene verhandelinge van de Chimie, met duisende experimenten uit eige ondervinding.

Soo nu ymand iets beters heeft, die geef het aan den dag, of onderrigte my beter: want ik sta altyd gereed om te leeren. Het meeste heb ik sonder weg wyser moeten schryven, alhoe wel ik wel weet dat'er duisende van onderrigtingen der medicynen in de waereld zijn geweest, maar niet een, ja niet tot een toe seg ik, hebben my konnen onderrigt geven, leest dan dit en verwagt het beloofde.

 

Einde des laatsten Deels.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken