Goude munt-goddin

(1628)–Johannes Bodecher Benningh– rechtenstatus



[pagina 1]
I. Bodecheers Benninghs Govde mvnt-goddin. TVsschen dat de Sonne-raden Met haer briesschend' Heynste-jacht Gaen in Tethijs golven badeb Teghen 't comen van de nacht, Leyt hy dickwilsGa naar margenoota neer gesmeeten In het vuyle slijck en stof, Die op 't hooghste was geseeten: Van de steylste toppen of. Niemand moet sich veel verlaeten Soo hy rijckdom, soo hy schat, Soo hy eeren, soo hy staeten Ymmermeer verkreghen had. Sit hy rechte-voortGa naar margenootb te brallen Op een goud-gesmede stoel, Morghen doet hem Moey-al vallen In der ongelucken poel. En wat kan den onbedachten Doch voor reden brenghen voort, Dat hetGa naar margenootc minste van de maghten Hem zouw hebben toe behoort? Kan Fortuin niet tot hem segghen Maer wat kijfie dus op my? VVilje my te laste legghen Dat ickGa naar margenootd wispeltuerigh zy?
[pagina 2]
Het zijn mijnGa naar margenoota gewoone zeden: Iae, in dat verandren leyt, Sieje gheen verborghen reden? 't Blijck van mijn stantvastigheyd. 'k Heb metGa naar margenootb Croesus soo gehandelt, Die mijn parten onbewust Hebben zouw door't vijer gewandelt, VVas het vijer niet uyt geblust. De voornaemsteGa naar margenootc werelds heeren Hebben mijn geweld gesmaeckt, Allegaer deed ick se leeren, Dat mijn hand een yeder raeckt: Allegaer deed ick se nooden Aen mijn yselijck bancket: Al de aerdsche onder-Goden Heb ick aen mijn disch geset. VVaer ick koorden op deed schaffen, Galghen, swaerden, kneppels, en Soo der yemand meerder straffen Van de helsche duyvels ken. VVaer ick listen in de kroesen, VVaer ick doodelijck fenijn, Toebereyt by schalcke droesen, Schonck in plaetse van de wijn. Dus quam Ninus in het lijen; Armen Ninus om sijn hoer, ('t VVas een erghe fleersch) moest vrijen Dat hem Charon overvoer.
[pagina 3]
Dus wierd oock dienGa naar margenoota herder-Coningh, Van een vrouvven hand gekopt Tot haer soons vermoordinghs looningh, In een leeren sack gestopt. Iae, den grooten Alexander Die niet vvilde zijn te vreen, Soo van 't eene eynd tot 't ander Hy beseeten had alleen 't Gantsche rond, heeft uyt gedroncken Het vergiftghe gelas VanGa naar margenootb geschoncken, Welck sijn trouwste dienaer was. Self den kloecken Burgher-dwingher Van de wijde Roomsche stad, Is vanGa naar margenootc Brutus met een slinger, Heftigh by de krop gevat: En ontfingh soo veele wonden, Dat den hemel heeft getrilt: Is schier van den Raed verslonden, Is schier 'teenemael gevilt. Hoe? deGa naar margenootd Vorst die in sijn leven Noyt met on-luck wierd belast, VVie zouw van 't verhael niet beven? Is gehanghen aen een bast. Dit is mijn onwislijck wesen: Hyerom comt vry op de kloot, Sooje daer voor niet vvilt vreesen, Dat ick u weer onderstoot.Ga naar margenoote
[pagina 4]
Met mijn volck speel ick alsGa naar margenoota ballen; Yemand die op mijn vertrouwt, Kan verhindren niet met allen VVaer hy heenen werd gedouvvt. Even-eens gelijck de schepen Moeten seylen nae de vvind, Soo kan ick een yeder sleepen Die sich oyt aen my verbint. Spreecken kann se dese vvoorden En noch meerder, soo der een Klaeghde daer hy niet behoorde, Dat haer vriendlijckheyd verdvveen. Want Fortuna vergeleecken, By hetGa naar margenootb glas te rechte vverd, 'tWelck wanneer het blinckt moet breecken, Of het schoon de Sonne tert. Maer ick voel mijn geest gedreven Dat ick met haer liefste kaer, Boven anderen verheven, Eens der vvolcken steyl bevaer. Laet my wolcken-dwinger vallen Neder niet als ick begin, (Stut my, houwt my) vvat te kallen Van de Govde Mvnt-Goddin. Hemel-soller, straelen-steecker, Al-door-snuffelend gesicht Nacht-verjaegher, doncker-breecker, Blijde Vader van het licht,
[pagina 5]
Laet het my geoorloft wesen, Dat ick brenghe voor den dagh, 'tGheen uw altijt gauwe wesen Nimmermeer ontdecken magh. Laet my gaen het diep besoeken,Ga naar voetnoot+ Waer de heerschter van het goud In verborghen, duystre hoecken Haer gewoone wooningh houvvt. Laet my't praelen doch besichten, 'tPraelen van die trotsche vrouvv, Die voor niemand ymmer swichten Door haer grootsche grootscheyd zouvv; Daer de rijckste der rivieren Spoelt het flickerende sand, Als se met geruysch comt gieren, Op het Indiaensche strand, Is een herde rots gespleeten In het midden vast aen tween, Soo dat door de groote reeten Zijn heel wijde ganghen heen. Ganghen die door duysterheden Niemand ymmer heeten staen, Alsmen eerst daer in comt treden Om niet verder voort te gaen: Ganghen waer uw eyghen ganghen Werden met een licht omvat: 'tLicht dat yeder heeft omvanghen Hyer niet ver sijn streepen spat.
[pagina 6]
Als de noch bedompte straelen Van de Sonne, 'smorgens vroegh Comen in het kooren daelen, Isser nauwlijckx lichts genoegh, Datmen licht zouvv noemen moghen; Of als in den Oceaen. Teghen 'tswaeren van sijn ooghen, Hy comt 'savonds vveder baen. Soo is 't oock in dese paden Alsmen daer sijn voeten stelt: Maer wie zouvv den doncker raden Die uvv scheelen neder velt? Maer wie zouder kunnen peysen Datter sulcken nevel vocht, Onversiens te-met in 't reysen VVerd sijn lichten toegebroght? Zal hy dan vveer rughvvaerts loopen? Zal hy boven klimmen dan? Iae hy: neen hy: zouvv hy hoopen Dat hy daer uyt raecken kan? Duysternisse doet hem vverren, Doncker kleeft sijn ooghen toe: Hy en zouvv niet dencken derren VVat, vvanneer, of vvaer, of hoe. Die Minois dochter droomen By de rouvve beesten liet, En van haer de vlucht genomen Heeft, vvas soo verbystert niet.
[pagina 7]
Ick geloof men eer de vveghen Van sijn dool-hof vinden kon, Als men op-waerts vveer te deghen Dien vervverden uytgangh von. Doch soo ghyGa naar margenoota vvilt neder stappen Dat en is gheen moeylijckheyd; VVilt vrymoedigh heenen trappen VVant het pad u selver leyd. Als den stijven Aeols vvoelen Dringht de schipper hijer of daer, VVan hy liever zouw gevoelen Dat hy veyligh elders waer: Even u de schimmen dringhen, En de graeghe baeyert, tot Sy u by een beeckjen bringhen, VVaer u langher het genot Vws verstands niet kan vermaecken, VVaer ghy langher niet en vveet, Van de alderminste saecken, Die ghy op de vvereld deed. By dit beeckjen daer de baeren, Vloeyen met een soet gesnoor: Hoort men noyt de geesten baeren Hoortmen nimmermeer gegor: Maer wat dieper sulpher-kolcken Zijn gelegen, en de poel Waer uyt swarte svvavel-vvolcken Bersten met een groet gevvoel.
[pagina 8]
Waer de hongerighe gieren, Metde vogels van de nacht, Vyl, en Ga naar margenoota heckx, en vleermuys tieren Dat een yeder 't krijsschen acht 'tNaerste 'tvvelck hem is bejeghent, Waer de swarteGa naar margenootb yben-loot, Soo der heyl is, heyl ontseghent, En de seghens omme stoot. Waer de luye leghe vaecken, D'uyt geteerde honghers-nood, En de droeve droefheyd waecken, Met de vreese, met de dood: Waer de sieckte, waer het trillen, VVaer de schaemte nae het feyt, Dat men wel herdoen zouw willen VVaer de krijgh en Oorlogh leyt. Doch indienje voort kunt kruypen Met het prachtigh hof-gesin, En tot in de kamer sluypen Van de rijcke Mvnt-Goddin, 'tKan u niet met allen deeren, Dat ghy 'tblinckende gestrael Van de Sonne moet ontbeeren, In de glinsterende sael. Sond hy daer sijn flicker-lichten Meenigh zouw wel segghen, dat Sijn geglans daer voor moest swichten; Niet daer by te voeghen had.
[pagina 9]
't Zijn gesteenten dieder schijnen, Als carbonckels rood en groen, Lapsis, peerels, en robynen, Die de Son verduysteren doen. Maer indiender een bekijcken De vooghdesse selver wouvv, Wil hy niet van 't opset wijcken, 't Kijcken baert hem strackx berouvv, Kander yemand staen te glueren En te starren recht om hoogh, Sonder pincken, sonder tueren, Op het brandend' werels oogh? Niemand, meen ick, zal der booghen Dat hy 't ymmer heeft gedaen: Dit geflicker wil gedoogen Noch veel minder, dat men 't aen Sien zouvv: in vvat groene, blaeuvve In vvat vvitte, in vvat svvart, In vvat geele, in vvat grauevve Stofies ben ick hijer vervvart? Zal ick uvven lof beginnen Onder-aerdsche sterren-dvvangh? Helpt my goede Coninghinne, Helpt my een mael op den gangh. Hey hoesitje oock te prijcken Hoogh verheven op uvv throon! Wie zouvv derven vergelijcken By u 't alder-schoonste schoon?
[pagina 10]
Of Vulcanus wel kan maecken Voor Apollo moyer beeld, Soo hy uyt sijn schuld wil raecken, Soo 't sijn moedigh hert verveelt Eens ondancknaer staegh te wesen? Of hy tot belooningh van 'tGheen hem Phoebus heeft gewesen, Kostelijcker smeden kan? Veele moet ick in u looven: Maer ick vind de reden niet, Wat ick daer van zal gelooven, Dat ghy niet met allen siet. Zijt ghy, seght het, blind gebooren? Waert ghy uvv gesichte quyt Altoos? of hebt ghy't verlooren Nae dat ghy gebooren zijt? 'kHeb geloof ick 't wit gevonden VVaerom dat ghy zijt verblind, VVant uvv ooghen kijcken konden Eerstmael doe ghy waert een kind; Maer sy sijn u uyt gesteecken Van den grooten God Iupijn, Het voornemen wouw hy breecken Dat ghy woud rechtveerdigh zijn. VVijl ghy swoert door diere eenden Dat ghy niemand gunst zoud bien, Die niet wel sijn tijd besteden VVouvv, en ondeughd socht te vlien;
[pagina 11]
Vroomen, goeden, en geleerden, Meester van het rouvve rond, Die de quade zeden vveerden, Ghy uw liefde waerdigh vond. Doch uvv vyandin besoecken Quam den opper-hemel-heer. Tracht' uvv gaven te vervloecken, Al uw luyster, al uvv eer,Ga naar margenoot+ Te benemen, dan haer koonen Ingevallen door gebreck, Konnen u in't eerst verschoonen Tot sy voort braght dit gespreck. Hemel, soo ick sonder krencken Van uw Goddelijcken aerd, Sonder sond te doen moght dencken Dat ghy buyten westen waert, Ick zouw seecker vast gelooven, Dat ghy liet uw Godlijckheyd Door de Mvnt-Goddin berooven, Van begrips voorsichtigheyd. Houwt sy oogen om te kijcken Wat zouvv 't wesen dan te met? VVilt het seeckre nood-lot strijcken, Eer sy stercke stijlen set. Magh sy haere gaeven geven Daer haer de begeerte jaeght, VVie zouvv inde wereld leven Dat de wereld hem behaeght?
[pagina 12]
VVie zouw yet te weeten pooghen; VVie zouw willen arbeyd doen, Om te beter soo te moghen Roem, en siele kas te voen? VVie zouvv yser willen beucken Op het aembeld, dat hy sweet Als de kocken in de keucken Daermen wild-braed vvend en speet? VVie zouvv willen schepen klutsen Om te vaeren over 't meyr? VVie zouvv kleeren, vvie zouvv mutsen, VVie zouvv schoenen naeyen meer? VVie zouvv vellen vvilen touvven? VVie zouvv verwen vvillen vvol? VVie zouvv huysen vvillen bouvven? VVaren yeders kassen vol. VVie zouvv melcken, of bereyen Geele butter, vvitte kaes? VVie zouw 't rijpe kooren meyen Tot der menschen levens aes? VVie zouvv 't dorschen, vvie zouvv 'tmaelen VVie zouvv 't backen? vvelcken nood, Arme lieden, zouvv u haelen In de kluyven van de dood? Midas sagh niet sonder schaden Dat sijn onvoorsightigheyd, Eer hem vvierd geboon te baden In Pactolus, heeft geleyt
[pagina 13]
Tot de grootste, meeste lasten, Die men oyt versinnen kon, Wijl hy 't geen hy quam te tasten Strackx in goud verandert von. Eer dat ick hijer al de reden, Die sy braght, had verhaelt, Was de Sonne my ontreden, En in 't koele bad gedaelt: Ymmers sie wy alle uyren, Dat de schraelen arremoed Meerder listenGa naar margenoota, meerder kueren, Vinden kan dan overvloed. Dit heeft Iupiter bewooghen In sijn sinne-schael ten lest, Dat hy vond haer beyde ooghen Vyt te branden alder-best; Dit deed Iupiter ontbieden, Om te doen sijn vonnis wel Al de dick-geknuyste lieden, Al de smeden van den hel. Evenwel heeft sy de throonen Van de gantsche wereld in, En meesteresse van de kroonen Is de Govde Mvnt-Goddin. Evenwel is van sijn setel Schier den alder-hooghsten God, Hy die eerst was soo vermetel Werd van veele nu bespot.
[pagina 14]
Niemand kan hem dienen, vieren, Niemand kan hem eere doen, Niemand kan sijn kerck vercieren, Niemand kan sijn autaer voen, Of met soete offerhanden, VVieroock, myrrhe, of met goud, Of met silver, soo haer handen Sy dicht toe genepen houwt. Maer hoor ick weer andren spreecken, Hy des aerds en hemels-heer, VVat zouw kunnen hem ontbreecken? VVil noch soeckt gheen schatten meer. Kostlijckheyden, of juweelen Heeft hy meerder als men siet: 't Moght hem nimmermeer verveelen Had hy sulcke mijnen niet. Seecker ghy gebruyckt gheen reden Viese-vaesen herd gehoofd, VVie zouw hijer uyt kunnen smeden Datmen uw bewijs gelooft? Hy magh felle blixems schieten, Hy magh dondren dat het bromt, Geld noch munt kan hy genieten, 't Zy 't van dees Goddinne komt. Is hy rijck? (wat baet dit terhgen?) VVaerom doe hy ingestelt Heeft ontrent Olympi berghen, Het vijf-jaersche krijghers veld,
[pagina 15]
Deed hy d'overwinners kroonen Met een groen' olyven tack? Hy zouw haer met goed beloonen Soo hem nimmer goud ontbrack. Lieve voedster van de menschen, En de Goden, soo men wist In wat drucken, in wat wenschen, Ghy gestaedigh zijt getist! Ymmers derf ick dat wel segghen Datse al't onsterflijck goed Meerder laeghen niet en legghen Als men uwe kisten doet. Hijerom zyje staegh omcingelt, En met bleecke vrees bevrucht; Hijerom zyje staegh omringelt En voor uwen schat beducht. Trouwens het geeft my gheen wonder Dat uw hert beladen is, Siele-plaeghers dunckt u konder Wesen meer bekommernis? Waer sich magh een lichaem keeren Daedlijck volght de schaduw nae: Niemand kan de schaduw weeren Dat se met het lichaem gae. Sorgh is schaduvv van uvv doosen, Coninghinne van het rond, VVie uvv doosen heeft verkoosen Strackx uvv schaduvv volghen vond.
[pagina 16]
VVilder yemand plucken druyven, Soeckt hy d'alder-rijpste tros, Hy moet wat ter sijen schuyven Veele tacken, die de bos Met haer groene ruyght verblinden, Of haer ruyghe groenigheyd, Niemand zal yet treftighs vinden Vlied hy moeyt en arrebeyd. Comt eenGa naar margenoota kraeye u verrassen Slechtlijck aen uw slincker-hand, Comt hy wat gevaerlijck krassen, Schrobben met sijn poot in't sand: Strackx de kuylen op getruffelt, Strackx geloopen nae het goud, Strackx de potten door gesnuffelt, VVien het geld is toe betrouwt. Dieven, schelmen, boeven, guyten VVan-gelaeten met geweld Kunnen u het goed ontruyten, Schoon ghy u daer teghen stelt: Of sy kunnen veynsters breecken, Of de mueren booren deur, Of de slooten open steecken Van een dicke, stijve deur. Of is 't erghens wegh geschoolen, Daer men 't veyligh schuylen magh, In de diep gegraven hoolen, Noch al comt het aen den dagh;
[pagina 17]
Want men soeckt bedrogh en listen, Waer 't verborghen in de aerd, Soo t 't de trouwheyd niet en wiste, VanGa naar margenoota Sylvanus werd bewaert. Nochtans zyje mild van gaven, Maer wie stelt de geld-dorst maet? Maer wie kan een gierich laven Dat hy niet nae meer en staet? Selfs de kinders soeckenGa naar margenootb kooten, Soecken knickers, poppe-goed, Dat de gierigheyd vergrooten In de jonghe jaeren doet. Brood,Ga naar margenootc en suycker, bry, en boonen Seyd een schun, een vuyle fiel, Eer-sucht, liefd, Gesangh, en kroonen, Seyd een hoogh verheven siel, Zijn de menschen dick verdrooten; Dan ghy aengenaemeGa naar margenootd munt, Hoe ghy meer werd toe geschooten Hoe ghy min verveelen kunt. Yeder heeft hy twintigh ponden Wenscht, och dat het veertigh zy! Al 't dan veertigh wesen konden, Quamen daer noch veertigh by! Zouw hy roepen, ick zouw koopen, Hey dan was't een brave saeck, Niet en wouw ick meerder hoopen, Al mijn uyterste vermaeck.
[pagina 18]
Soo der eenGa naar margenoota verkleumt van kouvve Trilde, soo hy kleeren socht, Hy en zouvver niet van houvven Datmen meerder rocken broght, Dan hy om sich self te warmen Haestelijck van nooden had; Wijl sijn beenen, wijl sijn armen Werden van de swaerte mat. Overvloed men vergelijcken VVel by een quack-salver kan, Die besmeeren, die bestrijcken Gaet de luyden, doch haer van Gheen gebreecken weet te helpen; Gheen geluck brenght overvloed, Overvloed en kan niet stelpen Gierigheid, die 't meerder voed. VVat zal 't baeten u ten lesten, Zijn uw kisten vol gepropt Hebie daer van niet ten besten? Geld gheen gierigheyd en stopt: Meenigh dickwils soo veel tonnen Vyt een kleynGa naar margenootb riviertjen schept, Als ghy derven zoud, jae konnen, Ofie schoon een grooter hebt. Maer ghy meent alleen 't genieten Baert een rechteGa naar margenootc vroylijckheid. Rijck te wesen van verdrieten Nimmer noch van smerten seyt.
[pagina 19]
VVeetie wel voor-by de lippen Van denGa naar margenoota langh getonghden man Comt het water altijt slippen, Dat sijn tongh niet raecken kan? Is het gheen gebrek van golven Dat den armen grovert quelt, Hoe wel hy daer in bedolven Tot de keel toestaet gestelt? Seecker jae 't: de rijcke gieren VVien het nergens aen en faelt, Zijn de alder-armste dieren, Daer de Sonne glans op daelt. NiemansGa naar margenootb schreumt het glas te veeghen, Om de minne van de wijn: Niemand schotels schreumt te leeghen, Of het leckre taerten zijn; Dan ghy schreumt het goed te geven, Om de liefde van het goud, VVilt oock sonder eeten leven Op dat ghy hongher houd. Trachtie 't goed dan te bewaeren Om dat ghy wel garen had Mee uw kindren maghtigh waren Als de dood u heeft gevat? Och hoe weynigh slechte sullen Sieie watie nu bestaet! Meenie sy 't gebruycken zullen Soo gelijck ghy 't achter laet?
[pagina 20]
Neen, nee, wilt het soo niet dencken, Neen, sy haecken dat ghyGa naar margenoota sterft, Deze zal aen Bacchus schencken, Dees aen Venus wat hy erft: Dese zal sijn goed verquissen, Met het dobbelen teenemael: Dese zal sijn luck vergissen Door te moedighen geprael. Wat was, seyd men dan, mijn Vader, VVat een rechtenGa naar margenootb esel was 't? VVant de rijckdom allegader Hem maer streckte tot een last: 't Goed had d'heerschappy genomen, 't Goed vermeesterde sijn hert, Ick zal wel te vooren comen Dat het hijer gheen meester werd. Siet ghy sotten, siet ghy wrecken, Tot wat voordeel datje spaert, Voor wat ongebonden becken Datje suynigh schatten gaert; Pooght deGa naar margenootc muys doch niet te slachten Die met aerd 't vermengde goud, Tot hem comt de dood verkraghten In sijn yle darmen houwt. By aldien uw soon moght wesen Vwe zeen gelijck in al, Staet het al tijt niet te vreesen Datter noch een comen zal,
[pagina 21]
Die 't gheen, waer sijn groote-vaeren Soo bedeest, en soo beanxst, Iae sorgvuldigh stadigh waren, Door sijn lieve lijfie flanxst? Heefter yemand langh gegooten Gantsche vloeden dickwils heen Door verscheyden water-gooten, Noch ten lesten breeckter een: Daer dan is heel wegh gespronghen 'tNat, het welck soo meenigh kraen, Sonder plenghen is door dronghen, Sonder storten is doorgaen. Waerom zouw men danGa naar margenoota in vreesen Even stadigh om de min Van uw giften moeten wesen Eele, Geele Mvnt-Goddin? O ghy voed de schelmerijen; Somtijts zijnder wijse lien Die u als een slanghe mijen, Die u als een adder vlien. Ick en wil nu niet verhuysen Nae den armen werelds vorst, Noch besoecken sijne kluysen Waer hy Princen trotsen dorst. Ick bewijs niet hoemenGa naar margenootb kaelen Met veel minder smert een tuyt Kan ontrecken, dan men haelen Zouw de ruyghe bollen uyt.
[pagina 22]
SeghtGa naar margenoota Fabrici die in eeren Sevenbergh hebt bestiert, Hoe ghy nimmer kond begeeren 't Gheen u aengeboden wierd? Hoe ghy kond soo sober leven? Daer ghy sulcken rijcken stad, Welck u alle dingh moght geven, In gestrenghe hoedingh had. Seght Serranne, was het ploeghen Of de staet-sucht meerder rust? 't PloeghenGa naar margenootb 't Ploeghen was u beter lust. Ghy moght, in den Raed gecomen, Spreecken seecker wel met recht, Nu ick heb dit ampt genomen Ben ick aller knechten knecht. 't Hutien daer ick doe in woonde Is veel wijder dan het hof, Waer ick, datie mijn verschoonde! Rechte-voort ben meester of. Och vvat soeckt men leckerheden Hijer tot vleyingh van den beck! Dus vvy op het land niet deden, Nochtans vvasser ghen gebreck. Spijsen die vvy niet en kosten Braghten onse hoven voort: Gaet veracht de boeren krosten Vrylijck neffens 't steedsche oord,
[pagina 23]
Hijer zijn prachtighe tapeeten, Schilderijen nae de kunst; Huysluy in de velden weeten Van Naturas waerde gunst. Op geverwde fraeye bloemen, Op der weyden groenigheyd Kunnen sy veel hoogher roemen, Dan ghy op de kostelheyd: Meenigh onder koele lommer Leyt te rusten in het gras. Offer in de steedsche kommer Ymmer sulcken leven was? Trommels noch trompetten stooren Noyt de slaep, maer het gekrijt Van de vogelen sijn ooren Kittlen in de morghen-tijd; In de morghen-tijd begroeten Alle keeltiens haeren God: Maer verdvvaelde menschen moeten Sy u dienen tot een spot? Soo veel isser aen verovert Van den overvloed te zijn: Burghers vvaerie niet betovert Nood-druft vvas u oock gheen pijn. Yeder kanGa naar margenoota geluckigh vverden, Soo hy sich geluckigh acht; Leert maerGa naar margenootb dueren, leert maer herden, VVerd u vveynigh toe gebraght.
[pagina 24]
VVeynigh kan uw siel verbonden Houden met sijn sterflijck hut. Datse dit begrijpen konden Al den oorlogh was gestut: Gheene Princen, gheen Vorsten Lieten kalver-vellen slaen, Niemand zouw nae meerder dorsten, Niemand nam soldaeten aen. Nu is Mars van uvve kaeren Mvnt-Goddin de beste wel; Datter gheene buyten waren Mars en was niet half soo fel. Yeder, meen ick, zouw van krijghen, Soo hy daer gheen voordeel socht, Nauwlijckx mofflen, elck zouvv swijghen Soo de krijgh gheen maghten broght. OnseGa naar margenoota vrye Nederlanden Zouwen altijt zijn in vree, Spangien zouvv haer noyt aen randen, Soo 't de heb-lust niet en dee; Frederick zouvv de faem niet schricken Van zijn onversaeghtheyd doen: Vroomen held verbied haer 't kicken, Heet haer kruypen in de schoen. Laetse ons te vvinnen soecken Tracht te vinden schatten hijer, O ghy zult ten lest vervloecken Het Nassouvvsche koeghel-vier.
[pagina 25]
Alser onder onse Leeuwen Sulcke stijve posten staen, Al uw trotschen, al uw schreeuwen, Al uw pocchen is gedaen. Reysers rijd met uw gepeynsen Daer ghy in voorleden tijd, Laet de sinnen rugh-waerts deynsen, Met uvv lijf gevonden zijt: Nergens speurt ghy kust of steden, VVaermen ymmer trock te veld, VVaer de lieden ymmer streden, Als omGa naar margenoota maghten, als om geld. Gaet besichten 't nieuvve Roomen Van den grooten Stans gebouvvt, Daermen Muhamedis droomen En geral, voor waerheyd houwt: Comt den Sultan met de Persen In krackeel, of in gevecht, Geld-dorst zal hem daer toe persen, Anders was de krijgh geslecht. Gaet daer Oosten-rijckx banieren Vlieghen over 't legers hoofd Daer de keysers vaenen swieren; VVas hy van dat wit berooft, Hy en zouw dien krijgh niet voeren: Duytsch-land wierd soo niet geplaeght, 'tVVasser niet in rep en roeren, 't Volck en wierter niet verjaeght.
