Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden (1698)

Informatie terzijde

Titelpagina van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden
Afbeelding van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruidenToon afbeelding van titelpagina van Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (6.77 MB)

ebook (8.42 MB)

XML (1.11 MB)

tekstbestand






Illustrators

Jan Luyken

Caspar Luyken



Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/naslagwerken (alg.)
non-fictie/natuurwetenschappen/biologie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

(1698)–Steven Blankaart–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

CCCXCVI. Hoofd-stuk. Prunus, Pruim-boom.

SY werd een tamelyken hoogen en dikken boom, ten ware die aan heiningen van haar wasdom gedwongen wierd: heeft veel takken, bruin en effen van bast. De bladeren zyn lang-rond, spits toeloopende, en rontom wat geschaart, en hard in 't aantasten. Voor de bladen komen in de Lente daar

[pagina 482]
[p. 482]

mede menigte van witte vyf-bladige (selden sesbladige) bloemtjes aan, staande op haar eigen steeltjes. De vrugten die daar na volgen, zyn meest langwerpig, ook wel byna rond, hebbende van boven na onderen gemeenlyk een voore ofte gootjen aan eene zyde, gelyk de persiken, en abrikosen. De groote is seer verscheiden, want sommige zyn soo groot als groote knikkers, andere middelmatig, en andere wederom als een hoender ei, die men Eijer-pruimen noemt. Sy verschelen mede in koleur, want sy zyn donker-blaauw, ligt-rood, geel, groen, enz. alle dese zyn sappig als sy ryp zyn, soet van smaak, of wel wat suuragtig. In 't midden hebben sy een langwerpige kraak steen, die van maaksel in d'eene anders is dan in d'andere; hier in is mede een lang-werpige kern gelegen, die nog in syn eigen vlies omwonden is, wat bitteragtig van smaak: alle dese verscheidentheden hangen veel af van de verscheide landen en verentingen, en hier door verkrygen sy verscheide benamingen. De wortel spreid sig langs d'aarde herwaarts en derwaarts.

Dese pruimen vind men hier in de boom-gaarden en hoven: sy bloeijen in 't voorjaar, en geven in de Somer rype vrugten, en soo het najaar warm is, bloeijen sy wel op nieuws, maar de vrugten werden alhier niet ryp.

De pruimen versch gegeten, vergoren ligt in de maag, en maken dikwils buik-loopen, en alsoo daar veel suurs van in onse sappen geraakt, werd het bloed broeijende, en hier uit ontstaan dan koorsen. Daarom is het best de middelmaat gehouden, en met brood gegeten. Pruimen die gedroogt zyn, zyn ryper door de warmte geworden, hebbende veel onrype deelen verloren, en daarom werden sy gebruikt, om een sagten afgang te hebben, soo in de Geneeskunde, als in de keuken, want sy hebben nog veel

[pagina 483]
[p. 483]

prikkelende deeltjes behouden, die bequaam zyn de darmen te prikkelen: onder dese zyn de ronde pruimen, prunellen, katarine pruimen, damast-pruimen enz. de beste. Ten desen einde werden verscheide deser soort droog en nat geconfyt, ook werden de drooge gekookt, en het merg door een seef gestreken, en met of sonder vermengsels, om afgang te verwekken, gebruikt. Ook kookt men haar met sene-bladen, enz. en men drinkt het uitgedrukte sap. De pitten der selve werden gekraakt, en tegens het graveel gebruikt. Uit de bast des booms druipt mede een gomme, van gebruik als d'Arabische gomme. Het hout deses booms is vast en bequaam om daar stoelen van te maken.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken