Geschiedenis van Leuven. Geschreven in de jaren 1593 en 1594

Maria van Bourgoindien met Maximiliaen van Oostenrijck, Den vijftichsten Hertoghe van Brabant.

Naerde doot vanden voers. hertoghe Caerel wijlen van Bourgoindien ende Brabant, soo zijn de landen verstorven op vrouwe Maria¹, des voers. hertoghe eenighe dochtere, die hij hadde van vrouwe IJsabella van Bourbon, zijne middelste huijsvrouwe, om dewelcke, als hertoginne vanden lande van Brabant, enz., tontfangen, in den meije anno 1477, te Loven, eene groote vergaerderinge was vande prelaeten, edelen ende steden vanden lande, om raet te houdene in wat vueghen dat men se ontvangen ende hulden soude. Ende quam tot Loven, met grooten staete, in, xiiij^a maij 1477, ende de stadt beschanck haer met iij ½ aemen, ij steecken Beaenen ende iij ½ aemen ende v steecken rhinswijns. Daernaer wert zij, te Loven, als hertoginne van Brabant, ontfangen ende ghehult, xxix^a maij anno 1477, in presentie vanden hertoghe van Cleve, den heere van Ravesteijn, den hooffmeester van Gulick, den hertoghe van Beijeren, den bisschop van Metz, den heere van Bounerien ende vele meer andere heeren, ende de steden Bruessel, Antwerpen ende Bossche. Ende confirmeerde allen der stadt Loven ende des landts van Brabant privilegien, daertoe vuegende diversche andere poincten den lande aengaende, diemen noempt de Blijde Incompste². Ende de stadt Loven beschanck haer met iij silvere vergulde gheltstoopen wegende xvj marck ½ once, costende ij^cxxxvij gulden xxv ½ plecken³; noch iiij stucken swertte laeckenen costende c gulden, xxx ½ plecken, ende iiij aemen ende j steeck rhinswijns.

1 den LeeU Verraden zonder genaeden sIJns LIJfs, ghepLaeCht heeft seVenthIen Landen gheLaeten In handen Van eender MaeCht. (Boonen.)

2 In 't groot Charterboeck, folio 140 verso et 155.

3 Vervaardigd door Arnold van Hoeveldt, zilversmid, te Leuven. Rekening van 1477.

[p. 62]

Tusschen de voers. vrouwe Marie ende hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck, des keijsers Fredericx sone, was een houwelijck gesloten, bij wijlen hertoghe Caerel van Bourgoindien ende Brabant, de voers. vrouwe Mariens vaedere, ende den keijser Frederick voers., int tractaet gemaeckt int beleg der stadt van Nuijs.

In juni, anno 1477, track dlandt van Brabant te oorloghen, naer Nijvel ende Bijns, tegens den coninck van Vranckerijck; ende die van Loven trocken derwaerts, xiij junij 1477, onder haere iij capiteijnen, te wetene: heer Machiel Absoloons, heer Jan van Sinte Goricx ende heer Jan Uten Lieminghen, ridderen, met groote menichte van volcke, ende vande geslachten, onder andere, Jan van Berthem ende Eduwaert Crupelant. Ende de coninckstabel vande groote Gulde trock oock met xxxvij schutteren derwaerts. Deze oorloge was bij comen omdat de coninck van Vranckerijck het bestant was brekende datter tusschen hem ende hertoghe Caerel wijlen van Brabant gemaeckt was, nemende vele steden in, gelegen in Vermondoijs, opde Sonne ende in Artoijs. Deze oorloge cost de stadt Loven iiij^miij^cx^c gulden, xvij plecken ende iij stuijvers paijements.