[pagina 26]
Bhemens Prins ghy zouvvd noch proncken Met uvv Coninghlijcken staf, Ghy en vvaert niet neer gesoncken Van, o spijt! uvv throonen af: Ghy en had noch niet verlaeten 't VVeeldrigh Paltsen-land daer by, Dat uvv groot-vaers al besaten Nu voor meenigh Eeuvven ry. Dan wie weet des hemels willen? Milden hemel geeft doch dat Hy sich weder op magh tillen, Daer hy van te vooren sat! Sieje niet de spruyten groeyen? Zullen dees nae 't ongeval Niet in voorspoet weder bloeyen? Hemel hoe of 't wesen zal? Iae sy zullen: jae sy moeten; Nae een stijve donder-slagh Comt ons 't gulden hoofd begroeten Met een aengenaeme lach: Kroonen zouwd ghy moghen draghen, Oudste Iacobs dochter-neef, Soo de blixems, soo de vlaeghen, Moey-al wat te rugghe dreef. Maer hoe dat ghy hebt gedwonghen Elck meestersse door geweld, Noch wil Venus met haer jonghen Nauvvlijcks neder zijn gevelt:
[pagina 27]
Hey, vvat schoot het loose boefien Somtijts meenigh scherpe schicht! Dan, och armen! 't arme schroefien Heeft by u niet uyt gericht. In de plaets van hupsche menschen, Afgevaerdight tot het spel Van de minne, gaet ghy wenschen Liever een verschrompelt vel; Kreuplen, lammen, met drie beenen, Beste-vaerties hoogh gherught, Die gequelt zijn of met steenen, Of met geele water-sucht. Onlanghs nam de kleyne stoocker, Iae hy schreyde quyl en snot, Al sijn pijlen uyt de koocker; Die hy boogh en kromde, tot Sy aen veele stucken bersten; 't Manties kropien was te vol. 't Vlamde met sijn ooghen, 't knerste, 't Schudde sijn gekruyfde bol. Isser, seyd'hy, op geresen Nu een meerder maght als mijn? Laet de maght dan meerder wesen, Ick wil gheen Cupido zijn: Al de wereld is bedurven, Niemand luystert nae mijn wet, Hoe heb ick het soo verkurven? VVeetje moeder watter let?
[pagina 28]
Venus was met hem verleghen, Venus seyde, lieve kind, Die nu rijckdom heeft verkreghen Werd van yeder een bemind, Sonder doeckies om te winden, BenieGa naar margenoota hoer, of benie dief, Geld kan alledingh verblinden, Hebie geld ick hebie lief. Nu de luyden niet en vraeghen, Treeter yemand in den echt, Heeft hy loflijck sich gedraeghen? In het al een deeghlijck knecht? Maer hoe meenighGa naar margenootb duysend gulden Geeftmen hem tot huwlijckx goedt? Goddeloosheyd kan men dulden, Maer men duld gheen arrremoed. Gritien zouw aen Hans wel trouwen, Hans is wel een deftigh quant, Maer hy heeft, 't moght Grietien rouwen, Weynigh huysen, weynigh land: Hans kan moyties lesen, schrijven, Hans is nyver op sijn doen, Maer de rond-gesmede schijven Moeten huys en neeringh voen. Daerom heeftse Ias verkooren; Gaet hy van de pocken stijf, Is hy teenemael bevrooren Van de leemten over 't lijf,
[pagina 29]
Zijn sijn ooghen in gevallen, Is sijn neus schier heel vergaen, Hy is rijck, ey niet met allen Kan dat onse Grietien schaen. Aeghjen is een goelijck diertien, Ioris is een deughe-niet, Hy gaet daeghlijckx om een biertien, Aeghien houd van 't drincken niet; Iae, hy is een rechte lupert, Een bordeel-brock, en een guyt, En een nacht-vyl, en een sluypert, En een oylijcken schavuyt. Nochtans nam hem Aeghien garen, Was het maer sijn ouders sin; Aeghien zouwie soo vergaeren Dan met Ioris, om de min Van sijn goedjen? lieve Aeghie Leght uw dinghen wijslijck an, Sonder jocken, ick beklaeghie Krijghie sulcken snooden man. Herdste rot-steen, hoord'ick kermen Onlanghs een door-schooten hert, Zal 't nimmermeer erbermen Dat ick dus gepynight werd? Heeft het luck my niet bereghent Met een gouden droppel-douw, Mooghlijck werd ick haest geseghent, Eer het yemand dencken zouvv.
[pagina 30]
Ymmers is door ' s hemels gunnen VVat vernuftigheyds in my, Soo ick yet zouw doen, of kunnen, Of bedencken, datter zy VVaerdigh van haer gunst te spruyten, Zal zy my ten lesten met Haere gaven oock bespuyten, Daer een yeder doel nae set. Of indien my niet gebeuren Magh de rijckdoms sot geprael, Noch en wil ick al niet treuren, 't VVas te mallen kinder-tael. Is mijn siel dan niet te minnen Ick en wil niet zijn gemint: Kun je daer gheen reden vinnen, 't Lieven nimmermeer begint. Dat ick smelt en moet verdwijnen Door uvv Cristallijne git, Dat ghy door uvv voogh-venijnen Dus mijn sinne-stoel besit, Is niet om de flicker-bagghen, Die van het verkoolde land Onse Bataviersche vlagghen Brenghen op haer eyghen strand. Vw gepronckteGa naar margenoota deughden deden, Dat ick mijn genegentheyd Siels vooghdes, vermits de reden Is't gheen wonder, heb geleyt:
[pagina 31]
Kan ick dan niet langher hoopen, Volght mijn siele staeghe rouw, Soo zal ick te dier bekoopen, Dat ick op de deughden bouw. Hy begon noch meer te maelen: Doch wie zouw het allegaer Kunnen op een prick verhaelen, Daer de vent mee besigh waer? Yder gae sich self besoecken, Yder sie eens hoe hy doet, Als hy trachten zal te soecken 't Gheen dat dese soecken moet. Bouvven anders is geneghen, Bouvven deughden, noch geslacht, Zouvv men daerom zijn verleghen? Noch bevallijck wesen, acht: Is haer rugh bequaem om pensen Op te schrappen, is sy manck, Bouvven wouw 't niet anders vvenschen, 't Is dunckt hem een moye ganck. Is sijn Betjen niet gecomen Van de besten uyt de stad, Bouvven heeft haer oock genomen Slechts om datse munten had: VVel ghy zijt gehuvvt dan Bouvven Niet aen Betjen, maer aen'tGa naar margenoota goud; VVel ghy moet het goud dan houvven Ofie Betjen niet en houvvt.
[pagina 32]
Goosen gaet by Neeltjen klappen Alle daghen nae den noen; Soo hem Neeltjen will besnappen, Neeltjen magh het vrijlijck doen: Goosen kander niet veel hinders Over krijghen, Goosens wit Is, dat hy de goude vlinders, Niet de leepe Neel besit. Neel, uw blauwe bolle koonen, Neel, uw langhe kevel-kin, VVisten Goosen niet te troonen Tot alsulcken trouwen min: Vw verlepte katers ooghen, Daerje wel een kol mee lijckt, Hadden hem veel eer bewooghen Dat hy van uw liefde wijckt. Maer sijn ruyghe kallefs pooten Heeft hy nu de klauwen al In sijn jonckheyd afgestooten; Goosen is niet meer soo mal Dat hy nae een meyd zouw loopen, Om de schoonheyd, sonder geld; Goosen kan wel schoone koopen, Soo hy Neeltjes vlinders telt. Zouw de kosten dan, sey Iorden, En de moeyten, als ick vry Niet weerom gegeven worden, Die ick hijer te Leyden ly?
