Logo DBNL
Der leken spieghel (ca. 1970)

Der leken spieghel

(ca. 1970)–Jan van Boendale–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige

[Boek IV]

Die tafle vanden vierden boeke

¶ Ene prophesie hoet gaen sal metten heileghen lande .c.xxxix.
¶ Hoe paus ende keyser trecken ouer zee ende wat hen gheuallen sal .c.xl.
¶ Hoe die paus messe doen sal onder den droeghen boeme ende wat wondre daer ghescien sal .c.xli.
¶ Hoe die kerstene heren selen trecken in iherusalem ende enen coninc setten mids gods verwisene .c.xlij.
¶ Hoe die beslotene ioeden vte comen selen entie kerstene destrueren .c.xliij.
¶ Van antkersts gheboerte .c.xliiij.
¶ Hoe ende in wat manieren hi tfolc bedrieghen sal .c.xlv.
¶ Hoe enoch ende helyas ieghen hem disputeren selen ende hoe hise doeden sal .c.xlvi.
¶ Van .xv. teekenen des doemsdaeghs .c.xlvij.
¶ Hoe onse here comen sal tien ordeele .c.xlviij.
¶ Vanden anxte des ordeels ende hoe die quaede selen ghewijst werden ter hellen .c.xlic.
¶ Hoe die gherechte met gode selen varen te hemelrike .c.l.

Da prohemium vanden vierden boeke.

 
INden soutre seeght her dauijt
 
Dat noyt stille en stoet die tijt
 
Noch gheen dinc dat ter werelt hoert
 
Het naect al sinen inde voert
5
Iob die maect ons oec cont
 
Dattie mensche onlanghe stont
 
Op dese werelt mach beiden
 
Vol alre onsalecheiden
 
Die als ene bloeme beghin ontfaet
10
Ende als ene scade ouer gaet
 
Sente paulus seeght ons oec dat
 
Wi en hebben hier en gheen stat
 
Die durende es op ertrike
 
Onse eweghe stat es hemelrike
15
Aristotiles maect ons oec vroet
 
Soe wie dat dat inde heeft goet
 
Hi es goet altemale
 
Catoen scrijft ons oec wale
 
Dat na een cranc beghinsel
20
Dicke comt en goet insel
 
Nadien dan dat wi venden
 
Dat wi alle moeten enden
 
Met steruene in iammerecheden
 
Ende wi en weten in wat steden
25
Noch waer dat wi selen varen
 
Soe laet ons dan alsoe bewaren
 
Dat onse here tsinen ordeele
 
Metten saleghen ons beuele
 
Alsoe als die menschen scheiden
30
Van ertrike met iammerecheiden
 
Wet dat ertrike alsoe al
 
Met iammerecheiden inden sal
 
Ende met tormenten herde swaer
 
Alsoe v dese boec seit hier naer
35
Die anders en ghewaeght niet
 
Dan torment ende swaer verdriet

Ene prophesie hoet gaen sal metten heileghen lande .c.xxxix.

