|
| |
| |
| |
IV.
Kasteel Bitsch.
1.
Dirk van den Elzas, sinds Karel's dood uit Vlaenderen geweken, verbleef te Bitsch, een der voorname leenhoven, na de dood zyns vaders hem ten deele gevallen, daer zyn oudere broeder Sigmond als graef van den Elzas erkend was.
Tusschen de Moezel en den Rhyn, in de rigting van Diedenhove en Spire, hief het kasteel Bitsch op eene steile rots zyne verhevene tinnen ten hemel. Aen den voet des bergs leidde de Rhor hare wateren heen en vormde daer een meir, wiens oppervlakte, een spiegel gelyk, de sterke kanteelen en hooge torens van de burgt betooverend weêkaetste.
Daer verbleef ook Diederik's dochter Lauretta, zelfs
| |
| |
by haer vaders afwezen, wanneer hy op verre togten 's Keizers vanen volgde.
Lauretta was eene beminnelyke maegd, zoo zacht van karakter als sierlyk van leden. Haer blank voorhoofd omgaven zwarte hairen, die in losse en lange vlechten op heur sneeuwwitten hals nedergolfden: en schoon iets ernstigs in haer oogopslag te merken was, kon men niet ongeroerd het vuer harer blikken doorstaen, die hare blauwe oogen ontschoten.
De rouw, die heur hart folterde toen zy gedwongen werd Vlaenderen te verlaten en zich van Iwein te verwyderen, had hare gelaetstrekken iets neêrslagtigs bygezet en hare oogen, als het ware, met een nevel overtogen, 't geen echter niets aen hare schoonheid ontnam.
Jaerlyks in de Pinksterdagen, verscheen zy op de feesten, door den graef van den Elzas gegeven, en daer trok zy de oogen der vereenigde jonglingschap op zich. Zy woonde de ridderspelen, de jagt- en danspartyen by, en toch hield haer steeds dezelfde treurmoedigheid omslagen. Geen zachte lach zweefde meer als voorheen op haren mond; geen vreugdestralen ontschoten nog hare ernstige en weemoedige blikken. De neêrslachtigheid zette hare treffende schoonheid mogelyk iets bekoorlykers by, en hare onverschilligheid en koelheid was voor velen een prikkel tot minbewys; maer by allen bleef heur hart, als door een betooverd schild bedekt, ongekwetst.
| |
| |
In de tornoijen trok zy de algemeene aendacht der strydende ridders op haer, en menig verwinnaer legde zyne zegekransen voor hare voeten neder: ongeroerd echter bleef zy by alle deze eerbetooningen. Nu laetst had de magtige heer van Diedenhove, de jonge Rudolf, haer geene twyfelachtige blyken van liefde gegeven; maer vruchteloos trachtte hy eenige betuigingen van wederliefde te verkrygen.
Ter jagt dreef zy een klepper, met ongewone behendigheid en onversaegden moed, op het spoor van een hert; want, schoon rank van gestalte, was zy kloek en stout van inborst.
En wie zag haer ooit in danspartyen de reijen opleiden, en was door hare ongedwongene houding niet ingenomen? in de wals vooral was zy bekoorlyk. Ziet gy haer met heur dansgezel daer heen vliegen; nauwelyks raekt de gevlengelde voet den bodem: - als vluchtige schaduwen, van den last des lichaems verlost, slingeren beiden rond, als elven in de lucht by helder maenlicht. Zy draeijen en wervelen, en weten zich een weg te banen door de dichtste reijen, die als wentelende luchtplaneten voor elkander wyken en elkander verdringen.
Te Bitsch hield Lauretta zich met borduer- en tapytserywerk onledig, of nam in den bloemenkweek haer vermaek.
Styfstarend en treurend zat zy soms in haer werk- | |
| |
plaets te denken, en niet zelden ontsnapten er zuchten hare borst. Zy nam voor Swanhilde, eene der deernen die haer omringden, vriendschap op en liet zich soms met haer in gesprekken in. Met haer wandelde zy, by vallenden avond, de breede dreven der warande door, of op een bootje gezeten, zweefde zy den gladden spiegel des meirs op en neêr, en als zy hare zachte stem in zangen liet hooren, keerde zy zich naer 't Westen, naer Vlaenderen toe, en treurige tonnen, als zuchten, weêrgalmden dan langs de omliggende heuvelklingen; doch somwylen meer gemoedig zong zy uit hellere borst:
Kent gy het zoet gewest, het zon bekoorlyk land,
Waer statig eikenwoud en onbeheinde weijen,
En overvruchtbre landvalleijen,
Zich strekken van den Rhyn tot aen het westerstrand?
