Lekenspiegel

35 Hoe de eerste landsheren werden aangesteld

Zojuist heb ik u uiteengezet hoe het volk leefde zonder vorst, zonder wet, hoe het in zijn levensonderhoud voorzag door middel van akkerbouw en veeteelt en zich met niets anders bezighield. Nu waren er veel klaplopers die niet wilden werken of zich inspannen en slechts luierden. Zij wilden de goede, vrome mensen te lijf gaan die vruchten door arbeid hadden verkregen. Als men hun dat niet gaf, wilden zij het volk dwingen het te geven, anders zouden zij hen doden. Roof en moord namen zó toe dat het de spuigaten uitliep. Toen de mensen doorhadden waarmee dit samenhing, overlegden zij met elkaar en bedachten hoe zij het tij konden keren. Zij vaardigden het volgende statuut uit voor het hele volk:

-	ieder moet zich in leven houden met wat hij voor zichzelf heeft verworven door arbeid;
-	men hoeft iemand anders niets van de eigen opbrengst te geven, tenzij uit vrije wil;
-	degene die braakland en heide vruchtbaar weet te maken, mag dat als bezit houden voor eigen gebruik;
-	wie de hand probeert te leggen op andermans bezit of land, zal daarvoor ter dood worden gebracht.

Om dit statuut kracht bij te zetten, stelden ze een voogd aan, die kracht en macht zou kunnen aanwenden om ervoor te zorgen dat ieder de ander het zijne terug zou geven. En omdat de voogd niet in zijn eigen levensonderhoud kon voorzien, betaalden zij hem jaarlijks belasting over hun land, zodat hij zou kunnen leven. Ook stelden zij rechten en wetten op die golden voor aller-

[p. 65]

lei zaken in het land, en drongen zij er bij de landsheer op aan dat hij zich aan de wet hield op zijn woord van eer, zowel ten opzichte van knechten als van heren, en of het nu om een mens of om bezit ging.

Bij mijn weten zijn zo de landsheren ontstaan. Niet voor hun eigen belang, maar voor het algemeen belang van het volk. Het volk stelde hen aan als bestuurders, zodat zij het volk te allen tijde zouden beschermen en beveiligen tegen geweld en uitwassen. Zij moesten ervoor zorgen dat ieder kreeg wat hem toekwam. Zelf moesten zij met hun gezin leven van de rente die de mensen hun jaarlijks gaven van hun onroerende goed en van de geldboetes. Zo heeft het volk het bepaald. En als de landsheer meer bezit of ander loon, hoe groot of klein ook, zou afnemen van de mensen, dan zou hij volgens het recht dezelfde straf krijgen als anderen. Heerschappij was op deze regels gegrondvest.

Bedenk daarom goed, heren, wat u doet, als u het leven of de bezittingen ontvreemdt van onschuldige mensen. U begaat een veel grotere misdaad dan de mensen over wie u rechtspreekt en die u zou laten ophangen. U verdient dezelfde dood als zij. Want het recht staat boven u; u bent dienaar van het recht. En het recht kan u uw leven ontnemen, of u nu keizer of koning bent. Houd dit voor ogen. Zorg er daarbij op verstandige wijze voor dat zowel arm als rijk recht wordt gedaan in uw gerechtshof, want in de hemel zetelt een Rechter Die uw rechtspraak geheel doorziet en begrijpt. En Hij zal die niet vergeten, maar Hij zal u in de hemel of in de hel meten met de maat waarmee u hier hebt gemeten.