 
EEn coninc een groet here
 
Die vraeghde wile ere
 
Enen clerc. was heidijn
 
Ende soe goet astronomijn
5
Dat hi vele propheteerde
 
Ende den volke wijsheit leerde
 
Die hi hen screef ende oec sprac
 
Ende die meester hiet zidrac
 
Sinen boec hebbic ghelesen
10
Daer vele wondre in wesen
 
Van prophesien ende mede
 
Van vut nemender wijshede
 
¶ Die coninc vraeghde den clerc
 
Meneghe groete vraghe ende sterc
15
Dier hi hem berechte wale
 
Oec vraeghde hi ten seluen male
 
Mede onder ander vraghen hem
 
Om dlant van iherusalem
 
Hoet daermet gaen soude voert
20
Dit was vore gods gheboert
 
Vele meer dan dusent iaer
 
Die clerc seide openbaer
 
Dat iherusalem zekerlike
 
Thoeft ware van ertrike
25
Ende dat noch te meneghen tiden
 
Vele liede souden anestriden
 
Om te regneerne daer binnen
 
Die de stat souden winnen
 
Ende oec verliesen alst god woude
30
Ende datter gheboren sijn soude
 
Een kint van ere maeght fijn
 
Dat god ende mensche soude sijn
 
Die dat volc soude bekeren
 
Ende gherecht gheloeue leeren
35
Ende met sire doet af dwaen
 
Dat adaem hadde mesdaen
 
Die helle stoeren moghendelike
 
Ende onsluten hemelrike
 
Ende dat comen soude van desen
40
Van gheloeue/ een nuwe wesen
 
Ende dat ertrike met allen
 
An hem bina soude vallen
 
Ende die souden meerre ende minder
 
Heeten des godsoens kinder
45
Ende dat dese souden poghen
 
Hoe si winnen souden moghen
 
Van iherusalem dat lant scone
 
Daer hoer here die gods sone
 
Gheboren wart ende oec starf
50
Oec seide hi tier seluer warf
 
Hoe mamet in sinen daghen
 
Gods soens kindre soude veriaghen
 
Hoe van boilgoen die vrome man
 
Dlant soude weder winnen dan
55
Hoe salladijn alsic versta
 
Dlant soude winnen daer na
 
Ende die kerstene daer vut verdriuen
 
Nv willic v voert scriuen
 
Hoe dat in dinde sal vergaen
60
Alse ons zidrac doet verstaen
 
In dinde seeght zidrac alsoe
 
Dat noch comen sal daertoe
 
Dat noertvolc met groeten here
 
Trecken sal ouer mere
65
Om te winne theileghe lant
 
Maer het sal hen soe gaen in hant
 
Datsi selen discorderen
 
Ende onghedaen wederkeren
 
Ende hen en sal na dat
70
Bliuen maer ene stat
 
In al dlant van ouer zee
 
¶ Voert sprect zidrac aldus mee
 
Dat dnoertsche volc echt comen sal
 
Ende passen die zee zonder ghetal
75
Ende selen winnen al dat lant
 
Ende besette van harre hant
 
Maer si selen hebben viande
 
Die al vaste bi haren lande
 
Sitten selen ane den cant
80
Die hen dicke selen doen pant
 
Daersise moghen belopen
 
Maer tusschen hen sal lopen
 
Ene riuiere diep ende niet smal
 
Die coudewater heeten sal
85
¶ Die riuiere salmen dan
 
Beuelen enen stouten man
 
Te behoedene ende enen vromen
 
Ieghen der viande ouercomen
 
¶ Dan sal die man ene vrouwe minnen
90
Daer int lant die hi ghewinnen
 
Gherne soude tenen wiue
 
Rike ende oec scone van liue
 
Maer sijn here die dan dat lant
 
Daer sal hebben al in hant
95
En saels niet willen ghedoghen
 
Daeromme sal die man gaen poghen
 
Hoe hi dlant mach verraeden
 
Den vianden sal hi ghestaeden
 
Datsi comen selen sciere
100
Heimelec ouer die riuiere
 
Ende selen dlant strueren dan
 
Ende hen afslaen meneghen man
 
Ende dlant winnen al ghemeene
 
Sonder babylone allene
105
Want die van binnen babylone
 
Die hen anden vraien godsone
 
Houden selen stille ende luut
 
Selen ieghen hen comen vut
 
Ende selen dandre scoffieren
110
Ende iaghen over der riuieren
 
Tusschen tgheberchte danen si quamen
 
Beide met scanden ende met blamen
 
Hem diese verriet selensi vaen
 
Ende vele selen sire verslaen
115
¶ Ende ouer enen tijt daer na
 
Alsic inde prophesye versta
 
Selen tarteren ende griexe mede
 
Maken ene eendrachtechede
 
Die gheviande waren te voren
120
Ende selen vellen allen toren
 
Ende maken een groet ghespan
 
Op gods soens kindre dan
 
Die riuiere selensi passen
 
Hoer hulpe die sal wassen
125
Si selent dlant winnen al
 
Soe dat nemmeer bliuen en sal
 
Den kerstenen thoerre partien
 
Dan alleene alexandrien
 
Si selen winnen mede
130
Iherusalem die heileghe stede
 
Ende groete rijcheit winnen daer
 
Dit sal sijn gods soens kindren swaer
 
Die viande selen dat lant
 
Langhen tijt houden in hant
135
Want gods soens kindre met scandcn
 
Selen trecken thoren landen
 
Alse die ghene die sijn verwonnen
 
Ende hen niet verweren en connen
 
¶ Hier na seeght die prophesie
140
Soe sal echt die noertsche partie
 
Dat sijn die ghene wildijt weten
 
Die van rome sijn gheseten
 
Nederwaert alsoe voert
 
Oest/ noert oest/ ende noert
145
Ende noertwest dat ghijt wet
 
Si heeten oec latine met
 
Om datsi houden die wet
 
Die de roemsche kerke set
 
Alsoe verre oec alsmen doet
150
Die messe des sijt vroet
 
Ende die ghetiden in latijn
 
Wet datsi latine sijn
 
Nader ouder boeken sede
 
Occidenten heetet mede
155
Dit es tgherechte kerstenheit
 
Nu hoert wat die prophesie seit
 
¶ Van desen sal een groet deel
 
Ouer mere trecken al gheheel
 
Ende selen dan altehant
160
Den vianden af winnen dlant
 
Ende hen na volghen na dat
 
Tote baldach der groeter stat
 
Ende dan soe selensi daer
 
Ligghende bliuen .ij. iaer
165
Hieren binnen soe sal dan
 
Dien vianden wassen an
 
Soe groete hulpe van allen siden
 
Datsi dan selen bestriden
 
Starclike die gods soens kinder
170
Maer die viande selen ghinder
 
Ghescoffiert werden met ghewelt
 
Ende gods soens kinder selen tfelt
 
Dien nacht behouden daer
 
Ende des naest daeghs daer naer
175
Selen die viande recoureren
 
Ende tes gods soens kindren keren
 
Met soe groeten moede dat
 
Sise selen optie stat
 
¶ Scoffieren daer scandelike
180
Ende iaghense vten rike
 
Vele doeden ende verminken
 
Ende vele salre verdrinken
 
In die riuiere van dien
 
Daer si ouer wanen vlien
185
Dlant selensi metter vaert
 
Rumen ende trecken thuiswaert
 
In occidenten danen si quamen
 
Met groeten iammere ende met blamen
 
Dan selen dese trecken sciere
190
Anderwerf ouer die riuiere
 
Ende weder winnen altehant
 
Dat heileghe gods soens lant
 
Iherusalem ende babylone
 
Ende ander staede groet ende scone
195
Soe dat gods soens kindren en sal
 
Nemmer bliuen int ghetal
 
Dan alexandrie allene
 
Ende noch een vestken clene
 
Es in dat gheberchte ghestaen
200
Dus swaerlike saelt daer vergaen
 
Gods soens kindren als ghi hoert
 
Nu hoert hoet varen sal voert

Hoe paus ende keyser selen trecken ouer zee ende wat hen gheuallen sal .c.xl.