Anno voers. es, te Loven, eene groote dachvaert geweest vande prelaeten, edelen ende steden vanden lande, opt houwelijck vande voers. vrouwe Marie ende hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck, alwaer eendrachtelijck gesloten wert dat de voers. vrouwe Marie den voers. hertoghe Maximiliaen tot eenen man trouwen soude. Ende daer wordden terstont brieven aenden voers. heer Maximiliaen gesonden vande voers. resolutie. Dit verstaen hebbende de voers. hertoghe Maximiliaen, es met alder diligentie herwaerts naer Brabant gecomen bijde voers. vrouwe Marie, niet sonder groot perijckel zijns levens. Ende naer dijen hij bijde hertoginne eenieghen tijt geweest hadde, soo dochte hem lanck ende swaer te vallen datmen vanden houwelijcke niet en sprack; want hij groot verlangen hadde naer de edele princesse. Ten lesten hebben zij malckanderen vanden houwelijcke gesproken, ende hebben thouwelijck onder hen beijden geaccordeert, met gelufte van trouwen. Maer de hertoginne versocht eerst ende voeral dat de voers. hertoghe Maximiliaen, in haeren naeme, het landt wilde wat beschermen ende defenderen tegens die Turcken ende andere haere vijanden, die vele steden gewonnen hadden. Daertoe de hertoginne hem presenteerde van alles te doene, als volck, ghelt, victaillie ende andere ter oorloge nootelijck; dwelck de voers. hertoghe Maximiliaen geaccepteert heeft, ende haer geloeft tselve te doene. Doen omhelsden hem de hertoginne ende custen hem aen zijnen mont, ende wordden alsdaer met eenen ondertrouwt, bij dispensatie vanden Paus, want zij malcanderen bestonden ten iij lede vande zijde van Portugael, want de keijserinne, heer Maximiliaens moedere, was des conincx dochtere van Portugael, ende hertoghe Caerels van Bourgoindien ende Brabants moedere waeren beijde broeders ende gesusters kinderen. Hier naer es de voers. hertoghe Maximiliaen vertrocken bij zijnen heer vadere, hem vertellende allen tgene voers. es; maer doer dijen dlandt lancx soo meer bedorven wert vanden vijanden, soo wordenter eene generaele dachvaert ende vergaerderinghe, te Loven, vande prelaeten, edelen ende steden vanden lande gehouden. Ende daer wert gesloten datmen den voers. hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck metter haesten ende met alder diligentie ontbieden souden, om vrouwe Marie, zijne toecomende bruijt, te comen trouwen. Ende heer Loijck Pinnock, riddere ende meijere van Loven, met Emont Roelants, schepenen, wordden gecommitteert om tselve den voers. hertoghe Maximiliaen te adverteeren, ende vertrocken vuijt Loven, met brieven aenden voers. hertoghe Maximiliaen, in julio 1477; alwaer zij eerlijcken ende met groote blijschap vanden hertoghe ontfangen zijn geweest. Ende hertoghe Maximiliaen schanck hen tot eenen lichteeken ende versekerheijt van dat hij, eer twee maenden, hier te lande zijn soude, eenen gouden cop¹, met ij^m ducaeten daerinne; van welcke tijdinghe de hertoginne zeer verblijt was. Daernaer es de voers. hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck, met grooten staete, te Loven, innegecomen, viij^a augusti anno 1477, omde voers. vrouwe Marie te comen trouwen. Ende de stadt Loven beschanck hem met twee stucken rhinswijns houdende ix aemen ende ij steecken; ende die van Loven bedreven groote genuchte als van vieren ende esbattementen. Van Loven es hij naer Bruessel getrocken, ende van daer naer Ghendt, alwaer hij de voers. vrouwe Marie getrouwt heeft, xvij^a augusti anno 1477; ende de bruloft wert te Brugghe gehouden. Daernaer es de voers. hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck, in decembri anni 1477, wedromme binnen Loven gecomen, alwaer hij als de L hertoghe van Brabant ontfangen ende gehult es geweest, opden vijfden decembris anni 1477, wesende eenen vrijdach, confirmeerende allen der stadt Loven ende des landts van Brabant privilegien, met oock de Blijde Incompste², bij vrouwe Marie, zijne huijsvrouwe, als hertoginne van Brabant, thaerder incompste, den lande verleent ende gegeven. Ende de stadt Loven beschanck hem met twee silvere vergulde gheltstoopen, wegende xiiij marck, ij oncen, iij engelschen, ende twee swertte laeckenen; ende binnen Loven wordden groote triumphen ende genuchte bedreven, als van vieren ende esbattementen.

1 Cop, van coupe, drinkschael.

2 In 't groot Charterboeck, folio 175, verso.

[p. 63]

Anno 1478, 22 julij, soo gelach de voers. hertoginne, vrouwe Marie, Maximiliaens huijsvrouwe, te Brugghe, van eenen jongen sone die aldaer Philips kersten gedaen wert. Deze sterff, in Spaegnien, anno 1506, 26 septembris, naer dijen hij aldaer coninck van Castillien, van Lijon ende van Grenaeden gecroont was.

In septembri anno 1478, wordden groote gereetschap gemaeckt om te oorlogen te trecken tegens den coninck van Vranckerijck, in Artoijs, ende de quaetwillighe, in Henegouwe. Ende hertoghe Maximiliaen trock derwaerts, met groote menichte van volcke, ende die van Loven volghden hem, ende trocken derwaerts, onder hunne iiij capiteijnen, te wetene: heer Loijck Pinnock, riddere ende meijere van Loven; heer Jan van Sinte Goricx, Philips Pinnock, heer Jans sone, ende Loijck Pinnock, Amelrijcx sone, met vele andere van die vande geslachten, ende groote menichte vande gemeijnte. Ende de hertoghe heeft vele sloten ende steden innegecregen als Conde, Bouchain, Keijnoet, Camerijck ende meer andere; maer ten lesten worddent er zekere appoinctement gemaeckt, waerdoere de hertoghe, met zijnen volcke, wederomme in Brabant quam.

Anno 1479, in aprili, waeren de prelaeten, edelen ende steden des landts van Brabant, mette gecommitteerden des landts van Luijck, Vlaenderen ende andere landen, te Loven vergaerdert, om raet te houden, ende te ordonneeren, hoemen wederstaen soude den coninck van Vranckerijck, die vijant gewordden was vanden voers. hertoghe Maximiliaen ende van zijnen landen; alwaer overdraegen ende geordonneert wert, dat men opnemen soude xiiij oft xv^m vechtbaere mannen van waepenen van Engelschen ende van Switzers, soo verre men die gecrijgen conste, ende datmen den cost ende last daervan vervangen ende betaelen soude met allemans goet, gheestelijck ende weerlijck. Ende, in maijo daernaer, wordden v^m vrome mannen gestelt opde frontieren vanden lande, ende den iiij^en man wordden tot dezen oorloge opgenomen.

