Logo DBNL
Boec vander wraken (1869)

Boec vander wraken

(1869)–Jan van Boendale–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

[I]

Vanden yersten wraken Ons Heren. Cap. I.

35
IN dien dat ic merke ende scouwe
 
In doude Testament ende int nouwe /
 
In hystorien ende in corniken /
 
Ende in anderen des gheliken /
 
Hoe God te meneghen stonden
40
Ghewroken hevet die sonden /
 
Ende noyt ghedoghen en woude
 
Dat onrecht langhe staen soude /
 
Ende wraect altoes swaerlike /
 
Soe ontsie ic mi sekerlike
45
Dat God sal wreken donghelike /
 
Dat hi heeft bi vele daghen
 
Harde guetlike verdraghen /
 
Mids sire ontfermecheyt.
 
Maer ic duchte sine gherechticheyt
50
Hem daer toe sal verwecken saen /
 
Dat Hi harde swaerlike sal staen;
 
Want die edele gherechtichede /
 
Daer alle doghet in houdt stede /
 
Es wt ertrike al verdreven /
55
Ende hier en es niet anders bleven
 
Dan hoverde / ghierecheyt ende nijt.
 
Ay / Gods Sone ghebenedijt!
 
Laet uwe wrake stille staen /
 
Ende en wreect niet also saen.
60
Ende hoe God / die altoes leeft /
 
Van beghinne ghewroken heeft /
 
Dat willic u toenen claer
 
Met exemplen hier naer.
 
Merct yrst aen Lucifere
65
Die vanden inglen was een here /
 
Hoene God om sinen overmoet
 
Warp inder helscher gloet /
 
Daer hi ende sijn gheselscap al
 
Ewelijc in quellen sal.
70
Merct oec hoe Hi aen Adame wrac
 
Dat een ghebot dat hi brac
 
Niet aen Adame allene /
 
Maer aen alle mensche ghemene /
 
Dies noch heden alle daghen
75
Alle die werelt mach beclaghen.
 
Nu merct noch met sinne
 
Van Adaems sone Caymne /
 
Die sinen broeder sloech doet
 
Van hate ende van nide groet;
80
Daer om datten God ten selven stonde
 
Vermalendyde metten monde /
 
Ende seder / als ment bescreven vint /
 
Scoten doet sijns selfs kint.
 
Nu merct hoe God op eenre stonde
85
So swaerlijc wrac die sonde /
 
Doen Hi den mensche was so gram
 
Dat Hi hem allen dleven nam
 
Metter deluvien groet /
 
Daer si alle in bleven doet.
90
Sonder si .viij. behielden dleven /
 
Die in die arke henen dreven.
 
Nu merct dit voert hier na
 
Van Sodoma / van Gomorra /
 
Ende andre steden / twaren /
95
Die al vol liede waren /
 
Hoe datse God in eenre stonden
 
Versincken dede in haer sonden.
 
Nu merct vanden coninc Pharaone /
 
Die in Egypten droech crone /
100
Hoe datten God verdranc
 
Ende sijn heere breet ende lanc /
 
Om dat hi swaer was / ende fel
 
Den kindren van Ysrahel.
 
Nu merct voert hoe dat tfolc quam
105
In die woestine / ende anenam
 
Dattet afgode beedde an /
 
Ende also ict ghemerken can /
 
Moesten daer om sterven dan
 
Vele meer dan dusent man.
110
Nu so merct noch hier bi
 
Vanden goeden man Hely /
 
Om dat hi niet te tide
 
Sine kindre en castide
 
Doen si quaet hadden ghedaen /
115
Brac hi daer na den hals saen.
 
Nu merct Saule den coninc /
 
Hoe wel dat hem in hant ghinc /
 
Ende hoe dat hi die viande versloech
 
Die wile dat hi Gode aendroech
120
Die victorie ende die eere;
 
Ende doe hijs en dede niet mere /
 
Wert hi ghedoedt iammerlike /
 
Ende David ghewan sijn rike.
 
Nu merct vanden coninc David /
125
Om dat hi op enen tijt
 
Sinen ridder dede nemen dlijf /
 
Om dat hi hebben woude sijn wijf /
 
Doen soude Onse Here al te hant
 
Gheplaghet hebben al sijn lant;
130
Maer sijn berou was sulc der af
 
Dat hem God al vergaf;
 
Doch die yrste vrocht verdarf
 
Die hi ane die vrouwe verwarf.
 
Merct van Alexandren mere /
135
Die van enen maten lanshere
 
Coninc wert gheweldechlike
 
Van al desen ertrike /
 
Daere hi .xij. jaer om vacht;
 
Ende als hijt al toe hadde bracht /
140
So inde hi iammerlijc sijn leven;
 
Want hi wert met fenine vergheven
 
Vanden ghenen in dat lest
 
Die hi betroude alder best.
 
Dus so wrac Onse Here daer
145
Meneghe scade ende groten vaer /
 
Ende daer toe menech mans slacht
 
Die hi in ertrike hadde ghewracht.
 
Aldus so quam na ghelike
 
Gods wrake altoes striken.

Hoe een tyran die Joden dwanc onvermids hare quaetheyt. C. II.

150
DIt merct noch meer saken
 
Van Gods Ons Heren wraken
 
Op dat joedscap wtvercoren /
 
Daer Cristus af woude sijn gheboren:
 
Dien God gaf so groet voerdeel
155
Ghinghen Hem dicke af al geheel /
 
Ende stonden selden / dat es waer /
 
Tenden een .XL. iaer
 
Sine lieten wet ende ghebode /
 
Ende hanteerden afgode.
160
Ende doen liet God comen dan
 
Enen mechtighen tyran /
 
Die versloecht hier ende gheyns
 
Ende setten op hen swaren tseyns /
 
Ia also dicke alst hem ghesciede;
165
Want het waren harde liede /
 
Ende haren God niet wel ghetrouwe /
 
Alsic inder Bybelen scouwe.
 
Ende als si hen dan bedochten /
 
Ende si niet voerder en mochten
170
Ende haer wet weder namen an /
 
Halp hen God uter noet dan /
 
Ende settese weder daer si yrst waren.
 
Nochtan int leste / te waren /
 
Bracht daer toe haer felheyt groet
175
Dat hi bleef aent cruce doet /
 
Den welken God / God weyt /
 
Hare vaders hadden voerseyt
 
Dusent jaer te voren
 
Eer Hi werden soude gheboren
180
Van eenre maget / ons te troesten /
 
Om die menscheyt te verloesten /
 
Alsi noch wel van desen
 
Dagelijx in hare boeken lesen;
 
Maer haer herte es so van binnen
185
Versteint dat sijns niet en kennen.

Hoe God sijns selfs doet wrac, ende hoe prelaten ende papen leven souden. C. III.

 
NU merct hoe God Onse Here /
 
Die gheloeft si emmermeer /
 
Sijns selfs doet wrac /
 
Die hi nochtan vertrac
190
Meer dan .XL. iaer
 
Eer hi wrac so swaer /
 
Alsic u nu sal vertien /
 
Omdat Hi gherne hadde ghesien
 
Dat si hadden met allen
195
Te penitentien ghevallen.
 
Ende doen Hi sach dat niet en bestoet /
 
Ende bleven in haer hertheyt groet /
 
So heeft hi daer toe verwect dan
 
Enen hoghen / mechteghen man
200
In eenre stat / dat ic las
 
Dat hi coninc van Spaengen was /
 
Ende gheheten was Vespasyanus.
 
Hi ende sijn sone Chytus
 
Belaghen teenre somme
205
Die heylighe stat alomme /
 
Ende alle die Ioden daer omtrent
 
Waren in die stat gherent
 
Hen te onthouden daer /
 
Daer men voer lach drie jaer /
210
Ende oec meer in mijn versinnen.
 
Daer was so groet hongher binnen
 
Dat si meest van hongher storven
 
Ende van armoeden bedorven /
 
Ia so groet hongher / verstaet dat /
215
Dat die moeder haer kint at.
 
Int leste wart die stat ghewonnen /
 
Also dat die Ioden ronnen
 
In Salomoens tempel doer den vaer
 
Om hen te onthouden daer.
220
Vespasiaen trac den tempel toe /
 
Ende versloech so vele Ioden doe
 
Dat die perde ghinghen int bloet
 
Verre boven haren voet.
 
Ende vanden Ioden die men daer vinc
225
Gafmen .XXX. om enen penninc /
 
Ghelijc dat si Cristum sochten
 
Ende om .XXX. penninghe cochten.
 
Dus can God met gheliken
 
Sijn vonnesse laten striken.
230
Hier op soude dat paepscap mecken /
 
Ende wijsheyt voer doghen trecken /
 
Hoe God die wrake sire doet swaer
 
Verlingde wel .XLII. iaer.
 
Die dan so swaer worpen haren ban /
235
Om ene cleyne mesdaet nochtan
 
Setten si die siele al te hant
 
Inder hellen ewighen brant /
 
Ia dicke oec om niet /
 
Als men daghelijx wel siet.
240
Sine houden niet wel tghebot
 
Dat hem gheboet Onse Here God.
 
"Leert / spreect Hi / aen mi
 
Dat ic saechtmoedech si."
 
Noch spreect Cristus van desen:
245
"Ghi sult goedertieren wesen
 
Ghelijc uwen Vader / die es
 
Inden hemel /" sijts gewes.
 
Noch sprac Cristus: "Daer staet ghescreven:
 
""Dune salt .vij. werf niet vergheven /
250
Maer .vij. werven .lxx. werven."
 
Ic duchte papen bederven
 
Meneghe siele / voer waer gheseyt /
 
Met hare ombescedenheyt.
 
Noch hoertmen Cristum spreken:
255
"Ghef mi die wrake / ic salt wreken."
 
Noch so seghet Hi / dat verstaet:
 
"Eest dat u yemant slaet
 
Aen deen kennebacke / soe
 
Biedt hem dander daer toe;
260
Ende nemt men u een cleet /
 
So biedt dat ander ghereet."
 
Lieve kinder / also men leest /
 
Spreect God dit ten papen meest /
 
Sine souden wreken noch scelden /
265
Noch oec arch met arghe ghelden;
 
Maer een licht souden si sijn
 
Dat gheven soude sinen schijn
 
Opt leke volc / telker steden /
 
Met dogheden ende met oetmoedecheden /
270
Met verdraghen ende met caritaten /
 
Dat soude hem ende den volke baten.
 
Also dat kint / alsic versta /
 
Des vader werken volghet na /
 
Also voghen lantsheren na dien
275
Dat si ane die prelaten sien /
 
Ende also volghet na dat diet /
 
Alsoet ane die heren siet.
 
Also spruyt ter groter ombaten
 
Darcheyt uten prelaten /
280
Ende sonderlinghe / des sijt vroet /
 
Ghierecheyt ende overmoet;
 
Want waren si gherechtich ende fijn /
 
Tfolc souds al te beter sijn.
 