 
Nv sal dese iammerlike mare
 
Cont werden ende openbare
 
In occident met rouwen groet
 
Want omder goeder liede doet
5
Ende omt verlies vanden lande
 
Sal daer rouwe sijn menegherande
 
¶ Nv sal dat volc al ontsteken
 
Om dese ouerdaet te wreken
 
Ende selen althant hoer vaert
10
Setten tote orienten waert
 
Met moede starc ende heet
 
Ende selen dan sijn ghereet
 
Binnen .v. maenden ende .iij. iaeren
 
Soe datsi dan selen varen
15
Met groeter macht ouer die zee
 
Alse te keerne nemmermee
 
Si en hebben die viande versleghen
 
Ende dlant weder vercreghen
 
Oft si steruen allegader
20
Die paus hoer ouerste vader
 
Ende hoer ouerste prince der wet
 
Dese selen beide met
 
Ende vele coninghe ende landsheren
 
Dese selen met groeter eren
25
Dien vianden op rinnen
 
Ende selen hen dlant af winnen
 
Ende vele salder sijn verslaghen
 
Dus selensise iaghen
 
Tote baldach ongheviert
30
Daersi vore waren ghescoffiert
 
Ende alsi .iij. maende ende enen dach
 
Gheleghen hebben te baldach
 
Selen die viande recouureren
 
Op enen sondach ende keren
35
Op gods soens volc fellike
 
Datmen cume sach des ghelike
 
Om te verslane algader
 
Dan sal die ouerste vader
 
Van godsoens huse zaen
40
Tote sinen volke gaen
 
Ende sal hem troestelec spreken ane
 
Ende oec ghebieden te slane
 
Inde viande met eren
 
Inden name godsoens des heren
45
Daer selensi met prighe
 
Vergaderen te wighe
 
Ende dat sal sijn die felste strijt
 
Die hen gheuiel in horen tijt
 
Maer goeds soens kindre selen
50
Hen horen god beuelen
 
Ende zeghe vechten met eren groet
 
Ende soe vele viande slaen doet
 
Datmens ewelijc sal ghewaghen
 
Ende van daer selensise iaghen
55
Vermoyt gram ende erre
 
.Xxxvij. dachvaerde verre
 
Toten droeghen boeme ende daer
 
Selensi bliuen daer naer
 
Ligghende omtrent .xx. weken
60
Ende hen en sal ghebreken
 
Vitailge noch ander goet
 
Want si selen metter spoet
 
Alle die lande winnen daer
 
Ende dat volc sal al claer
65
Vallen ant gheloeue ende die wet
 
Die godsone sal hebben gheset
 
Ende die dat niene willen ontfaen
 
Selen alle ten swerde gaen
 
¶ Mochten spreken cruude ende stene
70
Si souden segghen alle ghemene
 
Hi es wel sot ende verdoeft
 
Die anden godsone niene gheloeft
 
¶ Ende hier na ouer .xx. weken
 
Alsoe die prophesien spreken
75
Selen die viande recoureren
 
Ende op gods soens kindre keren
 
Met moede ende met machte groet
 
Alse alle daer te bliuene doet
 
Oft te verwinne metter hant
80
Om te behoudene wijf ende lant
 
¶ Daer selen die viande echt
 
Leellec verliesen dat gheuecht
 
Want van twinteghen cume een
 
Salre ontgaen int ghemeen
85
Sine selen bliuen verslaghen
 
Hen soe selen dandre iaghen
 
Toten groeten droghen boeme
 
Dat es alsoe ict goeme
 
Een ander droghe boem
90
Dan ic te voren nam goem
 
Daer selen die viande scheiden
 
Ende nemmer dorren verbeiden
 
Trecken soe sal dene partie
 
In dat lant van turkye
95
Ende dandre in griken lant
 
Alse de ghene die sijn ghescant
 
Want vut dien tween landen seeght dlatijn
 
Selensi meest gheboren sijn

Hoe die paus messe doen sal onder den droghen boeme ende wat wondre daer ghescien sal .c.xli.

