Leven in het verleden. Verzamelde aforismen

7 Aantekeningen

De ‘Aantekeningen’ achterin deze uitgave dienen in de eerste plaats ter verantwoording van de volgorde waarin de aforismen zijn opgenomen en van alle editorische beslissingen. Elke aantekening bestaat in ieder geval uit een bronvermelding en verder uit correcties, varianten en commentaar.

De bronvermelding is een bibliografische beschrijving van alle overgeleverde versies, in de meeste gevallen slechts één. Er wordt gebruik gemaakt van de volgende siglen: M voor manuscript (= werkschrift), T voor publicatie in Standpunte en D voor druk.

De correcties en varianten worden gepresenteerd in de vorm van een ‘gelemmatiseerd’ apparaat. De opzet hiervan is:

Alleen dat gedeelte van de leestekst wordt aangehaald dat gecorrigeerd is of dat verschilt van de lezing in de vroegere versie.

Ervóór staat een nootnummer, dat verwijst naar hetzelfde (superscripte) nummer in de tekst.

De aanhaling wordt bij de correcties gevolgd door een ‘Duitse komma’ (/) en bij de varianten door een naar links gericht haakje (<), dat de betekenis heeft van ‘ontstaan uit’.

Na de ‘Duitse komma’ volgt de oorspronkelijke, foutieve lezing in de basistekst. Na het haakje volgt de variante lezing van de vroegere versie.

De commentaar in de ‘Aantekeningen’ is bescheiden van

[p. 165]

opzet. In de eerste plaats worden nadere gegevens verstrekt over de datering van de nagelaten aforismen. Verder zijn zoveel mogelijk alle citaten, titels en toespelingen thuisgebracht. ²⁰

20 Ik dankMarco Goud voor zijn hulp bij het thuisbrengen van citaten en titels.
In de ‘Aantekeningen’ wordt in verkorte vorm verwezen naar: J.C. Bloem, Het onzegbare geheim. Verzamelde essays en kritieken 1911-1963. Bezorgd door H.T.M. van Vliet. Amsterdam, 1995.