Daer die herde doelt / seght men voer waer
285
Dat die scape dolen daer.
 
Noch so seghet die Gods Sone fijn
 
Metten heylighen monde sijn:
 
"Ic kenne mijn scape ende si
 
Kennen oec weder mi."
290
Noch singet die Kerke / sonder waen:
 
"Die goede Herde es op ghestaen
 
Die sine siele / dat ghijt wet /
 
Voer sijn scape heeft gheset."
 
Lieve kindre / wat sals ghewerden?
295
Prelaten dat sijn Gods herden /
 
Ende oec die prochie papen /
 
Ende tfolc dat sijn haer scape.
 
Also die herde sorghe draghen /
 
Beyde bi nachte ende bi daghe /
300
Om haer scape te bewarene al
 
Voer wolve ende voer ongheval /
 
Also souden telker stede
 
Prelate ende cureyte mede
 
Gode bidden / vroech ende spade /
305
Dat Hi den volke sine ghenade
 
Ende sine gratie moeste gheven
 
Te comen in dat eweghe leven.
 
Daer sijn si in allen stonden
 
Van rechter scout toe ghebonden.
310
Ach / hier wt eest al ghegaen!
 
Men siet tpaepscap nu meer staen
 
Naer grote hope van ghelde
 
Ende na perde van sconen telde /
 
Dan na sfolx salichede.
315
Cristus ende Peter mede /
 
Ende die ghene die na hem waren
 
Wel in .iijc. iaren /
 
En reden noyt op perde /
 
Maer si ghinghen op die erde /
320
Ende versochten stede ende steden
 
Om der menschen salicheden /
 
Ende leerden den volke voert
 
Des heylighen Cristus woert /
 
Ende wijsden den volke claerlike
325
Den salighen wech te hemelrike /
 
Beyde met leringhen ende met werken.
 
Sine laghen niet in de kerken /
 
In kasteelen no in borghen
 
Vroech no spade gheborghen /
330
Daerse nieman spreken en mochte
 
Dan die ghene die daer wasdom brochte.

Hoe die prelaten ende papen staen na der werelt goet. C. IV.

 
INt beghin der heyligher Kerken /
 
Also als wijt bescreven merken /
 
En hadden die papen hier no gheins
335
Lant / renten / erde no cheins.
 
Sine hadden niet te levene af
 
Meer dan men hem om Gode gaf /
 
Om dat si Gods woerde leerden
 
Daer si die sondaren met bekeerden /
340
Tote dat keyser Constantijn
 
Ende Helena / die moeder sijn /
 
Der kerken orloven wouden
 
Dat si proper houden souden.
 
Sint hebben si hen bewest
345
Oest / zuyt / noert ende west /
 
Dat terdendeel van ertrike
 
Hem toe hoert rivelike.
 
Ende wet dat si daer na poghen
 
Hoe sijt al ghecrighen moghen.
350
Ende gheedt dus voert / sonder wanc
 
Si hebbent al / breet ende lanc;
 
Want si der werelt heerscapien
 
Trecken te hare partyen.
 
Ia / sal ic die waerheyt lesen /
355
Si selen saen willen wesen
 
Paeus ende Keyser / hoe dat gaet /
 
Eest datment niet en wederstaet /
 
Ende selen dat keyserlike recht
 
Ende dat Roemsche rijke echt
360
Na haer saken / na haer ghevoech:
 
Ghebrekes yet / dats hem leet gnoech.
 
Ende eest dat voert aldus gheyt /
 
Dat doet der leker simpelheyt /
 
Die niet en weten noch en versien
365
Watter namaels af mocht ghescien.
 
Maer so wanneer dat ghesciet
 
So salmen so groet verdriet
 
Ende jammer sien in ertrike
 
Dat noyt en was dies gelike /
370
Also alsic u hier naer
 
Segghen sal int openbaer.

Vanden Paeus ende vanden Keyser. C. V.

 
HEt was een cardinale hier te voren
 
Die wi Iacob noemen horen /
 
Vander Colunpnen / alsic las /
375
Bi den paeus Bonefatius was /
 
Soude messe doen als hi dede
 
Te Viterven in die stede.
 
Daer vant hi enen mesboec doe
 
Die spaeus capellen hoerde toe /
380
Ende als hi quam toten stede
 
Daer hi messe in dede /
 
Daer die kerke doet ghebede
 
Voer paeuse ende voer keyser mede /
 
Ende voer dat heylighe kerstenhede /
385
Also als es die sede /
 
Ende als men in andren boeken pliet /
 
En vant hi daer den keyser niet.
 
In wonder wart hi doen ghekeert
 
Die goede man / ende te barenteert /
390
Dat hi skeysers memorie daer
 
Niet en vant alse elwaer.
 
Hine conste niet gheweten
 
Oft die scriver hadde vergheten /
 
Ende oft al willens ghedaen was.
395
In groten wonder was hi das.
 
Doen die goede man dat had vonden /
 
Peynsde hi dus ten selven stonden
 
Dat doude joedsche paepscap
 
Vergaen soude / ende werden slap
400
Om hare sonden ende tonder ghedaen /
 
Ende een nuwe paepscap opstaen.
 
Doen si wroeghden Onsen Here /
 
Riepen si lude ende sere
 
Voer Pylatus dese dinc:
405
"Wine hebben andren coninc
 
Dan den keyser allene."
 
Dat riep tpaepscap ghemene;
 
Want dat heerscap was met allen
 
Tier tijt den joden ontfallen.
410
"Ach / duchte die goede man doe /
 
Die tijt sal comen toe
 
Dat dechterste paepscap segghen sal:
 
"Wine hebben coninc / groet no smal /
 
Dan den paeus onsen here!
415
Aylacen / wat groter zere
 
Ende wat jammerliker wraken
 
Sal dan der clergien naken /
 
Alsijt daer toe hebben bracht
 
Dat die keyser es sonder macht!
420
Dan sal ertrike na desen
 
Staen in wel groter vresen /
 
Dat noyt sulc jammer vore dien
 
Onder djoetscap en wart ghesien
 
Als sijn sal in kerstenhede
425
Om des paepscaps ghierechede.
 
Des paeus macht ende sinen ban
 
Selen luttel helpen dan /
 
Alse die macht vanden zwerde
 
Ghejaghet es hare veerde /
430
Ende die clergie wilt ghemene
 
Ertrike berechten allene /
 
Ende die keyserlike moghenthede
 
Werpen wt hare steden.

Hoe des paeus macht ende des keysers macht niet ghesceden en selen sijn. C. VI.

 
PApen / leke ende clerken /
435
Dese sijn alle Gods ghewerken /
 
Ende die God alder liefste heeft
 
Dats die minst in sonden leeft;
 
Die hi in sine minne meest vint
 
Wet dat hi dien meest mint /
440
Niet den ghenen / dat ghijt wet /
 
Die inder meester eeren set.
 
Die God die den hemel sciep /
 
Sciep mede dese werelt diep;
 
Ende die de sonne sciep / dat wet /
445
Sciep oec die mane daer met;
 
Ende die oec sciep den man /
 
Sciep dat wijf mede dan;
 
Ende die den hoechsten sciep daer toe /
 
Sciep den nedersten oec also.
450
Aldus heeft na sijn ghehinc
 
Een God ghescapen alle dinc /
 
Ende hine versmaedt gheen van desen;
 
Want si alle sijn creaturen wesen.
 
Cristus ons .ij. zwerde liet /
455
Doen Hi van ertrike sciet;
 
Deen es in spaeus macht /
 
Dander in skeysers gehacht /
 
Ende dese .ij. en moghen niet
 
Ghesceden sijn / wats ghesciet;
460
Want als dese .ij. discorderen /
 
Mach haer die kerke wel ververen.
 
Die Roemsche aer en mach niet
 
Met enen vloghel vlieghen yet /
 
Noch Peters sceppelken / sonder waen /
465
En mach oec niet rechte gaen
 
Met enen rieme sonder mee
 
In dese felle welde zee /
 
Daer so meneghe grote vlaghe
 
In porret ende ruert alle daghe /
470
Daer noch een rieme wel toe hoert /
 
Sal dat sceppelken rechte voert.
 
Daerom sijn si qualike bedacht
 
Die skeysers swert ende sijn macht
 
Onder voete willen bringhen;
475
Want die Kerke en conste bedwinghen
 
Metten banne hare viande
 
Die sitten in meneghen lande;
 
Want skeysers swert / des sijt gewes /
 
Der heyligher Kerken kimpe es
480
Ieghen Heydene ende Saresine
 
Ende jeghen quade kerstine /
 
Die samen souden plechten
 
Ende die heylighe Kerke anevechten /
 
Die luttel souden gheven dan
485
Om der Roemscher Kerken ban.

Hoe God den keyser gheeert heeft. C. VII.

 
DOen die Gods Sone van hemelrike
 
Mensche quam in ertrike /
 
Eerde die Here goedertieren
 
Troemsche rike in vele manieren;
490
Dier Hi .ij. toende / alsic vernam:
 
Dierste als Hi op ertrike quam /
 
Ende dander doen Hi henen keerde /
 
Daer Hi trike sere met eerde.
 
Dierste dat Hi met Hem brachte /
495
Mids sire godliker crachte /
 
In elc lant / in elke stede /
 
Dat was pays / raste ende vrede;
 
Want en was in sire gheboert
 
Nerghens orloghe no discoert /
500
Daer Hi met bewijsde claer
 
Dat Hi smenschen raste waer /
 
Ende dat raste en ware ghene
 
Anders dan in Hem allene.
 
Dander ere die Hi dede
505
In sire comst den keyser mede /
 
Dat was dat Hi also saen
 
Skeysers cheynse dede onderdaen;
 
Want elc mensche / inder werelt wijt /
 
Moeste den keyser ter selver tijt
510
Cheyns gheven / ende in desen
 
Woude Hi oec onderdaen wesen.
 
Ende doen Hi henen soude keren /
 
Woude Hi oec den keyser eren
 
In .ij. manieren / alse ghi
515
Nu horen segghen moghet mi.
 
Daer Cristus stont in vierscaren /
 
Sprac hem Pylatus aen dare:
 
"En wetti niet dat ic macht heb u
 
Te crucen op dat ic wille nu /
520
Ende dat ic u oec mach laten gaen?"
 
Onse Here antwerde saen:
 
"Dune hads gheen macht in mi
 
En waert van boven niet verleent di."
 
Dats van God ende oec van
525
Den keyser / van wies weghen dan
 
Pylatus daer als rechter sat
 
In des keysers dinghestat.
 
Dats deen poent van desen tween.
 