 
Alse dese liede dan van noert
 
Diemen latine noemen hoert
 
Met deser eren met deser vromen
 
Tote desen groeten boeme sijn comen
5
Selen si .ij. maent bliuen daer
 
Ende alle daghe daer naer
 
Sal hen comen vitailge
 
Van allen siden sonder failge
 
Want alt volc ghemeenlike dan
10
Sal hen met herten vallen an
 
Om die miraclen di zi sien
 
Selen daghelijcs daer ghescien
 
Ende rechte optien paesdach
 
Alsoe ict bescreuen sach
15
Soe sal hoer ouerste vader
 
Vader der vadre algader
 
Sacrificie doen onder dien boem
 
Daer menech sal toe nemen goem
 
Ende optie vre sijds ghewes
20
Dat sacrament volmaect es
 
Daer si alle vallen op haer knien
 
Salmen dien droghen boem sien
 
Groyen/ bloyen/ ende loef draghen
 
Ic en conste v niet ghewaghen
25
Wat vreuden dan daer sijn sal
 
Want dat heidijn volc al
 
Dat noch niene gheloefde claer
 
Sal nu weten openbaer
 
Dat gods soens gheloeue si
30
Seker ende salechlec daer bi
 
Beide selensi doen ghewach
 
Dit es die heileghe dach
 
Dat die vraye gods sone
 
Vander doet verrees scone
35
Die dusghedane wondre doet
 
Die hem dienen si sijn vroet
 
Dan sal hen allen sijn bekant
 
Dat hen die godsone heeft ghesant
 
Sine gracie om datsi sine ande
40
Ghewroken hebben op sine viande
 
¶ Dese boem onder wien
 
Dese wondre selen ghescien
 
Es soe groet dat wet wale
 
Datten cume tenen male
45
Si seuene omvessemen moghen
 
Met armen vut ghetoghen
 
Oec soe es hi hol binnen
 
Tesen boeme sal beghinnen
 
Die wilde woestine voert an
50
Daer voert en woent wijf no man
 
¶ Van daer selensi varen soeken
 
Hoer viande tallen hoeken
 
Ende alse si niemene en vinden
 
Soe selensi met gheninden
55
Die lande daer besetten
 
Ende weder keren sonder letten
 
In gods soens stat iherusalem
 
Daermen wilen cruiste hem
 
Ende daer na alsoe wijt vinden
60
Selen comen die felle inden
 
Ende selen stichten roef ende brant
 
Indier nubiane lant
 
Dats een volc sijds ghewes
 
Dat ane gode gheloeuech es
65
Dan soe selen dese thanden
 
An gods volc om helpe sanden
 
Dat hen thant sal ghescien
 
Dan soe selen die inden vlien
 
Ende ghescoffiert sijn ghemene
70
Daerom selen die nubiene
 
Onderdaen bliuen voert
 
Gods soens volke van noert
 
Om dsorcoers datsi hen sinden
 
Mede te werne die felle inden
75
¶ Ende ouer enen tijt hier na
 
Alsic inden boec versta
 
Alse die tarteren entie griken
 
Dat vernemen ende verrieken
 
Dat god soe groeten voerspoet
80
Ane dat saleghe volc doet
 
Selensi dan met allen
 
Ane dat goede gheloeue vallen
 
Dats an dese van noert
 
Ende van dan selensi voert
85
Gods soens kinderen bi staen
 
Ende hen altoes sijn onderdaen

Hoe die kerstene heren selen trecken

 
OVer enen tijt na dese zake
 
Alse leuen wanen met ghemake
 
Gods soens kindre van occident
 
Soe sal comen vut orient
5
Ombekint volc sonder ghetal
 
Dat an afgode gheloeuen sal
 
Dese selen dien latinen
 
Vele scaden doen ende pinen
 
Ende dlant meest winnen sciere
10
Tote optie vorseide riuiere
 
Die coudewater es ghenant
 
Ende optiere riuieren cant
 
Selensi worden wederstaen
 
Van drien husen hebbic verstaen
15
Die alsic hebbe ghelesen
 
Van ordenen selen wesen
 
Dese met ghenindeghen sinnen
 
Selen dat volc weder verwinnen
 
Ende dmeerre deel ondliuen
20
Ende si die te liue bliuen
 
Selen hen bekeren scone
 
Toten vrayen goedsone
 
Ende sire wet sijn onderdaen
 
Dus saelt hen al in hant gaen
25
¶ Nv alsi al hebben verwonnen
 
Ende nemmeer vernemen en connen
 
Erghen viande in ertrike
 
Selen die heren ghemeenlike
 
Weder achter nemen haer vaert
30
Tes gods soens stat waert
 
Die iherusalem es ghenant
 
Ende selen besetten dat lant
 
Met drien husen daer ic v
 
Hier vore af seide nu
35
¶ Ende soe sal sijn voert
 
Onder die heren groet acoert
 
Alle vrienscap ende minne
 
Ende trouwe met gansen sinne
 
¶ Dan soe selen die heren
40
Vergaederen ende tracteren
 
Om enen here die al
 
Ertrike regeren sal
 
Ende om die trouwe die dan sal sijn
 
Over die heren goet ende fijn
45
Sal elc theerscap wedersegghen
 
Elc saelt opten anderen legghen
 
Ende spreken ghi sijds bat wert
 
Bidien ghi hebt meer vertert
 
In gods dienste dan ic doe
50
Ende oec meer ghedaen daertoe
 
Soe dat ghijs vele te bat wert sijt
 
Ende alse dit dus enen tijt
 
Gheduurt heeft soe selensi
 
Enen dach legghen daer bi
55
Daersi alle vergaederen selen
 
Ende gode die dinc beuelen
 
Ende hem bidden met sinne
 
Dat hi gheuen wille te kinne
 
Openbare niet al stille
60
Wien men theerscap gheuen wille
 
¶ Dan sal vertoghen onse here
 
Wie hi wille dattie ere
 
Ontfa van dier heerscapien
 
Dan selensi benedien
65
Gode van deser saken
 
Ende selen dien/ here maken
 
Ende coninc van al ertrike
 
Ende dan soe sal sekerlike
 
Een vrienscap sijn ende en acoert
70
In al die werelt weder ende voert
 
Soe dat orloghe groet no smal
 
In al die werelt sijn en sal
 
¶ Aldus als ghi hebt vernomen
 
Sal ertrijcs heerscapie comen
75
Op dat volc van occident
 
Dat sijn die latine bekent
 
Die vten noerden sijn gheboren
 
Alse ghi hier vore moeght horen
 
¶ Dese tijt sal sijn seeght die lesse
80
Omtrent die quaede ghebornesse
 
Antkersts des valschs propheten
 
Die sduuels sone sal heten
 
¶ Na desen tijt salmen sien
 
Vele groeter wondre ghescien
85
Land ende staede selen versinken
 
Ende vele volcs soe sal verdrinken
 
Vele berghe ende oec dale
 
Selen slecht werden te male
 
Ende vele swaerre brande
90
Selen gheuallen inden lande
 
Ende menech ander wonder met
 
Dat hier niene werdt gheset
 
Dese wondre selen ghescien al
 
Om dat antkerst comen sal
95
Die mids den duuel sal werken
 
Vele vernoys der heilegher kerken
 
Als ghi hier na horen selt
 
Daert v sal werden ghetelt

Hoe die beslotene ioden vte selen comen entie kerstene destrueren .c.xliij.