Die beemden, waer de Scheld' langs kronkelende zoomen
Haer zilvren waetren heen doet stroomen,
En aen den kunstenaer het lieve landschap biedt?
Hier vloert het groene vlas het veld, daer geelt het koren;
Daer heft uit donker loof een slot zyn spitsen toren
Omhoog, en 't blanke dorp klimt op in 't flauw verschiet.
't Is Vlaendren's vruchtbre lustwarande,
Waer matigheid verwyfdheid bande,
En echte trouw, by reine vreugd,
Nog troont op ouderlyke deugd.
't Is 't brave land, waer dappre riddren
Voor 't woelend Walenrot niet siddren,
En waer men 't vlaemsche lied in 't aengenaemst akkoord,
By honderd stemmen aengeheven,
In dichte lind- en benkendreven,
Nog over de akkers klinken hoort.
| |
| |
Doch stilzwygend was het meisje meestal by deze wandelingen, schoon Swanhilde geene gelegenheid liet ontsnappen om hare zwaermoedigheid te verdryven. Slechts scheen zy te ontwaken, als er van Vlaenderen werd gesproken, en zelfs was hare vriendschap met Swanhilde begonnen by het verhalen eener mare uit Vlaenderen.
Eens 's avonds dat zy te samen de lanen des hofs doorwandelden, en Lauretta treuriger en stilzwygender was dan na gewoonte, waegde Swanhilde het over de oorzaek van hare zwaermoedigheid te spreken:
Treurig waert gy, als uw vader
Met zyn benden henen trok,
Onder keizer Siegmond's vanen
Tegen 't fransche rooversrot.
Treurig waert gy, als hy keerde,
Wyd vermaerd door heldendaên,
Zegevierend hier verscheen.
Gy omhelsdet hem met liefde,
En met vreugde zaegt hem weêr;
Doch die vreugde was kortstondig,
En thans geeft uw doove blik
Geen verzadigd hart te kennen:
Treurig zyt gy, als voorheen!
Riddren, hoog vermaerde heeren
Dingen naer uw hart en hand,
Trachten uwe min te winnen.
Maer koelmoedig blyft gy steeds.
| |
| |
Sinds uw komste hier te lande
Zyt gy somber als de nacht.
Als de nacht, die stil en statig,
Zonder sterren, zonder licht,
Henen glydt in neevlig duister.
Zeg my toch wat u beangstigt,
Giet uw smarten in myn hart.
Is er hope, 'k zal uw steun zyn:
En zoo alle hoop verdween
Dan breng ik u troost en heule
In uw snerpend harteieed.
Vreugde, blydschap, mingenuchten
Zyn, Swanhild, voor eeuwig heen,
En de zonne myner blydschap,
Met den laetsten strael der hoop,
Is verstervend neêrgezonken,
'k Zal myn smart u openbaren,
Schoon gy my niet troosten kunt;
Het herdenken myner droefheid,
Zal my strekken tot vertroosting;
Vrees niet myne wond t'heroopnen,
Dieper toch kan zy niet zyn.
Vlaendren, Swanhild, lacht my tegen,
Vlaenderen, dat schoone land,
Zweeft my steeds in de verbeelding
'k Droom my nog in Torhout's bosschen
En te Wyndal in de burgt;
| |
| |
Och! hoe sierlyk was dit burgslot,
Toen Graef Karel daer verbleef!
En hoe vrolyk was de jacht niet
En hoe prachtig de tornoijen,
Jaerlyks op het plein gevierd,
Dat zich uitstrekt van het voorhof
In een eindeloos verschiet.
Jaerlyks daegde daer een ridder,
Dien geen ridder overtrof;
Driemael bleef hy overwinnaer,
Driemael bragt hy my zyn kroon.
Sedert voerde hy myn sluijer,
Met myn kleuren om den hals;
Eens zwoer hy my houw en trouwe
En 'k beloofde hem trouw en houw.
Och! hoe deftig was zyn houding,
Wen 't kuras zyn heup omsloot,
En hy met rapier en lanse,
Dappere ridderen bevocht;
Of wen hy te paerd gestegen,
Henentrok in 't woud ter jagt.
Was er niemand die gezwinder
Eenig wild vervolgen kon.
Ook in feest- en danspartyen,
Als een zyden sierlyk kleed,
Zonder vouwen, zonder ploijen,
Nauw en eng zyn leest omving,
Scheen hy midden zelfs van vorsten,
Aller Vorst en Heer te zyn.
'k Denk nog soms zyn treffend wezen
In myn droomen weêr te zien;
'k Zie nog soms zyn blonde lokken
Om zyn schouders nedervliên,
| |
| |
En zyn wangen nauw omzoomen,
Door een teedren gloed zoo hel.