Nu hoert hier noch een.
530
Doen die apostelen spraken / twaren /
 
Dat daer .ij. swerde waren /
 
Antwerde Cristus openbaer
 
Dat daer mede gnoech waer:
 
Daer ghenoech es daer en ghebreect niet.
535
Dit bedieden hier af besiet.
 
Soe toende God metten monde sijn
 
Dat .ij. regemente souden sijn:
 
Deen gheet inder gheestelicheyt /
 
Dats dat ane die ziele gheyt /
540
Dat behoret den paeusen toe.
 
Dander zwert / ic lese soe /
 
Gheet aen goet / aen lijf / aen lede /
 
Ende hoert toe der werlichede
 
Dat so steet in skeysers macht.
545
Dus so heeft God selve gehacht /
 
Ende gheordineert al.
 
Siet wie dit breken sal:
 
Wie dat nedert dese moghentheyt /
 
Wet dat hi Cristum wederseyt;
550
Want God sprac selve hier ave
 
Datmen den keyser tsine gave /
 
Ende Gode tsine oec mede.
 
Dit es seker waerhede.

Vanden ghenen die den roemschen rijk contrarie sijn. C. VIII.

 
ALle die ghene die wederspraken
555
Troemsche rijc ende achterstaken /
 
Wet dat doer waerheyt fijn
 
Dat si Antkerst worden sijn.
 
Ghelijc dat Ian / Cristus doper /
 
Was Ihesus Cristus voerloper /
560
Ende oec ander propheten
 
Die sijn comst daden weten /
 
Also es / na die ghelijcke /
 
Antkerst bode die dat rijcke
 
Breken wilt ende achterkeert /
565
Alsoet hem die duvel leert.
 
Ende nieman en langhe daer na
 
Dat roemsche rike te nieute ga;
 
Want seker als men dat vint
 
So es kerstenheyt ghescint;
570
Want die Kerke sal gaen tonder.
 
Dan salmen sien dmeeste wonder
 
Ende dmeeste jammer dat vore dien
 
Op ertrike ye wart ghesien.
 
Dan sal hoverde ende ghierecheyt /
575
Die inder prelaten hove leyt
 
Ende elder oec in ertrike /
 
Ghewroken werden sekerlike /
 
Mids des duvels sone / Antkerste /
 
Die den Gods Sone / Ihesum Kerste /
580
Al contrarie dan sal wesen /
 
Also wi in vele boeken lesen.
 
Ende sijt des seker ende gewes
 
Dat die tijt niet verre en es /
 
Alse prelaten /lansheren
585
Dat Roemsche rike willen verkeren.
 
Die Vrancsche coninghe langen tijt
 
Hebben ghedraghen groten nijt
 
Op die keyserlike ere /
 
Om dat si benijdden zere
590
Dat yemen soude op ertrike
 
Boven hem sijn of haers ghelike.
 
Wie sach ye des ghelike /
 
Als van Beyeren Lodewijc /
 
Die so eerlijc ende so scone
595
Quam toter keyserlike crone /
 
Ende berouwenesse had ontfaen
 
Van dien dat hi had mesdaen
 
Ieghen den stoel van Romen /
 
Ende te ghenaden woude comen /
600
Dat hem die paeus voersloet
 
Onser moeder der kerken goet /
 
Die sculdech es open te stane
 
Elken sondare te ontfane
 
Also dicke alse hijs beghert?
605
Want dat es Gode herde wert;
 
Want God ende al sijn hemelrijc
 
Verbliden dan ghemeynlike
 
Vanden sondare die hem bekeert /
 
Alse ons Cristus selve leert.

Een plaghe op Babylonien, op Cartago ende op den coninc Alexander. C. IX.

610
DIe hoverde ende dien overmoet /
 
Die wilen in Babylonien stoet /
 
Warp God te male onder voet
 
Op enen tijt alst Hem dochte goet /
 
Mids van Persen coninc Cyrus;
615
Want God onst hem wel aldus.
 
Die grote stat van Cartago /
 
Die onder haer hadde also
 
Aldat lant van Affrike /
 
Dat es terdendeel van ertrike /
620
Struweerden in eenre stont
 
Die Romeyne al inden gront.
 
Die Romeyne oec menechwerven
 
Hebben gheweest opt bederven
 
Van vianden / die hem daden
625
Vele vernoys ende groten scade /
 
Om die overmoet die si dreven /
 
Als men wel vint bescreven /
 
Die nochtan / te waren
 
Thoeft van al ertrike waren /
630
Ende die nu sijn met allen
 
So neder nu ghevallen
 
Datmen luttel op hem acht.
 
Dus can werken die Gods cracht /
 
Daer ieghen / dats sonder waen /
635
Ghene moghentheyt mach staen.
 
Alexander / die tyran /
 
Die alder werelt verwan /
 
Dien God in sinen daghen
 
Gheset hadde tere plaghen
640
Ende tere gheesselen jammerlijc
 
Over die sonden van ertrike;
 
Ende doen hi peynsde ende dochte
 
Dat hijt van hem selven vermochte
 
Ende hem niet en liet ghenoeghen /
645
En woudt God niet meere ghedoghen /
 
So dat hi doen wart vergheven
 
Ende verloes jammerlijc sijn leven.
 
Aldus haestich ende dus hart
 
Was God eer Hi mensche wart;
650
Maer sint dat Hi die menscheyt kinde
 
Ende God die menscheyt minde /
 
En heeft Hi so haestelike
 
Niet ghewroken op ertrike.
 
Maer al beydt Hi / hine verlet niet;
655
Want men dat ghescreven siet
 
Dat beyden en es gheen verlaet.
 
Gods wrake / dat verstaet /
 
Comt onversien ende onverhoedt /
 
Ia alsment minst moedt /
660
Ende dat oec nieman soude gomen
 
Dat sulke wrake soude comen;
 
Keyser / coninghe ende lansheren /
 
Die den heylighen wilen ere
 
Daden met tormenten groet
665
Sterven alle quader doet.
 
Gods wraken sijn menegherande;
 
Som met watre ende som met brande /
 
Som met swerden / som met scanden
 
Die menechsens comen te handen /
670
Som met siecheden / som met scaden.
 
In mochte niet gheraden
 
In hoe menegher saken
 
God can thonen sine wraken /
 
Al ghepast met gherechticheyt /
675
Na dat die sonde groet geleyt.
 
Maer die haer sonden aren /
 
Hebben seker wel ghevaren /
 
Want si wert cort gheint.
 
Maer die wrake diemen ghinder vint /
680
Die moet dueren emmermeer
 
In groten rouwe / in langhen zere.

Dat die van Lemborch te Woeronc bleven ende vele heren te Cortrijc. C. X.

 
NU merct voert die hoghe gheslachte
 
Van Lemborch / van so groter machte /
 
Diet al hadden in haer bedwanc
685
Tusschen der Masen ende den Rijn lanc /
 
Die soe groet van moede waren
 
Dat si nieman en wouden sparen /
 
Hoese God met sire wraken scarp
 
Te Woeronc al ter neder warp /
690
Ia in midden haers selfs lant /
 
Mids den hertoghe van Brabant /
 
Wien si met crachte wouden
 
Sinen roep voerhouden /
 
Dien hi wettelijc / sonder waen /
695
Op dlant van Limborch had ghedaen.
 
Aldus so moet al onghelijc
 
Int leste vallen inden slijc.
 
Ghi moghet oec merken des ghelike
 
Dat voermaels vore Cortrike /
700
Daer die beste van Vrankelant /
 
Van Artoys ende van Brabant /
 
Ende daer toe van andren landen
 
Doet bleven in groter scanden /
 
Onghevalliglijc / des sijt vroet /
705
Vore ene cleyne ghemeynte te voet;
 
Ghelijc alsmen vincken vaet
 
Daer men dat net over slaet /
 
Doen sijs minst in hoeden waren.

Van plaghen die op vele lansheren ghevallen sijn. C. XI.

 
GHi moghet oec sien ende merken
 
Wat God in Vlaenderen can werken /
 
Daer si / des es lanc leden /
 
Tfoerdeel hebben ghestreden /
 
Ende daer si oec haren here
715
Verjaghet hebben tsire onnere /
 
Om dat hi niet en dede
 
Also behoerde tsire heerhede /
 
Ghelijc dat inden ouden daghen
 
Sijn vordren te doen plaghen /
720
Die de beste riddren waren
 
Diemen yegherinc vant / te waren /
 
Beyde van daden ende van handen /
 
Die si toenden in vremden landen
 
Beyde over zee ende elder mede.
725
Ende om dat dese des niet en dede /
 
Noch en hilt sine vorwerde
 
In sijn hof no inder werden /
 
Ende en plach gheens heren voere /
 
So wart dare doen in roeren
730
Die ghemeente / also dat hi
 
Uten lande vloe daer bi.
 
Doen die gemeente wart gheware
 
Dat si buten bedwanghe waren
 
Ende en ghenen here ontsaghen /
735
Ghinghen si elc andren jaghen
 
Ende vermorden ende verraden /
 
Ende die quade eede die si daden /
 
Ende noch doen daghelike /
 
Daer om dat God van hemelrike
740
Sine wrake sint alle daghe
 
Onder hen met doetslaghe /
 
Die elc op andren hanteert /
 
Ende sine weten niet wat hen deert /
 
Anders dant Gods wrake es.
745
Des sijt seker ende gewes.
 
Vormaels doen daer int lant saten
 
Mechteghe liede utermaten /
 
Alse ridders ende knapen menegherande
 
Die daer saten inden landen /
750
Verdructen si die mate also
 
Dat sijs dicke waren onvroe.
 
Hadde yeman vanden gheburen /
 
Hoe zeer dat hen wert te sueren /
 
Een vet scaep ofte een swijn /
755
Dat moeste mijns heren sijn.
 
Alse dwijfken boter sloech /
 
So waest vrouwen gevoech;
 
Ia / waest kieken ofte gans /
 
Dat moeste aen mire vrouwen dans.
760
Dus sat dat volxken daer
 
Sere verladen menech jaer
 
Onder die mechteghe heren.
 
Ende doen God dit woude keren /
 
Ghewan dat volxken enen moet
765
Dat die fortse wederstoet /
 
Ende hebben daer also verjaghet
 
Dedele liede ende verjaghet /
 
Datter daer luttel es bleven.
 
Aldus can Onse Here gheven
770
Sine wrake na ghelike
 
Hier ende daer in ertrike.
 
Nu merct van Edewarde van Inglant /
 
Die dander es also ghenant /
 
Die den goeden grave van Erfort
775
Ende van Lanckastre also voert
 
Beyde gader ontliven dede /
 
Ende al om hare wetlichede /
 
Om dat hem elc blameerde
 
Donrecht dat hi hanteerde /
780
Ende sinen wive was so hart
 
Dat si voer te Vrancrijc wert
 
Te Karlen / haren broeder
 
Beyde van vader ende van moeder.
 