 
MEthodosius die heileghe man
 
Die martilie om gode ghewan
 
Ende bisscop in grieken was
 
Maecte een boec daer ic in las
5
Der werelt beghin ende hoer inde
 
Int welke ic bescreuen vinde
 
Ghelijc dat luden sydracs woert
 
Dat die latine dats van noert
 
Winnen selen herde scone
10
Iherusalem ende babylone
 
Ende al orienten lant
 
Ende alsijt al hebben in hant
 
Ende oec bracht ten kerstenhede
 
Ende nerghen en hebben onvrede
15
Ende horen tijt dan gaen leiden
 
In ledegher weeldecheiden
 
In eten drinken ende festeren
 
In bruidlochten ende in houeren
 
Ende om te stichtene grote palayse
20
Daer si hen in maken ayse
 
Ende vut alder vreesen sijn gheset
 
Ende vut alder enecheiden met
 
Dan selen hebbic verstaen
 
Die poerten werden ontdaen
25
Daer alexander inne sloet
 
Van ioeden een groet conroet
 
Om dquade onmenschelec leuen
 
Daersi hen toe hadden ghegheuen
 
Alse scolastica wel segghen can
30
Dit volc sal vte comen dan
 
Soe vreeslec sonder ghetal
 
Dat ertrike al beuen sal
 
Ende nieman en sal dorren
 
Ieghen dit volc hem porren
35
Om den groeten ducht van dien
 
De liede die selen vlien
 
Op berghe in hole ende in wouden
 
Om hen daer tonthouden
 
Ende selen van hongre steruen daer
40
Om groeten sonderlinghen vaer
 
Leellec sal sijn des volcs vorme
 
Menschen beesten ende worme
 
Selensi eten des sijt vroet
 
Ende mede drinken hoer bloet
45
Si selen eten ten seluen tiden
 
Kindre die si selen sniden
 
Vter moeder lichamen
 
Des en selensi hen niet scamen
 
Si selen strueren menech rike
50
Ende besmetten iammerlike
 
Ende nieman alsic hebbe verstaen
 
En salse dorren wederstaen
 
Maer dat iammer ende dat leit
 
Datsi dan der kerstenheit
55
Doen selen ouer al
 
Dat sal sijn sonder ghetal
 
Hier op soe verlaten hen
 
Die ioeden noch in haren sen
 
Ende willen segghen ouer luit
60
Soe wanneer dese comen vut
 
Datsi al ertrike selen winnen
 
Ende an haer gheloeue doen rinnen
 
Maer si dolen sere in desen
 
Et en mach alsoe niet wesen
65
Want ouer enen corten tijt na dat
 
¶ Alsi ghewonnen hebben die stat
 
Int heileghe lant die heet ioppen
 
Sal onse here ieghen hen
 
Senden enen vromen man
70
Die met luttel volcs dan
 
Op ene cleine vre sal
 
Dat quade volc verslaen al
 
¶ Hier na sal twaren
 
Die roemsche coninc varen
75
Woenen in iherusalem
 
Ende daer sal hi houden hem
 
.X. iaer ende een half met
 
Ende dan sal dat ghijt wet
 
Antkerst openbare wesen
80
Daer ic vore af hebbe ghelesen
 
Dese woert oft ghelijc aldus
 
Soe scrijft methodosius

Van antkersts gheboerten .c.xliiij.

 
IN sydracs boec soe lesen wi dat
 
Te babylonie in die stat
 
Antkerst sal sijn gheboren
 
Methodosius bringt ons voren
5
Dattet sijn sal in corozaym
 
Ende datmen op sal voeden him
 
In die stede van betsayda
 
Ende dat hi regneren sal daer na
 
In capharnaum die stede
10
Sydrac die seeght ons mede
 
Dat antkerst sal sijn ghewonnen dan
 
Van enen wiue ende enen man
 
Ende dat sijn moeder als wi lesen
 
Des duuels al vol sal wesen
15
Vander vren in waerre dinc
 
Datsi ierst haer lijf ontfinc
 
Van dans gheslachte hebbic vernomen
 
Daer luttel goeds af es comen
 
Van wies gheslachte iudas was
20
Die gode verriet alsic las
 
¶ Alse antkerst wert openbare
 
Ende wonder werct hier ende dare
 
Ende die roemsche coninc siet
 
Dat meest tfolc an hem tiet
25
Ende hijt niene can wederstaen
 
Soe sal hi optien berch gaen
 
Ter stede die golgatha heet
 
Daer onse here die doet leet
 
Ende sal sinen crone nemen van
30
Sinen hoefde ende settense dan
 
Op dat cruce metter vaert
 
Ende heffen sine hande themle waert
 
Ende sal kerstenrike algader
 
Op draghen gode den vader
35
Ende dan sal dat cruce saen
 
Inden hemel werden ontfaen
 
Mettes conincs crone daer
 
Dat salt teken sijn vorwaer
 
Dat inde nemt dat kerstenrike
40
Ende alle macht op ertrike
 
¶ Ende alse dat cruce werd ontfaen
 
Inden hemel alsoe zaen
 
Sal die coninc inden dleuen
 
Ende den gheest te gode gheuen
45
Ende dan sal alle erdsche ghewelt
 
Mids antkerste sijn gheuelt
 
Want god sal hem ghehinghen
 
Dat hi wonder sal toe bringhen
 
Blinde selen sien ontfaen
50
Crople selen rechte gaen
 
Doeue selen hoerende wesen
 
Besetene selen oec ghenesen
 
Die sonne sal hi donker maken
 
Die mane roet alse een scaerlaken
55
In desen valschen tekenen so sal
 
Hi tfolc meest bedrieghen al
 
Want al dunct den lieden des
 
Dat elc teken aldus es
 
En sal nochtan niet sijn alsoe
60
Maer die duuel saelt bringhen toe
 
Met sinen subtilen dinghen
 
Mids dats hem god sal ghehinghen
 
¶ Inden tempel sal hi sitten mede
 
Alsoe onse here ihesus christus dede
65
Ende den volke subtijlheit leren
 
Daer hijt mede sal verkeren
 
Dese woerde scrijft ons aldus
 
Die heileghe methodosius
 
Nu willic v dan meer lien
70
Van meester sydracs prophetien

Hoe ende in wat mainieren hi tfolc bedrieghen sal .c.xlv.

