'Aenmerkingen over de verwaerloozing der Nederduitsche tael'

§. 8.

Eindelyk, het allernadeeligst gevolg dat het gebruik eener vreemde tael na zich sleept, is het verdooven van den nationalen geest, die, even als de zeden, met de tael zelve van een volk zoodanig verknocht is, dat het onmogelyk is een afzonderlyk volksbestaen te hebben zonder eene afzonderlyke tael.

En inderdaed, eene tael bewyst het bestaen van een volk; zoo lang de aengeborene, de oorspronglyke tael in

[p. 20]

een land heerscht, is hetzelfde volk nog altyd in wezen: de Parthenon kan zich nog uit zyne bouwvalligheid verheffen; maer de Romein, daer hy zyne oorspronglyke tael verzaekt heeft, zal nimmer zyne vroegere eigenaerdigheid terug winnen.

Het is immers de geographische ligging niet, het zyn geene bergketenen noch rivieren, die de verscheidenheid der volken aenduiden: de zeden en de tael alleen zyn de rechte kenteekenen van een onafhanglyk volk.

Zeden en tael vormen den volksgeest, en zy oefenen wederzyds op elkander zulk eenen invloed uit, dat de na- of voordeelige richting van eene dezer onmiddelyk op de andere terug werkt, en dat het gansche volkswezen tevens den weêrschok daervan gevoelt.

Wanneer is het staetkundig lichaem van een volk op zyn volkomenst ingericht? - Dan, als eenzelfde geest alle deszelfs leden bezielt, als de laegste met de hoogste standen zoodanig in verband staen, dat de minste trilling van een deel zich over 't geheele volk uitstrekt; dan doen dezelfde voorvallen dezelfde gevoelens en gevolgtrekkingen eerst ontstaen.

Deze gelukkige staet is zonder dezelfde tael onmogelyk. De tael is een onderlinge band, die alle de ingezetenen van een land, als 't ware, tot één huisgezin verstrengelt. Hoe groot waren de Belgen niet, toen zy door dit eendrachtssnoer verbonden waren! Wie bewondert hunne heldhaftigheid niet in de vaderlandsche krygen, waerin zy zegevierend de speer tegen grootere natien voerden?

Eigene zeden zyn de eerste en voornaemste grondvesten van een' onafhanglyken staet; eene eigene tael bewaert den oorspronglyken volksaerd, en vereeuwigt het volksbestaen.

Een volk, welks tael in eenen staet van verachting gehouden wordt, moet weinig beschaefd en verlicht wezen. Alle volk, dat zich zyne oorspronglyke tael laet ontne-

[p. 21]

men, verliest het laetste steunsel zyner onafhanglykheid.

Wie zal dus niet trachten dien allesverdelgenden springvloed te stuiten? - Niet slechts de Regering van een land moet de volkstael onder hare bescherming nemen en voorstaen; maer gy, voornamelyk, geleerde Mannen, Ambtenaers en Hoofden van den staet, naer wien alles zich regelt! Aen U wordt het, als een edele plicht opgelegd, ter beantwoording in dit belangryk vraegstuk op te treden, den rechten weg tusschen beiden uitersten in te slaen, en het overig gedeelte der natie voortelichten.

Het zy zoo! en vreemde overheerschers zullen vergeefs de nationaliteit ons trachten te ontnemen; een algemeene en onafgebrokene tegenstand aen het vreemde door vaderlandsche mannen is onoverwinnelyk; noch geweld noch tyd kan er den indruk van te keer gaen; en het volk zal door die welingerigte pooging, zich allengs tot eene steeds klimmende beschaving en verlichting verheffen.