Doen si daer ghene hulpe en vant /
785
Keerde si weder in Inghelant
 
Met cleynre macht / si u becant /
 
Ende wan also dat grote lant /
 
Waest den coninc lief of leet /
 
Ende dede den coninc vaen ghereet
790
Ende sterven jammerliker doet.
 
Nu merct ghi heren / cleyn ende groet /
 
Hoe dat wreect God Onse Here /
 
Ia so datmen nemmermeer
 
Ghepeynst soude hebben van dien
795
Dat sulke wrake mochte gescien
 
Dore God. Ghi heren / bedenct u des /
 
Dat een here boven u es /
 
Sonder wies hulde ghine moghet niet
 
Staende bliven also als yet.
800
Merct den hertoghe van Brabant /
 
Die te Woeronc vacht metter hant /
 
Daer hijt verwan met groter eren /
 
Ende was een here der heren /
 
Ende meneghen groten tornoy verwan /
805
Ende starc was ende hart; nochtan
 
Bleef hi doet van eenre wonden
 
Ten Baren / teenre tafelronden /
 
Doen hi te sinen besten was /
 
Ende hi minst vermoede das.
810
Aldus als God wilde dat /
 
Was saen ghebroken dat rat.
 
Dese hertoghe / dese grote here /
 
Stont so zere na die ere
 
In tornoy / in tafelronden /
815
Dat hem ghebrac te menegher stonden
 
Aen sijn renten / so dat hi dede
 
Op sine liede setten bede
 
Ende moeste hebben hare haven /
 
Daer si hem meneghen vloec om gaven.
820
Ende jeghen ghemeynen vloec en can
 
Hem onthouden wijf noch man.
 
Merct van Philips van Vrancrike /
 
Die gebuer no oec ghelike
 
Hebben en woude in ertrike /
825
Hoe utermaten misselike
 
Hem ghesciede grote scande /
 
Ia in midden sinen lande /
 
Daer een coninc van over zee quam /
 
Die den hertoghe van Brabant nam
830
Te sire hulpen / ende trac te hant
 
Int beste van Philips lant /
 
Ia met ghewapenden handen /
 
Beyde met roven ende met branden /
 
Van castele van Camersijs voert
835
Tote bi Sinte Quentens der poert;
 
Ende also voert bi Louwen /
 
Daer men anders niet en mocht scouwen
 
Dan manslacht / brant ende roec groet /
 
Die Philipse vloech over thoet.
840
Dus laghen si daer met ghewoude /
 
Tote dat des winters coude
 
Met crachte keren dede
 
Elken tot sire stede.
 
Hier ane mochti wel merken
845
Dwonder dat God can werken /
 
Na gheliken dinghen alse ghi
 
Moghet horen segghen mi.
 
Niet langhe vore dat dit was
 
Hadde Philips ghehuert / sijt seker das /
 
.XVI. grote lantsheren /
 
Om dat si souden onteeren
 
Den edelen hertoghe van Brabant /
 
Ende hem afwinnen sijn lant /
 
Daer elc van hem toe dede
855
Algader sine moghenthede /
 
Des die hertoghe wel ontstoet
 
Met groter eren / des sijt vroet.
 
Nochtan hielden si dlant besloten
 
.IX. maende / met groten stoten
860
Ende met meneghen pongijse groet /
 
Dat hem nochtan niet en bescoet.
 
Aldus / voer waer ghesproken /
 
Wart die hertoghe daer ghewroken
 
Over Philipse met ghelike /
865
Alse gherechticheden can striken;
 
Want die hertoghe onstoet met eren /
 
Ende Philips bleef inder onneren /
 
Die den hertoghe sonder sijn scout
 
Verderven woude met ghewout.
870
Merct hoe die grave van Hollant /
 
Dander Willem / also ghenant /
 
Die noch jonc was van daghen /
 
Vanden Vriesen wart verslaghen /
 
Daer scade ende jammer mede
875
Aen lach der kerstenhede;
 
Want hadde hi moghen leven /
 
Hi soude dat hebben opghegeven
 
Vanden wapen die ere /
 
Die nu es ghenedert sere.
880
Nieman en salt in arghe keren
 
Dat ic tghebrec deser heren
 
Aldus vermane te deser stat;
 
Want seker ic doet om dat
 
Die heren selen van dien
885
Gods wrake te mere ontsien;
 
Want God / voer waer ghesproken /
 
Laet gheen dinc onghewroken /
 
Ende so hogher es die man
 
Soet God starker wreken can.
890
Willem / dese grote here /
 
Mesgreep hem selven harde sere /
 
Dat hi enen priester doet slaen
 
Dede / die hem niet en had mesdaen /
 
Die wt sire kerken quam ghegaen
895
Want men dede hem verstaen
 
Datmen daer buten woude spreken:
 
Doen wart hi daer doet ghesteken.
 
Oec so dede hi groot onrecht
 
Der goeder stat van Utrecht /
900
Daer hi vore viel met machte /
 
Ende verderven woude met crachte /
 
Daer hi af moeste keren
 
Met scanden ende met onneren.
 
Hier ane so moghedi verstaen
905
Hoe Gods wrake can omgaen.
 
En es gheen here sekerlike
 
Also mechtich op ertrike /
 
Hine heeft boven hem enen here /
 
Die hem nemen mach sijn ere /
910
Siele / lijf / lant ende goet.
 
Die dit ontsien / si sijn vroet.

Vander stat regement ende van ghemeynen goede. C. XII.

 
DIe een stat sal regeren wel
 
En selen ghierech wesen no fel;
 
Want die ghiereghe ende die felle mede
915
En berechten noyt wel stede;
 
Maer / als ons een wijs man leert /
 
Hebben si meneghe stat onteert;
 
Want die ghiereghe / wats ghesciet /
 
Es altoes wt om sijn gheniet.
920
Daer die rechtere van ere stede
 
Onwettich es ende die scepene mede /
 
Dats alse een wout / des gheloeft /
 
Daer men die liede in beroeft;
 
Ende sulke stede so sal
925
Elc goet mensche scuwen over al.
 
Nu seghet ons ende maect ons vroet /
 
Ghemeyn goet es godlijc ende goet.
 
Alse kerkelijc goet / sijt gewes /
 
Vrijer dan werlijc goet es /
930
Also es ghemeyn goet vrijer dan
 
Tgoet dat toehoert enen man;
 
Ende wiet anders keert ende leyt
 
Dan in ghemeyn orberlijcheyt /
 
Doet also quaet / des sijt vroet /
935
Alse ofte hi stale der kerken goet.
 
Ende des goets aldermeest es
 
In kerkeliken steden / des sijt gewes;
 
Want daer es die ghemeente groet
 
Die dicke heeft hulpen noet
940
Van vele dinghen / wet wel dat /
 
Die toe behoren eenre goeder stat.
 
Daer om setmer toe / te waren /
 
Rike liede diese bewaren /
 
Ende van breken niet en selen
945
Tghemeyn goet gripen of stelen /
 
Ende die dat qualike bekeren
 
Sijn wel weert groter onneren /
 
Ende dicke hebben si oec scande groet /
 
Of hare kindre selen bidden broet.
950
Die Romeyne / wilen ere /
 
Pogheden daer na harde zere /
 
Dat si ghemeyn orber souden
 
Sterken ende menechfouden /
 
Ende daer vore setten si haer lijf /
955
Kindre / maghe / man ende wijf /
 
Ende daer met waerlike
 
So wonnen si al ertrike.
 
Wie dat om sijns selfs gheniet
 
Tghemeyn orber achterliet /
960
Daer men ter waerheyt ondervant /
 
Si bleven ewelijc ghescant.
 
Sypio die Affrikaen /
 
Die den Romeynen onderdaen
 
Dlant van Affrike hadde ghemaect /
965
Daer hi dicke om hadde ghewaect
 
Meneghe pine / meneghen strijt /
 
Om dat hi wert ghewroeght tere tijt
 
Dat hi van selver hadde juwele
 
Van .x. marken (dan was niet vele) /
970
So woudemen henen senden
 
Verre lants in ellenden /
 
Tote dat hi sijn onscout dede
 
Dat hi bleve in die stede.
 
Die goede poete Valerius
975
Scrijft in sinen boeken aldus:
 
"Alse een maet man / wildijt weten /
 
In groten dienste es gheseten /
 
Ende dan cortelijc wort rike /
 
Dat es seker des ghelike
980
Dat hi sine rijcheyt dan
 
Met redenen niet allene en wan."
 
Scepenen in gheender wisen
 
En selen copen gheen assijsen /
 
Ende die setten ende bestaden voert;
985
Want hem dat niet toe en hoert:
 
Men mochter arch in vermoeden.
 
Scepenen selen hen altoes hoeden
 
Ieghen die ghemeente zere /
 
Alse die knape doet vore den here;
990
Want ghemeyn goet / verstaet also /
 
Dat hoert der ghemeynten toe /
 
Ende die ghemeynte sekerlike
 
Dat sijn beyde arme ende rike.
 
Daer en heeft nieman voerdeel an
995
Here no knape / wijf no man;
 
Ende so wie vanden heren
 
Die dat goet anders keren
 
Dan in ghemeynen profite /
 
Sijn dogheden ende eren quite.

Van .V. sonden die God swaerlike wreect ende van geesteliken goede. C. XIII.

1000
MEn vint .iiij. ofte .v. sonden /
 
Die God in corten stonden
 
Gherne te wrekene pleghet /
 
Also ons een wijs man seghet.
 
Dierste es datmen kerken hindert /
1005
Haer recht ende haer vrijheyt mindert /
 
Ende versmaedt hare persone /
 
Dat comt gherne te quaden lone.
 
Dander es / alsict verstoet /
 
Datmen ghemeyne goet
1010
Ten orber niet en keert /
 
Daer ghemeyn stat bi onteert /
 
Also daghelijcs wel es in schijn.
 
Die derde mach dit wel sijn /
 
Datmen vader ende moeder niet en eert /
1015
Also Onse Here selve leert.
 
Die vierde es om die quade eede /
 
Daer men Gode met doet harde leede.
 
Die vijfste es / des sijt vroet /
 
Dat die mechteghe onrecht doet
1020
Ende smade doet den maten man /
 
Die niet vorder staen en can.
 
Nu willic u verclaren voert
 
Dese .v. poente die ghi hoert.
 
Der kerken goet is menegherande
1025
Harentare inden lande;
 
Som houdent die prelaten /
 
Som cloestre te hare baten /
 
Som canesien / som papen /
 
Die daer groet goet wt rapen.
1030
Ende al dit goet / des seker sijt /
 
Heeft die heylighe Kerke ghevrijt
 
Ende der werelt ghemaect doet.
 