[pagina 33]
VVaer toe wil ik meerder leeren, Maecken vast mijn sinnen mat? Zouvv mijn gheen Baesin begeeren, Die het rijcke waerom had. Iorden hebje dan uvv daghen Hijer te Leyden soo besteet, Dat, indien men om wil vraeghen, Gheen daer op te segghen weet? Zal de vryster dit vernoeghen, Dat ghy alle nachten gaet, Soecken vuyle hoere-kroeghen, Rinckelroyen langhs de straet? Dat ghy met de lamme Stoepen Buyten reden dickwils smijt, Dat met Platters, dat met Poepen, Ghy gemeenlijck doende zijt? Dat het schrappen, dat het raesen, Dat het schreeuvven nimmer end, Dat ghy in de stomme glaesen Sulcke kruycen klincken kent? Dan ghy meent de schand te wissen Met een korte statigheyd; Lieve Iorden dat het gissen V niet al te veer en leyt! Om dat juyst het voorigh leven Adelaer, een maend of twee Veynsend sich tot deughd te geven, In 't vergetl-boeckjen dee.
[pagina 34]
Om dat juyst een vrouw gekreghen, VVijl hy soo gedwonghen leeft Op heel ongewoone weghen, Hy met groote schatten heeft: Trachtje 't daerom oock te maecken? Had nu Adelaer 't geluck, Dat hy tot die staet kon raecken, Meenigh blijfter in den druck. Adelaer had met sijn krassen Leyden dickwils om geset, Met sijn tieren, met sijn bassen, 't VVachten van de wacht belet: Doch hy wil wat meerder wesen, Pocht wel dapper op sijn staet; VVil van yeder zijn gepresen, Of het noch soo slordigh gaet. Siet mijn meysies, slechte duyven, Siet hoe dat u meenigh-mael Loose, schalcke vryers huyven, Met haer ingetooghen tael. Hoe veel vleyen, hoe veel lieghen, Hoe veel ongetrouwigheyd, Soo met leven, als bedrieghen, Datter in het trouwen leyt. Evenwel of sy vvat poyen, Of sy vechten, of sy slaen, Geld kan alle dingh vermoyen, Zal het op een vryen gaen,
[pagina 35]
Soo u comt een vryer vryen Sonder goed, al is hy 't vvaerd Nimmer zal hy vvat bedijen; 't Goed is daermen vvel af vaert. Lijsbeth kon gheen reden vveeten Waerom Wouter haer verliet, Lijsbeth kon het niet vergeten: Nochtans stuyte VVouter niet; Nochtans by de kitte-broeren Sat hy veeltijts alle nacht, Nochtans liep hy nae de hoeren Altijt op de kittel-jacht. Doch het vvas om VVouters hoven Dat haer Lijsbeth dus beklaeght, Dat sy onvoorsichtigh boven VVouter by de Schepens daeght: VVant doe 't Wouter had verswooren Slaet sy daedlijck Harmen an, Een verlooren, thien verkooren; Nu heeft Lijs een rijcke man. Trouwens Wouter, schelmsche dinghen! Had slechts om een nacht gevrijd; Wouter kon het niet volbringhen, Strackx was hy de liefde quijt: Nam van stonden aen een ander, Dan daer kley was aen de kloet; Segh my, fraeye praeters, kander Wesen edeler gemoed?
[pagina 36]
Maer wat magh ick minne-knaepen Hijer vernaemen doch alleen? Alle menschen moet ick raepen Sonder onderscheyd by een; Gheene, gheene zijnder vry van, Elck besichtigh sijn gewis; Gods-geleerden com stae by dan, Sooder niemand vry van is. Dondert, blixemt, in de kercken, Predickt dat het laeyen dack, Dat d' onbreeckelijcke sercken Scheuren, geven krack op krack: Roept en buldert op de sielen Die in plaets van 't opper-goed Voor de Mvnt-Goddinne knielen, Vallen het gewin te voet. Ick zal God wel comen eeren, Seyd de koopman, soo ick van Mijn besoignes, mijn affairen, Ymmer ledigh wesen kan: Ick moet rechte-voort missiven, Dat meest importeert gaet voor, Dadelijck nae Dantzick schrijven, Van traficq, aen mijn factoor. Ick geloof hy zal verwachten Nae het advertissement, Wat de leste schepen braghten Die in Zee-land zijn gelent:
[pagina 37]
Kon hy sommighe carteelen Van mijn nooten veylen daer! 't Senden zouw my niet verveelen, Soo 'k niet ignorant en waer. Daer nae moet ick Sinieur Grati Op sijn wissel-brief vol-doen: VVas ick niet in occupati 'k Zouvv my nae de kerrick spoen. Vorders zijnder suycker-kisten, Peper-baelen, tarruw, rogh, Nagelen, Sabels, dat ick wille, VVat voor koopmanschappen noch! Die ick senden moet nae Londen Mééster Robbert nu ter tijd: VVierd het cito niet gesonden Ick was sijn faueure quijt. Noch heeft Pierecot ontboden Aen Iuwelen duysend pond Sterlinghs, 't zouw een mensche dooden Soo hy nimmer rust en vond. Daer-en-boven moet ick waeren Van ons Nederlandsch gewas, Datse daer al veyligh waeren! Senden heen nae Spangien ras: 't Gaet, soo zal den handel heeten, Verder niet als nae Parijs, Maer sy comen 't dick te weeten, Maer sy werden 't dickwils wijs.
[pagina 38]
Dan men moet negoti waghen, Onlanghs prospereerde lems, Slechtelijck met sulcke laeghen, Veerthien duysend ponden Vlems: Hy liet alderhande kaesen, Hy liet butter, hijer van daen, Dan hy zal soo luyt niet blaesen, Heymenlijck nae Braband gaen Dus, dus, zal een Koopman mallen, Dan, oock self de wijsse lien, Zullen laeten gheen van allen 't Geld de meeste roem te bien; Rechts-geleerden, Advocaeten Consulteeren dickwils 't gunt Sy weer ginder anders praeten Om possessi van deGa naar margenoota munt. Wilder yemand procederen Vraeght hy hoe hy hem zouw raen Sijn party t'aandoneeren, Leyt, seyd hy, uvv saecken aen Dat ghy krijght de praeferenti: Doet hem neemen in arrest: Als hy hijer is in praesenti, 't Succedeert wel met de rest. Soo dan wederom den ander Soeckt den selfden Advocaet, Vraeght hy, wel mijn Heere, kander Voor mijn wesen gheene baet?
[pagina 39]
Iae, ontgaet de eerste furi, Antwoord hy, hebt wat geduld: Want ghy acti van iniuri Dan institueeren zult. Iaep Ian Vftens in de Haeghe Corts quam uyt het Noorder-land, Om nae sijn proces te vraeghen, Of het noch niet was van kant: Neen het hingh noch: wel de duyvel Zay, sey Iaep Vftens, wat! Of ick van mijn moye suyvel Al een hoed vol daelders had: Al den bruy zouw hijer wel blijven, Hijer by dit versoorde goed, Kaertje windme dat mit kijven, Onse Kees mee kijven moet: Onse Kees zel mee stoddééren, Onse jonghen moeter an, As maer Keesie wat wil lééren, Keesie wel wat lééren kan. Doch ghy die de dood vertraeghen Doet, die krancke luy herstelt, Hebt ghy mee al gheen behaeghen In 't genieten van het geld? Ick verkort niet graegh de goeden, Dan daer zijnder somtijts oock, Die de sieckten langhe voeden, Om haer eyghen schoor-steens roock.