 
Sydrac seeght dat hi al
 
Vander werelt here sijn sal
 
Ende alt volc sal onder bringhen
 
Sonderlinghe met .iiij. dinghen
5
¶ Den hoeghen ende den edelen lieden
 
Sal hi bedrieghen met mieden
 
Ende met ghelouene groete dinghen
 
Daer hise tonder mede sal bringhen
 
¶ Dander mainiere daer hi met sal
10
Dmate volc ane hem trecken al
 
Dat sal met anxte wesen
 
Met pinen ende met groeten vresen
 
Mids tormenten ende groet ontsien
 
Soe datsi an hem selen tien
15
Mids vreesen vander doet
 
Dit sal iammer wesen groet
 
¶ Die derde mainiere es dat hi
 
Soe goeden clerc sal sijn daer bi
 
Dat hi sal connen herde wale
20
Die .vij. aerten liberale
 
Soe dat hi in allen sinnen
 
Die goede clerke sal verwinnen
 
Want dscrifture sal hi ontbinden
 
Met scalcheiden die hi vinden
25
Sal in sire behendecheide
 
Daer hi tfolc met sal verleiden
 
Ten vierden male met sinen doene
 
Sal hi liede van religioene
 
An hem wel trecken connen
30
Alse moenke sijn ende nonnen
 
Menderbroeders ende predekeren
 
Dit mach elken noch meer deren
 
Dese sal hi bedrieghen al
 
Met tekenen die hi doen sal
35
Want hi sal hebbic vernomen
 
Van bouen een vier doen comen
 
Soe dat scinen sal met allen
 
Oft vten hemle quame gheuallen
 
Dat doeden sal sine wedersaken
40
Ende alle tfolc verueert sal maken
 
¶ Hi sal die doede op doen staen
 
Datsi spreken selen ende gaen
 
Ghelijc lieden die leuen
 
Die orconde selen gheuen
45
Vanden wondren die hi doet
 
Datsi vray sijn ende goet
 
¶ Nu en verstaet groet no smal
 
Dat die doede leuen sal
 
Maer die duule twaren
50
Inden doeden lichame varen
 
Die ter hellen sijn ghewaghen
 
Ende dien soe sal hi draghen
 
Dat hi spreken ende gaen sal schinen
 
Ende oec arbeiden ende pinen
55
Oft god onse here selue dade
 
Met sire godliker ghenade
 
¶ Ende iherusalem die stat
 
Sal hi stichten ende maken bat
 
Sijn name sal werden mare
60
In al ertrike harentare
 
Soe dat tfolc van ouer al
 
An sijn gheloeue vallen sal

Hoe dat enoch ende helyas ieghen hem disputeren selen ende hoe hise doeden sal .c.xlvi.

 
Nv alse onse here siet dat al
 
Sijn hantghewerke bederuen al
 
Daer hi om storte sijn heilech bloet
 
Sal hire ieghen senden metter spoet
5
Sine .ij. knechte alsic las
 
Dat sijn enoch ende helyas
 
Die leuens lijfs alsmen leest
 
Int paradys hebben gheweest
 
Meer dan .m. iaer te voren
10
Om datsi daertoe sijn vercoren
 
Dese selen openbare
 
Antkerste sijn contrare
 
Ende hem oec segghen dat hi
 
Een quaet valsch prophete si
15
Ende dat al dat hi doet ende seit
 
Loghene es ende valscheit
 
Ende dat hijt metten duuel doet
 
Alse dat volc dan des wert vroet
 
Ende si dinc wel verstaen
20
Selensi antkerste af gaen
 
Ende vlien ende scuwen sine leren
 
Ende te gods tween knechten keren
 
Ende als antkerst dan siet
 
Dat hem tfolc algader vliet
25
Ende sine lere achter steken
 
Sal hi soe werden ontsteken
 
Van onwerden ende torne groet
 
Dat hi sal doen slaen doet
 
Dese .ij. heileghe gods knechte
30
Dan soe selen wel te rechte
 
Gods ingle ter seluer vren
 
Die zielen te hemle vuren
 
¶ Dan sal antkerst daer na poghen
 
Hoe hi sal bedrieghen moghen
35
Die gherechte sonder waen
 
Die noch sijn al volstaen
 
Dan sal onse here ter seluer stonde
 
Metten gheeste van sinen monde
 
Antkerste in haesten groet
40
Doeden metter gadoet
 
¶ Dan soe selen thant twaren
 
Tekene des ordeels baren
 
Daer ihesus christus comen sal
 
Dese werelt doemen al

Van .xv. teekenen des doemsdaeghs .c.xlvij.