Ende hier af es Cristus thoet;
 
Want dit goet / des sijt gewes /
1035
Ter werelt aldus ghedoedt es /
 
Sone salmen dat in ghenen keren
 
Dan sonderlinghe te Gods eren.
 
Ic sach ghescreven teere stonden
 
Dat perde / vogle ende honden /
1040
Ende wive verteren tgoet
 
Daer Cristus om storte sijn bloet /
 
Ende speelliede daertoe mede.
 
Maer dit en valt niet telker stede;
 
Nochtan valles meer dan goet es.
1045
Een prevendre / des sijt gewes /
 
En mach sijn goet niet henen gheven
 
Susteren / bruederen / nichten / neven /
 
Ia van goede / dat verstaet /
 
Dat hi vander kerken ontfaet /
1050
En ware / dat verstaet al bloet /
 
Dat si van breken hadden noet.
 
Want / als ons een goet man scrijft /
 
Al dat goet dat hem over blijft
 
Boven den eysche van haren state /
1055
Sijnt papen / clerke ofte prelate /
 
Dat si vander kerke goet ontfaen /
 
Dats der armer / sonder waen /
 
Alse gherecht goet algader /
 
Alse oft hem bleve van haren vader.
1060
Wee hen! wee hen! alsict verstoet /
 
Die heffen der kerken goet /
 
Ende dat verteren in ledecheden
 
Ende in overtuldecheden /
 
Of die daer af gadren scat
1065
Ende den armen ontkeren dat!
 
Tgoet dat papen ontsparen
 
Sietmen dicwile qualijc varen.
 
Qualijc ontspaert / qualijc verloren!
 
Dit machmen daghelijcs sien ende horen.
1070
Twee dinghen die sijn / alsict verstoet /
 
Die gherne hinderen kerstelijc goet;
 
Deen dat sijn quade heren
 
Die dat gherne destrueren.
 
Dander dat sijn / wildijt merken /
1075
Selve persone der heyligher Kerken /
 
Ia / die der kerken mindren mere
 
Dan anders enech quaet lantshere /
 
Ia / in vele manieren / alsic nu
 
Hier vore hebbe ghescreven u.
1080
Tierst dat een paeus ghemaect es /
 
So steet hi daer na / des sijt gewes /
 
Hoe hi sijn maghe mach gehoghen
 
Ende maechscap / princen ofte hertoghen /
 
Baenroetsen ofte graven /
1085
Metter heyligher Kerken haven.
 
So doet een abt des ghelike /
 
Wilt oec sijn maghe maken rike
 
Met des Gods Soens goede /
 
Ghecocht met Cristus bloede /
1090
Ende huwetse aen die liede van machte /
 
Om te makene een groet gheslachte.
 
So doen oec canonke mede
 
Ende papen in menegher stede /
 
Des hen darme tallen daghen
1095
Met rechte moghen wel beclaghen.
 
Hier ane verstaet / des sijt geleert /
 
Dat nieman meer en destrueert
 
Onser moeder der Kerken goet
 
Dan dat paepscap selve doet.
1100
Hier met willic te desen tiden
 
Dese materie laten liden;
 
Want soudic alder waerheyt lyen /
 
Tpaepscap soude mi vermaledijen.
 
Nochtan wet dat voer waer nu /
1105
Dat ic die waerheyt segghe u.

Een ander poent van ghemeynen goede. C. XIV.

 
DAnder poent dat Onse Here
 
Gherne wreect ende zere /
 
Dats datmen ghemeyn goet
 
Niet en bekeert / des sijt vroet /
1110
Ghetruwelijc so daer toe hoert /
 
Noch te poente en settet voert /
 
Daer af dat ic u te hant
 
Een groet deel hebbe doen becant.
 
Nochtan so willic u dat
1115
Verclaren een luttel bat.
 
Wisten heren vanden staden
 
Waer met dat si sijn gheladen /
 
Ende hoe God / voer waer ghesproken /
 
Dic over hem heeft ghewroken /
1120
Alsic hebbe gheseghet vore
 
Ende also ghi noch moghet horen /
 
Si souden met rechte / sonder waen /
 
Met anxte dicwile slapen gaen.
 
Ic wiste inder waerheyt dat /
1125
Dat portre van eenre stat
 
Tscependom tenen tide jeghen
 
Den here vander stat vercreghen
 
Om ene somme van ghelde /
 
Ende als si hadden in ghewelde
1130
Die stat / hebben si vercocht
 
Daer up ene grote lijftocht /
 
Ende betaelden den here also
 
Dat si hem hadden gheseghet toe.
 
Dus moeste die ghemeente / voer waer /
1135
Der heren heerscapie quiten daer;
 
Ende alle die dit verworven /
 
Haesteliker doet si storven
 
Sonder dat heylighe Sacrament /
 
Alse liede van Gode ghescent /
1140
Ende som worden si verslaghen
 
Te scanden al haren maghen.
 
Lieve kindre / nu merct dan
 
Hoe God Onse Here wreken can.
 
Doen die Romeynen wilen ere
1145
Trouwe hanteerden ende ere /
 
Dwonghen si al ertrike;
 
Maer doen si wouden sijn rike
 
Ende vernaemt aen tghemeyne goet /
 
Vielen si neder onder voet /
1150
Ende hebben dere al verloren /
 
Alsic u seyde hier te voren.
 
Hadden si wel opghedraghen
 
Ghemeyn orber / als si plaghen /
 
God Onse Here en hadse met allen
1155
Dus zere niet laten vallen.
 
Voer waer so segghic u dat /
 
Soe waer die rade van eenre stat
 
Haers selfs baten sueken mere
 
Dan ghemeyn orber ofte ere /
1160
Ende daer men oec / des sijt vroet /
 
Elken niet recht en doet /
 
Es hi mate of wel gheboren /
 
Daer so es die stat verloren.
 
Ene wijs man maect ons vroet:
1165
Stat daer men gheen recht en doet
 
Die es als een wout / des gheloeft /
 
Daer men die menschen in beroeft
 
Ende lijf ende goet nemt dan:
 
Die stat sal scuwen elc wijs man.
1170
Elc raedsman sal sonder letten
 
Sijns selfs orber achtersetten
 
Om den ghemeynen orber vander stede.
 
Dat sal van rechte sijn sede.
 
Aen ghemeyn orber leghet mere dan
1175
Aen den orber van enen man.
 
Die meeste orber sal / sonder waen /
 
Altoes voer den minsten orber gaen /
 
Ghelijc dat der kerken heren
 
Gods volc weghen ende regeren
1180
Also verre / dat verstaet /
 
Alse dat ane die ziele gaet /
 
Ende hare rechte vast houden;
 
Also ghelijc oec so souden
 
Die heren van eenre stede
1185
Gods volc bewaren mede
 
Aen sijn goet ende aen sijn lijf /
 
Die de rechte houden stijf /
 
Ende voer ghemeynen orber setten
 
Lijf ende goet / sonder letten.

Dat raetslude niet en selen discorderen, maer tghemeyn goet [te] ghemeynen orbore keren. C. XV.

1190
DIe ene stat selen regeren wel
 
En selen onderlinghe niet wesen fel /
 
Maer eendrachtich / wats ghesciet
 
Ende niet sere achten op gheniet;
 
Want gheniet / voer waer gheseyt /
1195
Verdruct eendrachticheyt.
 
Waer die vorsten vander stat
 
Onderlinghe draghen hat /
 
Daer bederven si die stede
 
Ende hen selven daer toe mede.
1200
Ende so waer die rade / sonder waen /
 
Altoes na dat gheven staen /
 
Daer so moeste haet ende nijt
 
Tusschen / des seker sijt.
 
Leghet een man in groter veeden /
1205
Ende wert hi raetsman van eenre steden /
 
Hi sal die veede nederlegghen /
 
Omdat men niet en moghe segghen
 
Dat die stat come yet
 
Bi sijnre scout in verdriet.
1210
Wie dat na tscependom staet
 
Om datter wasdom wt gaet /
 
Ende niet omdat hi lude of stille
 
Der gherechticheyt dienen wille /
 
Sijt dies seker ende gewes
1215
Dat hi daer valschelijc in comen es /
 
Ende hem waer beter / na der waerhede /
 
Dat hi dese poente af lede.
 
Nieghering en wert een stat
 
Meer bederft / wet wel dat /
1220
Alse dat die portren met partijen
 
Onderlinghe draghen hatije /
 
Ende om voerstaen discorderen:
 
Dan gheet al buten eren.
 
Men sal also regeren een poert /
1225
Oftmen partye woude trecken voert /
 
Dat die andre dan daer bi
 
Ghenedert no ghedruct en si /
 
Also dat eendrachtichede
 
Altoes valle in elke stede.
1230
Dese lere spreect ons also
 
Die grote philosophe Plato:
 
Den ghiereghen en salmen niet
 
Bevelen / wats ghesciet /
 
Stat of borch te hoedene;
1235
Want het es wel te moedene
 
Dat hi / mids siere ghierechede /
 
Bederven mochte borch ende stede.
 
In Ghent waren wilen eren
 
Neghen ende dertich wiser heren
1240
Die de stat berechten daer
 
Wel ende wijslike menech jaer.
 
Die wile dat sijt wel regeerden /
 
Ende ghemeyn goet wel bekeerden
 
Daert sculdech was te gane /
1245
Ende niet en ghenoten daer ane
 
Ende eendrachtich mede /
 
Stont in eren groet die stede;
 
Maer doen sijt selve wouden slabben /
 
Ende daer om ghinghen crabben
1250
Ende parlementen onderlinghe /
 
Ghinghen te nieute al haer dinghen;
 
Want God en woudt ghehingen niet
 
Dat si langher regeerden yet /
 
Ende worden uten lande ghejaghet.
1255
Luttel worden si gheclaghet /
 
Also dat si ende haer kinder oec
 
Te quiste ghinghen als een roec.
 
Nu merct wel ende verstaet
 
Hoe misselike Gods vonnes gaet /
1260
Ende in deser ghelike mede
 
Eest ghegaen in meneghe stede /
 
Alse die heren dus verwilden
 
Ende ghemeyn orber niet en hilden /
 
Dat God harde zere wrac
1265
Metter ghemeynten die hi optrac;
 
Ende alse die ghemeynte verwoude /
 
Warp hise neder also houde.
 
Onghelike dinc / sonder waen /
 
Dat en mach niet langhe staen.
1270
Het es dicke ghesproken:
 
Gheen arch en blijft onghewroken.
 
Lieve vriende / lieve here /
 
Houdt der ghemeynten orber ende ere
 
Ende in voerspoede starc ende stijf /
1275
Ende daer voer set u lijf
 
Vroech ende spade / in alder tijt /
 
Want ghijt sculdech te doen sijt.
 
En doedijs niet / wet wel dat
 
Ghi doet ontrouwe uwer stat /
1280
Om dat ghi Gods volc niet en houdt
 
In sinen recht also ghi soudt.
 
