Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Oost- en West-Indische Warande (1694)

Informatie terzijde

Titelpagina van Oost- en West-Indische Warande
Afbeelding van Oost- en West-Indische WarandeToon afbeelding van titelpagina van Oost- en West-Indische Warande

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.21 MB)

ebook (3.28 MB)

XML (0.48 MB)

tekstbestand






Editeurs

George Marggrav

Willem Piso



Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/natuurwetenschappen/geneeskunde


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Oost- en West-Indische Warande

(1694)–Jac. Bontius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vervattende aldaar de leef- en genees-konst. Met een verhaal van de speceryen, boom- en aard-gewassen, dieren &c. in Oost- en West Indien voorvallende


Vorige Volgende

Van het Sandel-hout

Vande Koortsen met hare vremde toevallen daer onse Bootsgesellen in het hacken van het Sandel-hout op de Eylanden Timor ende Soler somwijlen mede gequelt werden, is in de Genees-konste wijt en breet gehandelt, waer toe ick den Leser wijse, om van eene spijse te veel gedist niet te walgen.

Eermen de Sandel-boomen hackt, werter een proef genomen, door die geene die daer in ervaren sijn, of sy rijp ende tijdigh sijn om gehackt te werden, ende sulcks wert men gewaer door een reuck die sy van haer geven, na dat de schorsse opgespleten is. Den Autheur seyt, dat de vruchten van het Sandel-hout van de groote zijn als een Kers, sy gelijckenen de Bakelaer niet qualijck, want ick hebse gedrooght gehadt, ende geknauwt zijnde, verwen sy den mont met een bruyn purpere ofte paerse coleure. Dese vruchten werden graegh gegeten, van eene seeckere soorte van Spreeuwen, even gelijck de Lijster-beyen van de Lijsters in't Vaderlandt, welcke vruchten sy daer na door den buyck ontlossende, daer door de

[pagina 139]
[p. 139]

Velden ende de Bergen met nieuwe boomen besaeyen, alsoo dat hoe wel de Portugijsen ende de onse nu soo menichten van Jaren, soo veel duysenden van boomen om verre gehackt hebben, nochtans noyt Bosschen gebreck en zijn: Men maeckt hier van een seeckere Salve, die uyt het poeder van Sandel-hout gemaeckt wert, soo sal ick het gebruyck van dese composite hier voor de nieuwelingen in de Medecijne byvoegen. Neemt dan fijn gemalen Sandel-hout, de bloemen Champac, de bloemen Mogori, van elcks een handt vol; dese t'samen een weynigh gestooten zijnde, soo doet daer by wortelen van Curcuma twee oncen. Campher soo veel genoegh is om een aengenamen reuck te maken, dit alles sal men op een wrijfsteen, ofte platte mortier, met eenen steenen stamper t'samen mengen, op het eynde daer by doende een weynig Olye van Cocus-nooten, alsoo dat het de consistentie van een Salve behoude. Hier mede besmeren soo Mannen als Vrouwen in Malacca haer gantsche Lichaem, ende al hoewel het door de geele coleur van de Curcuma ten eersten aensien hier door vervuylt schijnt, nochtans verfraeyt het door sijnen seer aengenamen ende gesonden reuck boven maten. Dese Salve is den soodanigen vorderlijck, die van de hitte van de Son, of van den brandt der koortsen gequelt zijn. Sy neemt mede wegh de grillingen ende bevingen der koortsen, ende belet het al te veel waecken, ende aengeleyt zijnde op de Mage, stut die de Boors, ende versterckt die

[pagina 140]
[p. 140]

het Herte, gelijck breeder in de Genees-konst te sien is.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken