Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

CCLXXVII. Hoofd-stuk. Lilium Album, witte Lelie.

SY heeft langwerpige, breede, lyvige, gras-verwige, dog wat geelder, blinkende, gladde bladen, zynde vol van een lymig sap. Tusschen dese bladen uit het midden van de wortel ryst een geblade struik, wel van dry of vier voeten hoog, matig dik, rond, en duisterder, ja somtyds wat purperagtig van koleur. Op den top komen yder op zyn eigen steeltjen ses of seven, min of meer groote, snee-witte, ses-bladige wel-riekende, gevoorde, en open staande bloemen, die van buiten wat groenagtiger zyn: zynde voor het open gaan groen, en langwerpig, werdende allenxkens witter en witter, en eindelyk snee-wit; in 't midden is een lang-groen priemtje, dat op het einde een dry-hoekig stompjen heeft: rontom het selvige zyn ses stevige opgeheve draadjes, hebbende yder op sig selven op haar top een geel nopjen ofte tongetjen, in 't kort dese bloem gelyk byna een Klok met haar klepel. Men heeft'er mede gesien met dubbele bloemen, hier na volgen lange kantige zaad-huisjes, met zaad geladen.

De wortel is een redelyk groote bolle, bestaande

[p. 359]

uit verscheide witte schilfers als schubben aan een geset, zynde onder aan veselagtig, vol van een slymig vogt.

Men vindse hier alleen in de bloem-hoven, bloeijende in het laatst van Lente, maar soo de wortelen wat diep staan, krygen sy later bloemen. Na dat de bloemen verdwenen zyn, komen weder nieuwe bladen uit de grond, die de Winter over blyven: sy wasschen geern op een vette grond, onder de geboomten.

De bloemen zyn fyn van deelen, dat uit de reuk blykt, maar ook soo vlug, dat sy door de minste hitte verdwynen, daarom het water dat men daar van over haalt, heeft geen Lelie-reuk, en is by gevolg onnut. Uit de bloemen werd met olie van Oliven een Lelie-olie gemaakt, om geswellen te vermorwen, en te versagten, en de pynelykheden te stillen: welke men mede onder de darm-speutsels mengt, tegens darm-pynen en scherpen afgang. De wortelen, doet men onder de Pappen, welke door hare fyne deelen vermorwen en versagten, als men die op eenige harde geswellen legt. Met het water van dese bloemen willen sig sommige blanketten, maar te vergeefs gesogt, want de wittigheid der bloeme gaat niet over den helm: en daarom is regen-water alsoo goed.