'k Denk nog soms zyn blik te ontwaren,
Welk hy smeltend op wy wierp,
En zyn zachte stem te hooren,
Die den dierbren eed ontsloot,
En hem eeuwig my verbond.
Stil uw weemoed, o Lauretta,
Stil uw tranen en gezucht;
Eens nog zult gy hem hervinden.
Eens nog ziet gy Vlaendren weêr!
'k Weet de goede Grave Karel
Werd door moorders wreed geslacht,
En sinds is de rust geweken
Uit dat eens zoo zalig land.
Vlaendren zonk steeds diep en dieper,
In een poel van jamm'ren neêr;
Burgten stryden tegen burgten,
Walen ondersteunen Willem.
Engelschen den graef van Loo,
En de regte Graef van Vlaendren,
Dirk, uw vader, wordt miskend.
Doch die erfelyke scepter
Glipt zoo licht niet uit zyn hand:
Eens nog wordt hy ingehuldigd,
En te Gent als Vorst gekroond.
En uw minnaer, zyt des zeker,
Blyft den vlaemschen Leeuw getrouw;
Wie u minde, mint u immer
En vergeet u nimmermeer. -
| |
| |
Doch, wat Swanhild ook mogt zeggen,
Bleef Lauretta ongetroosd,
Want zy wist dat menig burgtvorst
Hem als Grave had erkend,
En dat Iwein Willem's vanen
Had gevolgd in kryg by kryg.
Driftig door de lanen voort,
Tot dat de avondklokke luidde
En haer naer het burgslot noodd'.
| |
2.
De rust is in Duitschland hersteld; de fransche legerbenden zyn verjaegd, vernield: - de vrede heerscht wederom langs Rhyn en Moezelstroom.
Diederik is te Bitsch terug gekomen: hem vergezellen eenige ridders, die als hy zoo moedig het keizerlyk heir ondersteunden. De gevaerlyke togten worden door vermakelyke jagten vervangen: in het woud, dat Bitsch omringd, nemen zy dagelyks in nieuwe springreizen, nieuwen lust.
Thans by het vallen van de nacht waren zy in de ridderzael ten avondmale vereenigd. Daer zat Dirk aen het hoofd der tafel, met Rudolf van Diedenhove aen zyne zy', en de overige ridders, Dirk's genooten, zaten daer omheen geschaerd. Talryke dienaren zweefden heen en weêr in de zael; vreugdig ledigden de gasten de bokalen, als Dirk hun, op 't nageregt, een verschynsel, 't welk
| |
| |
hem de vorige nacht was verschenen, afmaelde: ‘Door een droom bevangen, zeide hy, zag ik Graef Karel in een nevelachtigen gloed voor my verschynen: eene gouden glorie omscheen zynen schedel. - Myn soon, sprak hy, wend uwe oogen naer Vlaenderen, en zie hoe dit land onder 't juk der Walen zucht; en gy, gy slyt uwe dagen in noodelooze jagt, in reizen en weelderige drinkgelagen. - Gord het zwaerd om, snel met uwe benden naer de Scheldezoomen den Vlamingen ter hulp, - ik voorspel u zegen en voorspoed: van uit het hoogste zal ik uw arm bestieren, op dat myn volk uit de slaverny worde verlost. Zet uw helm op en trek naer het Westen! Gy zyt de Graef, de Heer van Vlaenderen!’
‘Ik heb besloten, vervolgde hy, naer Karel's stem te luisteren, en beloof hem hier, in uwe tegenwoordigheid en op dit zwaerd, welk hy zelf my schonk, van zyn gebod te volgen, en niet te rusten, vóór ik Willem uit Vlaenderen hebbe verjaegd, en de banden, door ontrouwe Walen den Vlamingen opgelegd, verbroken zyn. My volge de gene, die moed in 't harte voelt en alle slach van geweld en overheersching haet!’
Nauwelyks waren deze woorden uitgesproken, of de aldaer tegenwordig zynde heeren stonden op, en allen deden op het zelfde zwaerd den eed van Diederik in zyn verlossingkryg naer Vlaenderen te volgen.
Maer eensklaps klinkt het geschal eens hoorns en
| |
| |
verspreidt eene algemeene stilte door de zael: een bode kondigt een gezant uit Vlaenderen aen, en weldra verschynt Iwein te midden het gezelschap. Hy legde Diederik de reden zyner reis voor de oogen, die, verheugd dat de beweging des volks zyne begeerten was vooruit gesneld, hem alle hulp en bystand beloofde om Vlaenderen ten eenemael van waelsche kluisters los te krygen.