[pagina 40]
Haeld men haer by rijcke luyden, Zijn de qualen niet seer groot, Evenwel sy laeten luyden Van een over swaere nood: Ick moet noch de pols eens voelen, Heftigh slaetse achter een; Heete koortsen, heere, woelen Door uw gantsche lichaem heen. Dan wy preferveren zullen V voor meerder Symptoma: 't Vrinael te nacht doet vullen, Morghen slae ick 't water gae: Doctor op den vroeghen morghen Comt weer sijn visite doen, Seecker, seyd hy, ick zouw sorghen Datter noch yet quaeds moght broen. 't Lijf geweldighlijck van binnen Van uw man ontsteecken schijnt, Iuffrouvv, dan wy zullen vinnen Raeden dat het haest verdwijnt, 'k Zal d' humeuren praepareren Nu, op dat ick soo te met Die dan magh evacueren: En dus houwt men hem te bed. En dus heeft men veele ganghen Als de sieck genesen zy: Doctor denckt al dat verlanghen Is een dicke beurs voor my.
[pagina 41]
Doctor 't uyterste vermooghen Doet, het is gheen swaerigheyd: VVie zouvv 't anders kunnen pooghen, En met meer mee-waerigheyd? Maer vergeeft my hemels knechten, Zijnder onder u oock gheen, Die, hoewel sy schoon bevechten Gierigheyd, nochtans te treen Op haer weghen sich gewennen? Seecker ick geloof niet, dat Ghy herd-neckigh zult ontkennen Ymmermeer ghy sulcken had. Leyt de Gods-dienst niet gestooten Meenigh-maelen in het slijck, Om de schatten te vergrooten, Om begeerlijckheyd van rijck Eens te werden door die vonden? Zouw 't bewijsen wesen swaer? Soo de stoelen spreecken konden, Gheen bewijs van noode vvaer. Niet-te-min ghy vroome sielen Onder uvve broederschap, Die haer leven niet en vielen Van de sond-bestraffers trap, VVilt in uvvenGa naar margenoota loop-baen trachten Nae de prijs met reyn gemoed: VVilt uvvsGa naar margenootb Heeren schaepen vvachten, Als een trouvven herder doet.
[pagina 42]
Dan zult ghy den heyl genieten, Hy, die is de rijckste rijck V met seghen zal begieten, Hijer, en naemaels eeuwighlijck: VVant ghy hebt Gods strenghe wetten Heylighlijck geblaesen uyt, En Barmhertigheyds trompetten Laeten bruyschen over-luyt. Doch niet omGa naar margenoota de waerdigheden Van de menschelijcken aerd; Noyt dat snoode menschen deden VVas de minsteGa naar margenootb looningh waerd: God ontfermt heeft onser sonden Om de schepper menschs geduld, Die de sonden heeft ontbonden, Die de straffen heeft vervult. RondeGa naar margenootc O dan sonder ende, Alder-eerst beginsel-A, Waer zal ick my heenen wenden, Dat ick krijghen magh genae? Wilt de nevel van my weeren Dieder veelen heeft bemist, Hooghste goed om dijner eeren Ga naar margenootdAlle goed-dorst uyt my wist. Veele rijckenGa naar margenoote haere ooghen Nae den Hemel niet en slaen; Waerom? dat sy niet en mooghen Van de aerdsche schatten gaen.
[pagina 43]
Als sy uyt den bedde rijsen, 't Eerste, dat sy daedlijck doen, Is niet diensten God bewijsen, Dan nae d'Af-Goddinne spoen. Daer strackx aen het dienen, eeren, Daer strackx aen het spreecken, maer Zouvv ick kunnen yet ontbeeren Dat niet hijer beslooten waer? Iae; Gods onbegreepen wesen, VVilje blijven dus versot: Seecker,Ga naar margenoot+ rijcken, 't staet te vreesen Ghy noyt comen zult by God. Ga naar margenoot+ Neen, de wegh is dapper enghe, Werpt de goed-sucht van u wegh: Anders u het goed zal brenghen Op een veele breder wegh: Yemand die niet is beslommert Met dat klevend vuyle stof, Die kan trachten onbekommert Nae sijns Gods besichtinghs lof. Had de vreck niet alle saecken, VVaer de blijdeGa naar margenootb boo van seyt, Die hem konnen yet vermaecken? Nochtans is hy wegh geleyt, VVaer hy brandend niet verkrijghen Van geloovers Vader moght, Dat den armen sieck zouw sijghen, En sijn tongh verkoelingh broght.