Scepene ende raedsmanne mede
 
Selen hem hueden in elke stede /
 
Datse die ghemeynte en mochte niet
1285
Begripen also goet als yet /
 
Alsic u vore hebbe gheseyt.
 
En wetti wat hier ane leyt?
 
Hare es vele die nauwe merken
 
Hare affare ende haer werken /
1290
Ende si weten wel / dat verstaet /
 
dat hen tghemeyne goet aengaet /
 
Ende si hebben meneghen wisen man
 
Die harde nauwe brieven can
 
In sijn herte / in sinen moet /
1295
Donghelijc datmen hem doet /
 
Dat si brengen souden int clare
 
Als si wisten dat tijt waer /
 
Daer wonder af mochte ghescien /
 
Also men dicke heeft ghesien.
1300
Arestotiles / die wise clerc /
 
Maecte een boec / een scone werc
 
Daer hi in leert in wat manieren
 
Men ghemeyn goet sal hanteren
 
Ende bestemmen ende regeren.
1305
Ic woude der steden heren
 
Dit boec wel hadden verstaen /
 
Ende daer mede dan voert gaen;
 
Dat ware meneghe stat goet /
 
Die nu heeft crancken spoet
1310
Ende cranc van neringhen staet /
 
Om dat haer beleyt es quaet.
 
Dat moet betren die Gods cracht /
 
Die boven alle dinc heeft macht.

Datmen vader ende moeder sal eren ende Gode niet versweren. C. XVI.

 
ELc mensche van gherechter scout
1315
Sal vader / moeder wesen hout /
 
Ghelijc hem selven ofte bat /
 
Waer hi comt in elke stat /
 
Ende goet doen ende ere;
 
Want het ghebiedt Onse Here:
1320
Want het es int ghemene
 
Vanden .X. gheboden ene.
 
Oec gheloeft Onse Here God
 
Sonderlinghe lone in dit ghebot /
 
Dat Hi in dandre niet en doet /
1325
Dats lanc lijf / ende des sijt vroet.
 
Men vindt ghescreven also
 
Inden boec Ecclesiastico:
 
"Die vader ende moeder eert / sal van dien
 
Bliscap van sinen kindren sien;
1330
Ende die vader ende moeder laet /
 
Ende inder noet niet bi en staet /
 
Es van Gode vermaledijt."
 
Oec willic dat ghi seker sijt /
 
Dat God al openbare
1335
Gheen sonden en wreect so sware
 
Danmen vader ende moeder niet en eert /
 
Also ons Ihesus Cristus leert;
 
Want Hi spreect in sijnre leren /
 
Eest dat wi vader ende moeder eren /
1340
Dat wi langhe selen leven dan.
 
Hier machmen vele merken an;
 
En doen wijs niet / onse leven
 
Op dit ertrike saen sal sneven
 
Ende verliesen hier om hemelrijc:
1345
So sijn wi bederft ewelijc.
 
Lanc leven / dat verstaet /
 
Es een troest / een toeverlaet
 
Te comene ter ewichede /
 
Die der outheyt wilt beleden;
1350
Want alle dinc daer sonde in leyt
 
Den mensche in doudre vergheyt /
 
En ware allene ghierecheyt.
 
Salich es hi diese af leyt.
 
En es nieman so hoghe no so rike /
1355
Maer leefde sijn vader armelike
 
Sonder goet ende sonder ere /
 
Hine heeft die scande mere;
 
Ende eest dat hi in eren si /
 
Hi heeft te meer eren daer bi.
1360
Ende Noe / onse yrste vader /
 
Daer wi af comen sijn algader /
 
Die yrstwerf den wijn vant
 
Ende namaels plante hine metter hant /
 
Naems so vele op enen dach
1365
Dat hi daer af in slape lach
 
Ombedect in ene stede /
 
So datmen sach sijn scamelhede.
 
Cham / sijn sone / quamer toe /
 
Ende alse hi sach den vader alsoe
1370
Wijsde hi daer metten vingher op /
 
Ende maecte daer mede sijn scop.
 
Hier om wart hi te dien stonde
 
Vermalendijt van Gods monde /
 
Ende tgheslechte dat van hem quam.
1375
Dus voer die quade Cham.
 
Aldus sal hem allen ghescien /
 
Die vader ende moeder niet en ontsien /
 
Noch en werden noch en eren /
 
Also tghebot es Ons Heren.
1380
Ihesus Cristus hielt algader
 
Die ghebode sijns ewichs Vader /
 
Ende eerden vroech ende spade
 
Beyde in woerden ende in dade /
 
Ende was hem onderdaen ter doet
1385
Sonder sijn scout cleyne ofte groet.
 
Een wijs lerere ons dus leert:
 
"Al sijn vader ende moeder verkeert
 
Ende oncuysch van ouden daghen /
 
Dat suldi guetlijc verdraghen;
1390
Want si verdroeghent guetlijc
 
Doen ghi laghet in u slijc /
 
Ende voeden u op / dat wet /
 
Met arbeyde ende coste met /
 
Ende lieten u tgoet na dien /
1395
Daerse God af hadde versien.
 
Quade eede haet Onse Here /
 
Ende die wreect Hi dicke sere.
 
Alsmen spreect van dien / van desen /
 
Dat sal sonder eet al wesen /
1400
En ware noet / dat wet /
 
Ter waerheyt te hulpen met;
 
Anders salmen tallen tiden
 
Met ja ende met neen al liden.
 
Den starcsten eet diemen doet /
1405
Dats bi Gode / des sijt vroet.
 
Nochtan / alsment inder waerheyt siet /
 
En laten si hen ghenoeghen niet
 
Met Gode / daert al aen leyt /
 
Ende die allene es die waerheyt /
1410
Sine vermanen daer toe mede
 
Sijnre doet ende sijnre lede /
 
Die Hi ane den cruce ontdede /
 
Ende al om onse salichede;
 
Ia / sijn bloet ende sijn sweet
1415
Verwiten si hem ghereet /
 
Ia lelijc ende onscone /
 
Om min dan om een bone.
 
Men sal om Gods creaturen
 
Sweren in gheenre uren;
1420
Want si alle toe horen Gode /
 
Daer wi af houden onse ghebode.
 
Na dien dan / voer waer gheseyt /
 
Dat in verswerene sonde leyt /
 
So doet hi dan grote sonde
1425
Die loghene sweert tenegher stonde
 
Ende nemt Gode tenen ghetughe daer
 
Dat sine valsche loghene es waer.
 
Dese sonde es also groet
 
Alse die Cristum sloeghe ter doet;
1430
Want in Gode / des sijt gewes /
 
Niet dan die waerheyt en es.

Datmen die arme onnosele niet verdrucken en sal. C. XVII.

 
DAt vijfste poent u noch gebreect /
 
Hoe dat God Onse Here wreect /
 
Dats dat een man van groter machte
1435
Nemt ende beroeft met crachte
 
Sijn goet enen maten man /
 
Die niet wederstaen en can.
 
Dats een sonde / voer waer gheseyt /
 
Die Onse Here zere wreect
1440
Aen den man of aen die kinder /
 
Die dicke varen herde hinder;
 
Want wet dat Gode ontfarmt
 
Dat die mate te rechte karmt.
 
Heeft een maet man bemt of lant /
1445
Dat den riken leghet wel ter hant /
 
Dat sal die rike hebben moeten /
 
Sijt met sueren of met sueten.
 
Hets wel te duchten / twaren /
 
Dat om ghene dinc en varen
1450
Meer volx ter hellen gloede
 
Dan om begherten wille van goede;
 
Want en heet nu nieman vroet
 
Hine poghe na dertsche goet
 
Prelaten / monken / papen /
1455
Princen / riddren / knapen /
 
Dese gapen met allen sinnen
 
Hoe si meest goets ghewinnen.
 
Hare ghene wert goets sat /
 
Dit merkic in elke stat.
1460
Hoe scandelijc / des sijt vroet /
 
Dat een mensche ghewint goet /
 
Op dat hi wert een here /
 
Alle die werelt doet hen ere:
 
Ia die valsche / dat verstaet /
1465
Maer metten goeden heet hi quaet.
 
"Here" spreect David / die prophete vry:
 
"Wie sal in dijn huys wonen metti?"
 
Nu andwert hi dus hier af:
 
"Die sijn ghelt te woeker niet en gaf /
1470
No ghene ghichte no miede
 
En nam van onnoselen diede."
 
Ghi machteghe liede / des sijt vroet /
 
So wanneer dat ghi onrecht doet
 
Den onnoselen / dat Onse Here
1475
Aen Hem trect dat harde sere;
 
Want Hi achse Hem selven ghedaen.
 
Ende ghi sult sulken loen ontfaen
 
Alse die quade lude ontfinghen /
 
Die Cristus aen den cruce hinghen.
1480
Dat was dat onnosel lam /
 
Dat neder in ertrike quam /
 
Ende sonder sijn scout / cleyn of groet /
 
Sterven moeste die bitter doet.
 
Ende gheenre liede sekerlike
1485
En vaert so vele te hemelrike
 
Alse der onnosele / dat wet /
 
Die gherecht sijn ende simpel met.
 
Dese sijn al te samen
 
Gods rike erfghenamen /
1490
Als Cristus / die Gods Sone /
 
Selve spreect harde scone.
 
Ende wet dat dese sekerlike
 
Sot heten op ertrike /
 
Ende oec nerghen toe goet.
1495
Nu merke elke in sinen moet /
 
Na dien dat gherechtichede
 
Ende onnosele verduldechede
 
In hemelrike comen allene /
 
So es dat ghetal dan clene
1500
Dat daer in comen sal;
 
Want die liede bina al /
 
Sijn si leeke ofte clerke /
 
Also alsict al bemerke /
 
Gaen om metter werelt wijsheyt.
1505
Nochtan dat die wise man seyt
 
Dat deser werelt wijsheyt es
 
Sotheyt voer Gode / sijts gewes.
 
Die onnosele gherechte
 
Dat sijn Gods vercorne knechte /
1510
Ende haer claghen ende haer bede
 
Hoert God in elke stede.
 
Daer om hoedt u talder tijt /
 
Waer ghi gaet of waer ghi sijt /
 
Dat ghi den maten niet en doet
1515
Onrecht aen lijf of aen goet;
 
Want seker God soudt wreken.
 
Hiermet latic dit spreken /
 
Ende wille u dinghen segghen voert /
 
Die ghi noch niet en hebt ghehoert.

Van .VIII. Sibillen. C. XVIII.

 
1520MI quam een out boec in de hant /
 
Daer ic in ghescreven vant
 
Van .VIII. Sibillen datmen leest /
 
Die hier voermaels hebben gheweest.
 
Sibillen dat waren vrouwen
1525
Die inden gheest consten scouwen /
 
Ende voersegghen ende voersien
 
Dinghen die namaels souden gescien.
 