En luidruchtig en levendig gingen de redekavelingen voort over den togt naer Vlaenderen, en beramingen werden genomen om zoodra mogelyk met eenige hulpbenden daer henen te trekken.
Weinige dagen slechts waren er noodig om zich reisvaerdig te maken. - Ondertusschen verwylde Iwein te Bitsch, om met Diederik en deszelfs gevolg de afreis te ondernemen.
| |
3.
Drukkend was voor Iwein de nachtstilte; geene rust kon by genieten. Het engelbeeld van Lauretta zweefde hem voor den geest, en niet weinig folterde hem de gedachte dat haer huwelyk met den heer van Diedenhove was vastgesteld, gelyk men algemeen te lande verzekerde.
Zoodra de opryzende zon een twyfelachtig licht in zyne kamer verspreidt, verlaet hy het ledekant en stapt onrustig heen en weêr door zyne slaepplaets; doch
| |
| |
dezelfde gedachten vervolgen hem steeds en benauwen zyn beangstigden geest. Lauretta alleen heeft voor eene wyl alle andere bekommeringen by hem verschoven, en Vlaenderen's vryheidskryg weegt hem thans minder zwaer op het hart. Hy zweeft de lange gangen door, en dezelfde gedachten vervolgen hem overal. Hy treedt de burgtkapelle binnen, en daer treft zyn ongeloovig oog eene vrouw, welke voor het outer neêrgebogen een luchtgeest in de schemeringen schynt. Poppelend slaet Iwein's harte, bevreesd nadert hy de knielbank, en met een flauwe stem ontsnapt Lauretta's naem zyne lippen. Het is Lauretta, die daer dagelyks haer morgendgebed uitstort. Bedwelmd ziet zy om, bevend en als of zy Iwein's stemme erkende, schokken vrees en blydschap te gelyk heur hart. Zy heft zich op, en wie ziet zy voor haer? 't Is Iwein, die sinds vier jaren dat zy gescheiden zyn nog in haer gedachten leeft. Zy vallen als onwillig elkander in de armen: en welke pen zou het genot dezes oogenbliks kunnen beschryven? wie de gewaerwordingen, die beider gemoederen overstelpen, ontvouwen of ontleden?
Sprakeloos bleven zy eene wyl op elkander staren: Iwein brak eindelyk deze stilte, en Lauretta's hand in de zyne houdende, sprak hy niet zonder angst: ‘Lauretta, reeds lang zyn wy door 't lot gescheiden, en echter bleeft gy bestendig de beheerscheres myns harten. In rid- | |
| |
spelen of jagtpartyen vloog uw beeld my steeds door de gedachten; en niet zelden bedrogen my myne hersenschimmen, want ik wierp naer gewoonte myne blikken rond my om u te ontdekken: - maer eilaes! ik zogt vruchteloos, en bittere gewaerwordingen vervulden myne ziel. Heviger verontrustten my deze begochelingen, als ik, by verpoozing van kryg, te Wynendale of Aelst eenige rust genoot; dan zweefde uw beeld des nachts in bekoorlyke droomen voor myne zoo aengenaem verraste oogen; en in myne eenzame wandelingen dacht ik soms uw tred te hooren by het ruisschen van de beek, en uw zachte stem te onderkennen in de afwisselende toonen des minds. - Onbeseffelyk was de vreugde die myn geest vervulde als ik deze burgt naderde, waer myn levenszonne gloort, - toen eene mare my roerend trof en als zinneloos in wanhoop bragt, schoon ik het ver van my verwierp en er geen geloof dierf aen hechten... Lauretta mint gy my?
lauretta.
Iwein, wat vraegt gy! van vóór ik u zag meende ik u reeds te kennen, en de eerste mael dat myne blikken de uwe ontmoetten, was ik diep gekwetst en verwonnen. Die minnelyke lach, die heldere wangen door die blonde lokken omzoomd, bleven my steeds in de gedachte. - Voor u weigerde ik den hertog van Diedenhove; voor u heb ik de gramschap myns vaders getart, die my aen hem wilde verbinden. En het oogenblik,
| |
| |
waerop het lot ons by elkander bragt, acht ik voor het gelukkigste myns levens.
iwein.
Lauretta, hoe streelen wy deze woorden! wanhopig naderde ik uwe woonst; maer uw levendige stem stort my moed in het harte; het bloed stroomt bruissend door myne aderen: en feller ware ik niet ontroerd, zoo engelenzang myn ooren trof. -
Zy bleven daer by elkander gezeten, tot de morgenbeê klepte, die hen, als uit een slaep opwekte. En des daegs verhaelde men in de burgt dat de kerkdediende, als hy des ochtends vroeg in de kapelle trad, twee luchtgeesten had zien verdwynen.
|
|
Auteursrechtvrij