 
Vijftiene tekene als wi lesen
 
Selen vore den doemsdach wesen
 
Deene vore ende dander na
 
Op .xv. daghe alsict versta
5
¶ Opten iersten dach soe sal
 
Hare die zee op heffen al
 
.Xx. cubitus wale
 
Bouen berghe ende bouen dale
 
Ende stille staen alsoe mede
10
Alse een muur in hoer stede
 
¶ Des anders daeghs salsi met allen
 
Neder inden gront vallen
 
Soe neder des wilt ghetrouwen
 
Datmen dwater cume sal scouwen
15
¶ Opten derden dach twaren
 
Selen hen die vissche baren
 
Op dat water vander zee
 
Oft si hadden harde wee
 
Ende merminnen ende beluwiten
20
Selen soe brieschen ende criten
 
Dat dat anxtelec ghescal
 
Toten hemle clinken sal
 
¶ Ten vierden daghe alsict gome
 
Selen beide cruude ende bome
25
Sweeten met droplen groet
 
Gheverwet als bloet roet
 
¶ Des vijftes daeghs hebbic vernomen
 
Selen beesten ende voghele comen
 
Optie velde ghemeenlike
30
Elc staen bi sinen ghelike
 
Ende selen met groeten scaren staen
 
Met droefheiden sere beuaen
 
Sonder drinken ende oec eten
 
¶ Des sestes daeghs wildijt weten
35
Soe selen ter neder vallen
 
Ghestichten ende huse met allen
 
Oec maect ons selc des vroet
 
Dat comen sal ene viereghe vloet
 
Vten westen metter vaert
40
Ende sal lopen ten oesten waert
 
¶ Des seuendes daeghs selen ghemeene
 
Te gaedre lopen alle die steene
 
Ende soe hurten ende steken
 
Datsi in stucken selen breken
45
Ende elc stucke daertoe mee
 
Sal dander steken ontwee
 
¶ Des achtests daeghs soe sal
 
Erdbeuinghe sijn ouer al
 
Alsoe groet hebbic verstaen
50
Dat mensche no beeste en selen staen
 
Moghen/ maer vallen ghereet
 
Wedert hen si lief oft leet
 
¶ Sneghendes daeghs sal ertrike
 
Effene werden ende ghelike
55
Alsoe dat berch ende dal
 
Slecht selen sijn ouer al
 
¶ Des tiendes daeghs hebbic verstaen
 
Soe selen die menschen gaen
 
Vten holen daer si waren
60
In ghecropcn ende hen baren
 
Soe cranc van herten ende verdoert
 
Datsi spreken en selen een woert
 
¶ Des ellefs daeghs selen tsamen
 
Verrisen der doeder lichamen
65
Ende selen op hoer graue staen
 
Want die graue selen opgaen
 
Van sonnen opganghe dat verstaet
 
Tote dat die sonne onder gaet
 
Soe dattie doede wijf ende man
70
Vt selen moghen comen dan
 
¶ Des twelefs daeghs met allen
 
Selen die sterren schinen vallen
 
Want si selen vt hen sprayen
 
Eenrehande viereghe rayen
75
¶ Sdertiendes daeghs vintmen bescreuen
 
Selen steruen die leuen
 
Om datsi na gods beuelen
 
Metten doeden verrisen selen
 
¶ Des viertiends daeghs sonder merren
80
Selen hemel ende erde berren
 
¶ Des vijftiends daeghs seeght dlatijn
 
Selen nuwe hemle ende erde sijn
 
Ende alle menschen sonder waen
 
Selen vandier doet opstaen
85
Ende vore dien rechtre comen zaen
 
Ende hoer ordeel daer ontfaen
 
Vore al die werelt openbaer
 
Daer nieman sal sijn sonder vaer
 
¶ Aldus en sal waerlike
90
Niet sijn in ertrike
 
Bouen no beneden en sal
 
Mainiere van rouwe toghen al
 
Ieghen dien eysliken doemsdach
 
Dien al die werelt vruchten mach
95
¶ Na dien dat dat firmament
 
Bome crude ende elc element
 
Steene/ vogle/ ende diere
 
Dus selen toghen mainiere
 
Van seerecheiden toter doet
100
Ieghen dat anxtelec ordeel groet
 
Wat moghewi arme menschen doen dan
 
Die redenleke verstannesse hebben an
 
Ende dat vonnesse ende dat ordeel
 
Ontfaen moeten al gheheel
105
Des nieman ontflien en mach
 
Ay dat sal sijn die dach
 
Dien wi alle ontsien moghen
 
Ende wel trecken vore onse oghen

Hoe onse here comen sal tien ordeele .c.xlviij.

 
DIe heileghen segghen ons aldus
 
Dattie gods sone ihesus christus
 
Alle menschen doemen sal
 
Te iosaphat in dat dal
5
Want die vader gaf hem gheheel
 
Macht te doene dat ordeel
 
Na sinen wisen bescheide
 
Alse christus selue seide
 
Omne iudicium dedit filio
10
Dat latijn luidt also
 
Dattie vader den sone gaf
 
Alle vonnesse/ dits daer af
 
Dat dietsch des seker weest
 
Alsoe ment in dewangelie leest
15
¶ Ieghen dat dordeel sal wesen
 
Selen blasen hebbic ghelesen
 
Gods businen na sijn beuelen
 
Daer met dat ontwecken selen
 
Alle menschen tenen samen
20
Ende met sielen ende lichamen
 
Opstaen dan twaren
 
Inden poente van .xxx. jaren
 
Hier en twiuele niemene an
 
Dies niene gheloefde ware inden ban
25
¶ Ay sotte mensche ende rude
 
Wat vreesleker lude
 
Selen die businen gheuen
 
Wi moghen thant wel beuen
 
Ieghen dien eysliken luut
30
Daer nieman en mach sijn vut
 
Wi moeten alle openbaer
 
Vore sijn anschijn comen daer
 
Want daer en sal nerghen
 
Scuilen sijn no berghen
35
Subtijlheit noch argument
 
En selen daer helpen twent
 
Weenen/ gheuen/ no smeken
 
En selen den rechtre moghen weken
 
Noch wi oec in boeten staen
40
Want die tijt es dan voldaen
 
Die ons god hadde ghegheuen
 
Om te beterne onse leuen
 
¶ Christus sal daer op ene wolke
 
Hem vertoghen sinen volke
45
Ende die teekene van sinen wonden
 
Hen vertoghen daer ter stonden
 
Cruce/ crone/ ende nagle mede
 
Ende dspere oec daer ter stede
 
Salmen oec daer scouwen an
50
Sydrac seeght die wise man
 
En houdt dat niet vorwaer
 
Dat dat cruce sal sijn daer
 
Daer onse here an was gheset
 
Crone/ spere/ no nagle met
55
Maer daer sal des ghelike sijn
 
Claerre dan dat sonneschijn
 
Hen te scanden diene wouden
 
Vore enen puren mensche houden
 
Die nv selen sijn ghewes
60
Dat hi coninc der glorien es
 
¶ Ende hen te troeste diene hilden
 
Ouer god ende die met wilden
 
Hem dienen vroech ende spade
 
In wien dat es alle ghenade
65
¶ Themelsche here sal mede
 
Daer sijn ter seluer stede
 
Ende al dat ie sonder waen
 
Ontfinc redenlec verstaen
 
¶ Nv moeghdi vraghen hoet al
70
Ghestaen sal in dat dal
 
Want elc mach merken dat
 
Vele te cleine es die stat
 
Soe vele menschen tontfane
 
Meestre doen ons te verstane
75
Dattie menschen na gods beuelen
 
Inde locht oec wesen selen
 
Bouen besiden ende onder
 
Des en darf nieman wonder
 
Hebben des sijt ghewes
80
Want god alles machtech es
 
¶ Onse here die sal daer kennen
 
Elcs menschen herte bennen
 
Ende al dat hi ie ghedede
 
Waest goet oft quaet mede
85
Ende elken mensche sal vorwaer
 
Sine consientie wroeghen daer
 
¶ God sal selue die sonden wroeghen
 
Ende oec al na sijn gheuoeghen
 
Sal hi wisen ende rechten met
90
Dit nes niet ghelijc onser wet
 
¶ Den verdoemden sal dunken des
 
Dat sijn vonnesse gherecht es
 
Ende dat hi oec hoe dat vert
 
Der helscher pinen wel es wert

Vanden anxte des ordeels ende hoe die quade ghewijst werden ter hellen .c.xlix.