Van desen was / alsic las aldus /
 
Dochter van Troyen Priamus;
1530
Haer moeder hiet Ecuba /
 
Die scone was / alsic versta.
 
Dese dochter hiet wel wale
 
Tyburizina in Griesche tale.
 
Dese vrouwe was wijs ter core /
1535
Ende voer al Asya dore
 
Van lande te lande telker stede /
 
Ende predicte daer grote wijshede /
 
Ende leerde hoe die liede souden
 
Hem wel ende wettelijc houden.
1540
In Affrike quam si daer naer /
 
Ende predicte oec mede aldaer /
 
Ende in Etyopen oec also /
 
Ende in Egypten oec daer toe /
 
Ende oec int grote Babylone.
1545
Dese vrouwe was harde scone /
 
Ende so gratiose in hare woerde
 
Datse al tfolc gherne hoerde /
 
Ende so lieflijc in haer wesen
 
Datment cume mochte lesen /
1550
Ende propheteerde vele den lieden
 
Dinghen die namaels ghescieden /
 
Ende noch gheschien hier ende daer /
 
Ende noch geschien selen hier naer.
 
Int leste quam die mare
1555
Te Rome in die stat van hare /
 
Ende die Romeynen dadent te hant
 
Den coninc Ianuus becant
 
Vander vrouwen wijsheyt groet /
 
So dat hi die vrouwe ontboet
1560
Ende ontfincse met groter eren.
 
Doen begonste die vrouwe leren /
 
Ende predicte so subtile woerde
 
Dat hi des ghelijc noyt en hoerde:
 
So bequame waren haer woert.
1565
Nu hoert hier groet wonder voert.

Van .IX. Sonnen. C. XIX.

 
DEn ouden senatoren voer waer
 
Droemde op enen nacht al daer
 
Enen droem bina ghelijc /
 
Die selsene was ende wonderlijc;
1570
Want elken droemde daer hi lach
 
Dat hi .IX. sonnen sach
 
Die een vander ander staen.
 
Nu hoert hoe si waren ghedaen:
 
Dierste was claer ter core
1575
Ende liechte al ertrike dore.
 
Dander sonne / dat ghi wel wet /
 
Was meerder ende groter met
 
Met hemelscher claerhede /
 
Daer si hemelrijc verlichte mede.
1580
Die derde sonne / alsict verstaet /
 
Was gheverwet als bloet /
 
Vlammende ende vierachtich /
 
Ende zere vervarachtich;
 
Nochtan hadde si na ghevoech
1585
Redelijc liechs ghenoech.
 
Die vierde al bloet roet was
 
Ende hadde / alsic daer las /
 
Sere goede vier straten
 
Die claer schenen utermaten.
1590
Die vijfste was doncker bina al /
 
Luttel lichs / maer dat was smal.
 
Die seste / dat wet wale /
 
Was doncker altemale /
 
Ende hadde enen scarpen steert doen /
1595
Ghelijc oft waer een scorpioen.
 
Die zevende sonne was dan
 
Eyselijc te scouwene an /
 
Ende bloedechtich ghedaen /
 
In midden zwart ghestaen.
1600
Die .VIII. sonne / dat wet /
 
Stont al bedroeft ende ontset /
 
Ende hadde in midden / alsic verstoet /
 
Een varwe roet als bloet.
 
Die .IX. al doncker was
1605
Met eenre rayen / alsic las.

Hoe Sibilla die .IX. sonnen exponeert. C. XX.

 
DOen die portren saghen ane
 
Der vrouwen scone ghedane /
 
Ende van seden so volmaect /
 
Ende van spraken so gheraect /
1610
Ende dat si vele sprac van dien
 
Dat namaels soude ghescien /
 
Quamen die oude senatoren /
 
Daer ic af seyde te voren /
 
Ende spraken dus tote hare:
1615
"Vrouwe / wi werden wel gheware
 
Dat ghi wijs sijt ende scone /
 
Ende alder dogheden ghewone:
 
Wi bidden ende versueken aen u
 
Dat ghi wilt ontbinden nu
1620
Enen droem / dien wi alle sagen
 
Op enen nacht daer wi laghen /
 
Ende watter af gescien mach."
 
Die vrouwe antworde mettien:
 
"En waer recht no eersam mede
1625
Dat ic in dese onreyne stede
 
Ontbinden soude ende weten doen
 
Die godlike visioen.
 
Laet ons op ghenen berch gaen /
 
Die ghinder buten es ghestaen /
1630
Daer sal ic u cont maken al
 
Wat der Roemscher stat ghescien sal."
 
Ende stappans so ghinghen si aldaer.
 
Doen vertrocken si al claer
 
Dvisione dat si hadden ghesien.
1635
Die vrouwe antworde mettien:
 
"Die .ix. sonnen die ghi saghet
 
Doen ghi in uwen slape laghet /
 
Die also onghelike waren /
 
Bedieden gheslechten / twaren /
1640
Die comen selen sekerlike
 
Van leven harde onghelike /
 
Also ghi nu hier saen
 
Van mi moghet verstaen.
 
Dierste sonne van desen
1645
Selen eenrande lude wesen /
 
Simpel ende suver van binnen /
 
Ende die de waerheit selen minnen /
 
Saechtmoedech ende goedertieren /
 
Ende die arme selen hanteren
1650
Vriendelijc / spade ende vroe /
 
Ende wijs sijn daer toe.
 
Die ander sonne doet bedieden:
 
Daer na selen comen lieden
 
Die met groter eersamheden
1655
Hier haer leven souden leden /
 
Ende minnen harde zere
 
Enen God / enen Here
 
Ende houden also hare seden
 
In gherechter gherechticheden.
1660
Die derde sonne bediedt dat /
 
Dat binnen Rome der stat
 
Volc jeghen volc sal opstaen /
 
Ende elc anderen sal verslaen.
 
Der vierder sonnen bedieden
1665
Es / dat comen selen vele lieden
 
Die de werelt selen begheven /
 
Ende leyden een valsch leven.
 
In desen tiden sal opstaen
 
Een Ioedsch wijf wel ghedaen /
1670
Sonderlinghe met Gode bequame.
 
Maria sal sijn haer name;
 
Haer brudegoem / suldi weten /
 
Sal Ioseph sijn gheheten.
 
Begorden sal si een kint /
1675
Sonder eneghen man bekint;
 
Vanden Heylighen Gheest sal si
 
Dat kint ontfaen / gheloves mi /
 
Ende sal die Gods Sone sijn:
 
Ihesus sal sijn name sijn.
1680
Maghet sal si tkint ontfaen /
 
Ende maghet bliven / sonder waen.
 
Dat van Gode sal sijn gheboren
 
Sal die Gods Sone sijn vercoren /
 
God ende mensche waerlike;
1685
Sonder eynde sal sijn sijn rike /
 
Also alst die propheten
 
Te voren hadden doen te weten.
 
Hi sal oec / dat ghijt wet /
 
Vervullen die Ioedsche wet.
1690
Die van haer sal sijn gheboren
 
Salmen dinglen singhen horen
 
In beyden siden scone ende hoe:
 
Gloria in excelsis Deo.
 
Nu waren daer te dier stede
1695
Ioedsche papen comen mede /
 
Die met hoverden groet
 
Spraken toter vrouwen bloet:
 
"Vrouwe / ghine soudt / wats gesciet /
 
Dese worden hier segghen niet.
1700
Laet varen ende swighet des /
 
Want niet goet te horen en es."
 
Sibilla antworde te desen:
 
"Ghi Ioden / het sals noet wesen
 
Dat gheboren sal werden dit kint.
1705
Maer ghine sulles gheloven twint;
 
Want ghi sult Hem contrarie sijn /
 
Dat ghi wel sult doen in schijn."
 
Die Ioden antwerden: "wats ghesciet /
 
Hem en selen wi gheloven niet;
1710
Want God gaf wilen ere
 
Onsen vorders / onse here /
 
Een testament / een wet /
 
Daer bi dat wi worden met
 
Gheregeert al onse leven.
1715
Die en selen wi niet begheven;
 
Die wet selen wi houden voert an /
 
Ende gheen ander nemen an."
 
Doen antworde daer na
 
Die wise vrouwe Sibilla:
1720
"Die hemelsche God / twaren /
 
Sal sinen ewighen Sone baren
 
Ghewarech God en fijn /
 
Die den Vader ghelijc sal sijn /
 
Gheboren vander maghet Marien /
1725
Die wassen sal ende dijen /
 
Alse menschen kindre pleghen.
 
Ghi Ioden sulter nijt hebben jeghen.
 
In desen tiden sal regeren
 
Keyser Augustus met groter eren.
1730
Binnen Rome moghentlike /
 
Ende here sijn van al ertrike /
 
Ende dan sal pays ende vrede
 
In ertrike sijn telker stede;
 
Want die Here des vreden sal
1735
Met Hem pays bringhen over al
 
Met sinen godliken bedwanghe.
 
Maer ghi Ioden / en sal niet duren langhe /
 
Ghi Ioden / bi des Gods machte
 
Sal bederft werden u gheslachte.
1740
Nochtan sal dit sijn u God /
 
Die Abrahamme dit ghebot
 
Vander besnidenessen / dat wet /
 
Ende Moysesse gaf die wet.
 
Der Gode en sal sijn / dat wet /
1745
Vele noch oec luttel met /
 
Noch drie noch twee:
 
Hets een God ende nemmee /
 
Die onbegripelijc es al
 
Ende ewelijc regeren sal /
1750
Die met sire wijsheyt diep
 
Hemel / sonne ende mane sciep /
 
Ende daer toe al / des sijt gewes /
 
Dat inden hemel ende op erde es.
 
Dat sal sijn een Here der heren.
1755
Alle die desen God eren /
 
Selen met Hem ewelike
 
Wonen in sijn rike.
 
Hi sal die dode doen opstaen
 
Ende die cropele recht doen gaen /
1760
Dove horende / blinde siende / twaren /
 
Doen spreken die stom waren;
 
Den meneghen sal Hi beraden;
 
Van .V. broden sal Hi saden
 
.Vm. menschen / dat es waer /
1765
Te relieve salmen opdoen daer
 
.XII. corve / min no mee;
 
Hi sal chissen winter ende snee
 
Met enen worde / sonder waen /
 
Ende droeghe over die zee gaen;
1770
Vele onghemake sal Hi verdriven
 
Beyde aen manne ende aen wiven;
 
Hi sal doen lude ende stille
 
Al dat Hi doen wille.
 
Ende als al dit es ghevallen /
1775
Sal die wet sijn volmaect met allen;
 
Dan sal dat Ioedsche paepscappe
 
Ieghen Hem vallen met clappe /
 
Ende selen raet hebben saen
 
Dat sine selen doen vaen /
1780
Ende spuwen in sijn scone aenschijn
 
Plecken vulder als venijn.
 