[pagina 44]
Wilt my daerom nimmer schencken, Een in drie, en drie in een, Overvloed:Ga naar margenoota want ick moght dencken, Ick wil ondeughds pad betreen; Had ick veel, ick moght verfoeyen Vwen onbeschreven geest: Zouw de Heer sich met ons moeyen? Moght ick segghen onbevreest. Zouvv hy comen nae beneenen Om te sien hoe dat het gaet? Met vol-maecktheyd hy bescheenen, Sijn vol-maecktheyd gade slaet. In denGa naar margenootb Hemel magh hy werren Loopen, draven gins en weer, Vyt de paelen van de sterren Comt hy dwaelen nimmermeer. Laet ick oock gheen armoed proeven; Amoed wan-trouw dick vervveckt In dat uyterste bedroeven, VVierd misschien uvv naem begeckt. Ick moght, hoed my, u verlaeten, Heere vveet een mensche, vvat Hy vvel by der hand zouvv vaten, Soo hy sulcken quellingh had? EYNDE.	margenoota Quem dies vidit veniens superbum, Hunc dies vidit fugiens iacentem. Nemo confidat nimium secundis. Se-1.c. Theyst. margenootb Rotam volubili orbe versamus, infima summis, summa infimis mutare gaudemus. Boeth. lib. 2 de consol. Philos. prof. I. margenootc Et si cuiusquam mortalium proprium quid horum esse monstraveris, ego iam tua fuisse quae repetis sponte concedam. Id. ibid. prof. 2. margenootd At omnium mortalium stolidissime, si manero incipt, fars esse defistit. Id. ibid. prof. I. margenoota Hi semper eius mores. hoc natura est. Servavit circa te propriam potius in ipsa sui mutabilitate constantiam. Id. ibid. prof. I. margenootb Nesciobas Crasum regem Lydorum Cyro axte formidadabilem mox deinde miserandum rogi flamis traditum, misso calitus imbre defensum? Id. ibid. prof 2. & testatur Laert. in vit. Solon ὅτι κοσμήσας ἑαυτὸν ὁ κροῖσος παντο οὔπῶς, καὶ καθίσας εἰς τὸν θρόνον, (Xenoph. de instu. Cyri lib. 7.) ὠς εἶδε τον κῦρον. χαῖρε ὦ δεσπότα ἔφη. τοῦτο γὰρ ἡ τύχη καὶ ἔχειν τὸ ἀπὸ τοῦ δε διδωσὶ σοι, καὶ ἐμοί προσαγορεύειν. margenootc Vos quibus rector maris atque terrae, Ius dedit magnum necis atque vitae Ponite inflatos tumidosque vultus: Quicquid a vobis minor extimescit Maior hoc vobis dominus minatur. Omne sub regno graviore [...] margenoota Caput Cyri amputatum in utrem humane sanguine repletum conijci regina iubet, cum exprobratione crudelitatis, SatiaA te, inquit, sanguine, quem sitisti cuiusque insatiabilis semper fuisti, Iustin b. I. margenootb Antipater enim praeparatum venenum cassandro filio, quicum fratribus Philippo & Iollà regi ministrare solibat dederat praemonito eo, ne alijs quam Thessale & fratibus crederet &c. Q Curt. lib. 10. margenootc De hoc Bruto Suetonius in Jul. Tradiderunt quidam M.Bruto inruente dixisse Caesarem καὶ σύ τέκνον. margenootd Polycrates, quem quamvis uthil in vita senserat adversi, cruci adfixiem ab Oraete scribit Herodot. lib I. margenoote Adscende si placet, sed ea lege, ne uti, cum ludicri mei ratio poscet descendere iniuriam putes . Boeth. lib. 2. de conf. Phil. margenoota Enim vero di nos quasi pilas homines habent. Plaut.Captei v. margenootb Fortuna vitrea est; tunc cum splendet, frangitur. Publius. voetnoot+ Seneca in Herc. furent. margenoota Facilis descensus Avernis: Noctes atque dies patet atri ianua Ditis: Sed revocare gradum, superasque evadere ad auras, Hoc opus hic labor est. Virgil. lib. 6. Aeneid. margenoota Strix. margenootb Taxus. margenoot+ Aristophan. Plut. margenoota Nescio qua modo bonae mentis Soror est paupertas.Petron. Satyr. margenoota Non temere est quod corvos cantat mihi nunc ab laeva manu Simul radebat pedibus terram, & voce grocibat sua. Plaut. Aulul. margenoota Certum est Sylvano potuit credam, quam Fidei. Plaut. Aulul. margenootb Quid ergo inter nos & illos, inquit Seneca epist. 115 pueros in e ligens, interest ut Ariste ait, nisi quod nos circae tabulae & statuat insanimus, carius inepti? Illos reperti in littore ealculi leves, & aliquid habentes varietatis, delectant. margenootc Aristophan. Plut. margenootd At bona pars hominum decepta Cupidine falso. Nil satis est, inquit. Horat. Serm. lib. I. Satyr. I. margenoota Plutarch. de cup. d. divit. margenootb Magno de flumine mallem. Quam ex hoc fonticulo tantumdem sumere Horat. Serm. lib. I. Satyr. I. margenootc At mihi plaudo Ipse domi simul ac nummos contemplorin arca. Id. ibid. margenoota Tantalus à labris sitiens fugientia captat Flumina. Id. ibid. margenootb Plutarch. lib. de cupid. divit. margenoota Non uxor salvum te vult, non filius. Horat. Serm. lib. I. Satyr. I. margenootb Τοῦ γὰρ τις ἄλλου, πρὸσθεῶν περ, οὕυεκα Ευξαιτο πλουτεῖν εὐπορεῖν τε χρημάτων, Η τοῦ δυνάσθαι παρα βοηθεῖν τοῖς φίλοις; Antiphan. ap. Athen. lib. I. cap. 3. & Alex. ap. eund. lib. 2. cap. 3. Τούς εὐτυχοῦντας ἐπιφανῶς δεῖ ζῆν, Φανεράν τε τὴν δόσιν τὴν τοῦ θεοῦ ποιεῖν. margenootc Hoc Charonensis in ante citato tractatu de muribus, qui in mineralibus, disertim tradit. margenoota Ergo solicitae tu caussa pecunia vitae es, Per te immaturum mortis adimus iter. Tu vitijs hominum crudelia pabula praebes. Semina curarum de capite orta tuo. Propert. lib. 3. Eleg. 6. margenootb Bion elegunter, Non minus molestum esse calvis, quam comatis, pilos velli. Senec. lib. de tranq. an. margenoota contentus honesto Fabricus parva spernebat munera regum. Claudian. in Rusin. margenootb sudabatque gravi consul Serranus aratro, Et casa pugnaces Curios angustatenebat. Haec mihi paupertas angustior, haec mihi tecta Culminibus maiora tuis.&c. Id. ibid. margenoota Id egit rerum natura ut ad bene vivendum non magno apparatu opus esset: unusquisque facere se beatum potest. Senec. Consol. ad Helv. margenootb Non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est. Id. Epist. 2. margenoota At nos non imperium neque divitias petimus, quarum rerum causa bella atque certamina omnia inter mortales sunt, sed libertatem, quam nemo bonus nisi cum anima simul amittit. Sallust. Catil. margenoota διὰ γὰρ τὴν τῶν χρημάταν κτῆσιν πάντες ὅς πόλεμοι γίγνονται. Plato Phaedon. margenoota Quid enim salvis infamia nummis. Iuven. Sat. I. margenootb De moribus ultima fiet Quaestio, quot pascit servos, quot possidet agri. Iugera Id. Sat. 3. margenoota Non ego illam mihi dotem duco esse, quae dos dicitur, sed pudicitiam & pudorem & sedatum cupidinem. Plaut. Amphit. margenoota Themistocles apud Plutarchum, cum ex illis qui nuptias filiae sua ambirent, prolum praetulisset pecunioso, ait, virum se quarere potillit qui pecunia egeret, quam pecuniam quae viro. margenoota Quid faciant leges ubi sola pecunia regnat, Aut ubi paupertas vincere nulla potest? Ipsi qui Cynica traducunt tempora coena, Non numquam nummis vendere verba solent. Ergo iudicium nihil est nisi publica merces, Atque eques in caussa qui sedet, empta probat. Petron. Satyr. margenoota I. Corinth. 9. margenootb I. Pet. 9. margenoota 2. Timot I. ende Tit. 3. margenootb Luc. I7. margenootc apocal. I. ende 21. margenootd Psal. II9. 36. margenoote Matth. 6. ende 19. margenoot+ 2 Matth. 19. margenoot+ Eo sit, ut pauperes & humiles Deo credans facilus, qui sunt expediti, quam divites, qui sunt impedimentis plurimis implicati, imo cathenati & compediti serviunt ad nutum dominae cupiditatis, quae illos inextricabilibus vinculis irretivit: nec possunt in caelum adspicere quoniam meus eorum in terram prona humique defixa est. &c. Lactant. lib. 7. de divin. praem. margenootb Luc. 16. margenoota Proverb. 30. margenootb Iob. 22.

I. Bodecheers Benninghs Govde mvnt-goddin.