 
Danxt sal daer soe groet sijn
 
Vore des rechters gram anschijn
 
Daer hi dordeel sal gheuen
 
Dat dingle selen beuen
5
Maria sijn moeder sal daer
 
Ende die heileghen hebben vaer
 
Ende sente ian baptiste
 
Die van sonden noyt en wiste
 
Soe moghewi arme sonderen
10
Ons met rechte wel verueren
 
Die binnen al onsen iaren
 
Cume ie sonder sonde waren
 
¶ Daer selen dingle na desen
 
Die goede vten quaden lesen
15
Entie goede sonder letten
 
Tons heren rechter siden setten
 
Entie quade ter slinker hant
 
Dan sal onse here spreken thant
 
Toten ghenen sonder waen
20
Die tsire slinker siden staen
 
Met woerden die selen sniden
 
Ghelijc den swerde in beiden siden
 
¶ Ic was hongherech ende ghi
 
En gaeft niet tetene mi
25
¶ Dorstech ghine hebt mi niet ghelaeft
 
¶ Naect dat ghi mi niet an en gaeft
 
¶ Inder kerker wasic daertoe
 
Ghine visiteret mi niet doe
 
¶ Sie soe wasic oec mede
30
Ghine vraghet niet wat ic dede
 
Gaet vermalendide schiere
 
Inden eweliken viere
 
Daer ghi altoes bliuen selt
 
In dier duule ghewelt
35
¶ Dat vonnesse sal sijn swaer
 
Dattie rechtre sal gheuen daer
 
Want en sal nieman moghen keren
 
Noch oec moghen appelleren
 
Vore eneghen rechtre sijd ghewes
40
Want nieman boven hem en es
 
¶ Ay wat iammere sal daer sijn
 
Om datsi hoers gods anschijn
 
Nemmermeer en selen moghen
 
Anescouwen met horen oghen
45
Gheset vut allen verloeste
 
Ende vut allen hope van troeste
 
Daer hen anders niet volghen en sal
 
Dan die bittre helsche wal
 
Die duren sal sonder inden
50
Want gods woert en mach niet winden
 
¶ Dan selen die duule wreet
 
Daer thant sijn ghereet
 
Ende iaghent al ter hellen
 
Daer si ewelec selen quellen
55
Duule ende menschen hebbic vernomen
 
Ende nemmermeer daer vte comen

Hoe die gherechte met gode selen varen te hemelrike .cl.

 
Nv sal hem christus omme keren
 
Die here es alre heren
 
Ende toenen een lieflijc anschijn
 
Hen die ter rechter siden sijn
5
Hi sal spreken lieue vriende
 
Want mi elc van v wel diende
 
Doen ghi waert op ertrike
 
Ende mi hilt waerlike
 
Ouer vwen wareghen god
10
Ende oec wel hilt mijn ghebod
 
Ende die werke der ontfarmechede
 
An darme volwllet mede
 
Soe comt met mi algader
 
In dat rike mijns vader
15
Dat v bereet heeft gheweest dan
 
Van dat ertrike ierst began
 
¶ Nv en mochtic niet ghelesen
 
Wat vrouden dan daer sal wesen
 
Daer die coninc dus vriendelike sal
20
Sine vriende lieflec noeden al
 
Tsire glorien met selker eren
 
Daer si nemmermeer vut en keren
 
Daer sal die coninc twaren
 
Selue talre vorst varen
25
Sijn moeder bi hem alsic versta
 
Sine ingle ende sine heileghen na
 
Ende alle sine vriende ghemeenlike
 
Indie vreude van hemelrike
 
Met glorien met sanghe hoech
30
Nieman daertoe en doech
 
Dat hi hier af iet vele sprake
 
Want si es te hoghe die zake
 
¶ Nv sal alsoe wi lesen
 
Die stede volwlt wesen
35
Daer lucifer ende sine ghesellen
 
Vut vielen inder hellen
 
Dats die tiende coer alsic las
 
Onse here onne ons das
 
Dat wire alle comen tsamen
40
Nv segt allegader. amen
 
Nv es dit werc gheindt
 
Daer ghi viere boeke in vindt
 
¶ Dierste vander werelt beghinne
 
¶ Dander heeft dat middel inne
5
¶ Dat derde van sconen zeden
 
Van hoefscheiden van wijsheden
 
¶ Dfierde der werelt inde
 
Alsic bescreuen vinde
 
Dese boec was volmaect al
10
Doe dcarnatioen was int ghetal
 
Dertien hondert ende .xxx. mede
 
Al tantwerpen indie stede
 
Recht opten sesten dach
 
Die in doeghstmaent ghelach
15
¶ Edel here machtech ende hoghe
 
Lottrijcs/ brabants/ lymborchs hertoghe
 
Van valkenborch daertoe mere
 
Van hoesdeine ende van breda here
 
Wien god noch heeft ghegheuen
20
Voerspoet in al sijn leuen
 
Ende sal oec al vwen tijt
 
Des ghi hem sculdech te dankene sijt
 
Here desen boec ende dit werc
 
Soe gheeft v ian v arme clerc
25
Vwer heerleker ghewelt nu
 
Ontfanclijc moet hi sijn v
 
Doet hier af vore v lesen
 
Alse ghi ledech soudt wesen
 
Ghine vinter in ghene dinghe
30
En si algader leringhe
 
Ons gheloefs/ ende daertoe mede
 
Hoefscheit doeght ende wijshede
 
Vore ende achter meerre ende minder
 
Doedt oec lesen vore vwe kinder
35
Alsi soe verre sijn ghedeghen
 
Datsi lerens moghen pleghen
 
Si selens emmer onthouden iet
 
Want al datmer in siet
 
Es al orboere int bedrijf
40
Beide an siele ende ane lijf
 
God die gheue v lieue here
 
Lanc lijf ghesonde ende ere
 
Goeden raet ende victorie
 
Ende na dit lijf sine glorie. Amen

Vorige