Hi sal bieden rugghe ende hals
 
Den quaden Ioden / fel ende valsch /
 
Tot meneghen swaren slaghe /
1785
Die Hi goetlijc sal verdraghen /
 
Ende en spreken niet een woert.
 
Cronen selen sine voert
 
Met eenre dornen crone /
 
Ia den Here vanden trone /
1790
Ende Hem oec bieden in selder wijse
 
Galle tote eenre spisen /
 
Ende te sinen drancke asijn /
 
Dit sal emmer seker sijn /
 
Ende aen een hout doen hangen dan /
1795
Daer Hi doet sal bliven an /
 
Ende sterven daer ter stede
 
Om der menschen salichede.
 
Tseyl in den tempel dat sal
 
Overmids dan scoren al /
1800
Ende het sal doncker werden
 
Over al opter eerden.
 
Den lichame salmen doen af /
 
Ende dien legghen in een graf;
 
Ende dan sal Hi / te waren /
1805
Stappans ter hellen varen /
 
Ende sine vriende telivereren /
 
Ende weder int graf keren;
 
Ende sterdesdages weder opstaen
 
Ia met ziele ende met live / sonder waen /
1810
Ende sinen jonghren vertoghen /
 
Des si zere selen verhoghen.
 
Ende daerna si toe selen sien
 
Dat Hi opten hemel sal vlien /
 
Daer Hi wonen sal ewelike
1815
Sonder inde in sijn rike.
 
Ende anders en es God gheen
 
Dan dese eweghe God alleen.
 
Die Ioden selen segghen van mi
 
Dat ic een Sibille valsch si
1820
Ende uten sinne altemale /
 
Om dat ic segghe dese tale.
 
Maer alse dese dinghen selen ghescien /
 
So salmen wel merken ende sien
 
Dat ic de waerheyt propheteerde /
1825
Alsoet mi God Onse Here leerde."

Noch vanden selven. C. XXI.

 
TOten Romeynen seydse voert:
 
"Dese vijfste sonne bediedt voert
 
Dat God sal hierna
 
Lereren verkiesen in Galylea /
1830
Die Hi inde werelt over al
 
Om te predeken wt sinden sal /
 
Ende dat ghelove leren /
 
Ende die sondaren bekeren.
 
Der sester sonnen bedieden
1835
Toent / dat comen selen vele liede
 
Die dese stat selen zwaer
 
.VI. maende ende .iij. jaer
 
Besitten ende vechten an /
 
Dat costen sal meneghen man.
1840
Die zevende bediedt / sonder waen /
 
Dat .iij. coninghe selen opstaen /
 
Die vele plaghen ende manslachte
 
Maken selen met hare machte /
 
Om dat si met hatijen groet
1845
Den Gods Sone brachtene ter doet.
 
Die .VIII. sonne vele leert
 
Dat Rome sal worden ghedestrueert /
 
Daer men wonder groet sal scouwen
 
Van jammer aen die vrouwen /
1850
Die dan met kindre selen gaen.
 
Die .IX. sonne doet ons verstaen
 
Dat die Roemsche princen saen
 
Met groter macht selen opstaen /
 
Ende werken sonderlinghe wonder /
1855
En bringhen meneghen tonder.
 
Dan selen .ij. coninghe daer na
 
Porren te hant wt Sythia
 
Met vele volx / min no mee /
 
Also dat sant leghet in die zee /
1860
Ende selen die Roemsche steden
 
Winnen met groter moghentheden /
 
Ende dat Roemsche rike al alsoe
 
Tote Calcidotia daertoe;
 
Ende dan sal / verstaet al bloet /
1865
Die bloetstortinghe sijn so groet /
 
Want dlant van Orienten al
 
Dan verwonnen wesen sal.
 
Hier na selen opstaen te hant
 
.II. coninghe wt Egypten lant /
1870
Ende selen .iiij. coninghe bestaen /
 
Die welke si doet selen slaen /
 
Ende al haer volc daer toe met.
 
Dese .ij. coninghe / dat ghijt wet /
 
Selen dus regeren daer
1875
Die .vj. maent ende .iij. jaer.
 
Daer na sal een coninc comen
 
Te groter baten ende te vromen /
 
Die welke in sinen tiden
 
Mechtich sal sijn in striden /
1880
Ende wettich in al sijn saken /
 
Ende sal Gode enen tempel maken /
 
Ende vernuwen Gods ghebode /
 
Ende vonnesse doen om Gode."
 
Aldus / als ghi hier hoert /
1885
So gaet dese vrouwe voert
 
Van coninc te coninc alsoe /
 
Toten quaden Antkerst toe /
 
Ende wie quaet sal sijn ende vroet /
 
Wie verkeert ende wie goet.
1890
Maer si en noemt die namen niet
 
In dit boec / also ghi siet.
 
Daer om sal icse te desen tiden
 
Metten minsten over liden.
 
Maer van elken name / dat wet /
1895
Heeft si dierste littere gheset:
 
Selc stont .i. A / selc stont .i. B /
 
Selc stont .i. L / selc stont .i. P /
 
So datmen niet en can daer bi
 
Gheweten welc haer namen si;
1900
Maer alle die ghene / dat verstaet /
 
Die onwettich waren ende quaet /
 
Quamen allen te quaden inde /
 
Alse God sine wrake sinde /
 
Ende verloren qualijc haer leven /
1905
Of si worden haers lants verdreven.
 
Ay / edele heren van ertrike /
 
Leydt u leven so wijsselike
 
Met gherechticheden / dat ghi
 
Van Gods wraken blijft vrij!
1910
God en eyscht u ander goet
 
Dan ghi sinen volke recht doet
 
Ende elken ghescreven wet;
 
Want daer toe sidi gheset.
 
En doedijs niet tallen daghen /
1915
Seker God die sal u plaghen
 
Als ghijs minst sijt op u hoede.
 
Die hier om peynst / dats die vroede.

Van .II. coninghen die regneren selen. C. XXII.

 
AL hebbic voer gheseyt u
 
Dat ic achter woude laten nu
1920
Alle die coninghe / also wi lesen /
 
Die tote Antkerst selen wesen /
 
Ic wille u segghen nochtan
 
Van hem tween / alsic best can /
 
Die naest voer hem selen sijn /
1925
Also ic las int Latijn.
 
Onder alle dandre ghemeen /
 
So sal die leste sonder een
 
Van eender siden sekerlike
 
Gheboren sijn wt Vrancrike.
1930
Sijn name / als Sibilla doet bekinnen /
 
Sal op een E. beghinnen.
 
In dier tijd / als Sibilla seyt /
 
Sal dbeghin sijn alder jammerheyt /
 
Soe dat sulc jammer voer dien
1935
In ertrike nie en wart ghesien;
 
Het selen sijn in dien tiden
 
Vele orloghe ende strijden /
 
Ende bloetstortinghen mede
 
Also groet in menegher stede.
1940
Ende dan sal menech lant
 
Den vianden gaen in hant /
 
Ende nieman en sal hem dorren
 
Ieghen die viande porren;
 
Want God sal dan swaerlike
1945
Sijn plaghe doen op ertrike.
 
Rome sal met scarpen swerden
 
Aenvochten ende ghewonnen werden.
 
Die mensche selen leven dan
 
Alse ongheloveghe man;
1950
Ende meest princen ende prelate /
 
Die nu sijn van hoghen state /
 
Selen gapen alse ghiere;
 
Verraders ende persemiere
 
En selen hem niet scamen
1955
Hare sonden ende hare blamen.
 
Wie dat goets ghewint meere
 
Sal winnen die meeste eere.
 
Die arme salmen versmaden /
 
Ende voerdeel doen den quaden /
1960
Ende die verheffen ende voert trucken /
 
Ende die onnosele verdrucken.
 
Seker nu dunct mi wel des
 
Dat die tijt nu comen es /
 
Alsic u hier nae wel segghen sal
1965
Alst tijt ende stede hebben sal.
 
Dese coninc daer ic af nu
 
Hier te segghene began u /
 
Hi sal in sinen stonden
 
So swaerlijc wreeken die sonden
1970
Ende die valscheyt van ertrike /
 
Dat nie en was des gelike.
 
Ende dese / also ghi moghet horen /
 
Sal wt Vrancrike sijn gheboren
 
Van eenre partyen / min no mee /
1975
Ende sinen name sal beghinnen een E /
 
Als ghijt moghet verstaen.
 
Ende hier na sal opstaen
 
Een coninc wide becant /
 
Die Constant sal sijn ghenant /
1980
Die coninc sal sijn / dat wet /
 
Van Romen ende van Grieken met.
 
Hij sal groet ende scone sijn /
 
Ende hebben een claer aenschijn /
 
Ende oec so selen alle sijn lede
1985
Wel gheformeert sijn mede /
 
Ende sijn rijke sal duren daer
 
.C. ende .XXXII. jaer.
 
Aldus heeft / dat ghijt wet /
 
Dese wise vrouwe gheset.
1990
Oec seyt si dat ertrike
 
Wesen sal also rijcke /
 
Ende oec sal in dien daghen
 
Dlant also vele vruchten draghen /
 
Datmen een mudde corens over al
1995
Om enen penninc copen sal.
 
Ende dese coninc sal voer hem vueren
 
Den staet der Scrifturen.
 
Die coninc der Romeren
 
Sal nu recupereren
2000
Dat keyserrijc ende winnen weder.
 
Dese coninc sal werpen ter neder
 
Der heydene lant ende stede
 
Met wel groter moghenthede /
 
Ende breken der afgode tempel
2005
Tenen eweliken exempel /
 
Ende die heydene also leren
 
Dat si ten doepsel selen keren.
 
Ende in allen templen sal hi aldus
 
Op doen setten tcruce Ihesus Cristus /
2010
Ende die dat niet en aenbeden /
 
Sal hi doen doden opter steden.
 
Nu sal die prophetie vallen waer
 
Die daer voer over menech jaer
 
Die coninc David hadde doen weten /
2015
Ende daere toe andre propheten /
 
Die claer sijn ende open /
 
Dat een hant van Ethyopen
 
Van Gode sal comen
 
Te hulpen ende te vromen.
2020
Dit en verstaen alle die liede
 
Niet wel in sinen bediede;
 
Want si segghene dat dese hant
 
Sal sijn dat Egypten lant /
 
Dat Gode sal staen in staden
2025
Ende der kerstenheyt ontladen;
 
Dat wederseghet aldus
 
Die goede Methodotius /
 
Die bisscop was ende sterven woude
 
Martelare doer Cristus houde /
2030
Also als ic hebbe ghelesen.
 
Nu hoert dan voert van desen.
 
Dierste boec nempt hier insel:
 
Hoeret hier des anders beghinsel.

Vorige Volgende