Daernaer es de voers. hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck, met groote menichte van volcke van waepenen, naer Vranckerijck getrocken, ende Loenis van Udekem¹ was capiteijn vande Lovensche voetgangers, ende es met zijnen legele nedergeslaeghen beneden aent velt tot Blangijs, alwaer de hertoghe ij oft iij bruggen over de reviere dede maecken, ende des coninckx volck van Vranckerijck lach boven opt selve velt, met groote menichte van volcke, wel vj mannen tegens des hertoghen eenen. Ende daer geviel eenen grouwelijcken slach, bij Terwaenen, in augusto 1479, den welcken de Franchoijsen verloren, ende wordden, van tshertoghen volcke, gedreven tot voer Sinte Quintens; ende daer bleven vanden Franchoijsen verslaegen bat² dan xl^m mannen; ende van tshertoghen Maximiliaens volcke bleeffer verslaegen ontrent de ix^m, waer onder andere doot bleeff Jacop ende M^r Anthonis van Haelewijn, Joos Ruledere, Peeter van Eerdenborch, Hendrick van Perweijs, Jan van Rotzelaer, van Wesemael ende meer andere.

Anno voers., gelach de voers. vrouwe Marie hertoghe Maximiliaens huijsvrouwe, tot Bruessel, van eene jonge dochtere, die aldaer Margriete kersten gedaen wert.

Anno 1480, in junio, track vrouwe Margriete van IJorck, hertoghe Caerels wijlen van Bourgoindien ende Brabants weduwe, totten coninck Eduwaert van Engelandt, haeren broedere, om hem te informeeren ende bidden dat hij hem wilde voegen metten hertoghe van Brabant tegens den coninck van Vranckerijck.

Anno voers., in julio, quam de voers. hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck, binnen Loven, ende de stadt beschanck hem met vj aemen, vj steecken rhinswijns, die costen lxvj gulden, xxxvj plecken. Ende hem wordden, tot behoeff vanden volcke van waepenen, voer een jaer, geconsenteert cviij^m iiij croonen. Ende allen die vanden landen, steden ende dorpen wordden bescreven datse hun volck van waepenen gereet maecken souden, tegens den lesten julij, ende dat zij hem al souden laeten vinden tot Nederijssche. Ende heer Jan Pinnock, riddere, wert als monstreheer, met groote sommen van gelde, gesonden naer Camerijck, ende van daer opde frontieren vanden lande van Luxenborch, om tvolck van waepenen, aldaer liggende, te betaelen.

Daernaer es de voers. hertoghe Maximiliaen, met groote menichte van Brabanteren, getrocken tegens die Franchoijsen naert landt van Luxenborch, daer die van Loven hem diende, met 200 ruijteren, waeraff heer Loijck Pinnock, riddere, meijere van Loven, capiteijn was, ende waer ondere vande geslachten van Loven waeren: Philips Pinnock, met iij peerden; Augustijn vanden Borchoven, Jan Roelants ende meer andere. Vanden Lovensche voetgangeren was capiteijn Loenis van Udekem, ende waeren sterck iiij^c spisedraegers ende ij^c met roers. Boven deze hadden die van Loven noch aengenomen cxxviij Switzers, waeraff dat Cornelis van Diepenbeke ende Cornelis van Bloemendael, metten Baerde, capiteijnen waeren. Ende deze Switzers waeren gecleet halff blauw, halff wit, met een root

1 Leo van Udekem, zoon van Leo en van Machtilde van der Borch, was stedelijke raad in 1477. Hij huwde Johanna de Walhain die hem eenen zoon schonk, Nicolaas geheeten. Na den dood dezer vrouw trad hij in tweeden echt met Maria van Schayck, die den 15 februari 1538 overleed. Leo van Udekem, een man van moed en dapperheid, bewoonde, in de Kattenstraat, het huis 't welk in onze dagen het eigendom werd der familie Libot. Hij overleed den 28 februari 1519, en werd in de voormalige kerk van Sint Michiel begraeven.

2 Bat, van beter. Hier in den zin van meer gebruikt.

[p. 64]

cruijs daerovere, ende hun vendel was van blauw ende wit taffetaff, met een root Bourgoins cruijs. Als nu hertoghe Maximiliaen, met zijne armeen, int landt van Luxenborch gearriveert was, ende heer Caerel van Amboijse, gouverneur van Champaignen, opperste veltheer vande Franchoijsen, int selve landt sommighe sterckten innegenomen hadde, soo geviel daer eenen grooten slach, die de Franchoijsen verloren; waerdoere zij van peijse begonsten te spreken. Deze oorloghe coste de stadt van Loven, voerden tijt ij ½ maenden, te wetene: van halff julius totten lesten septembris anni 1480, de somme van v^m viij^cxxxj gulden, xviij plecken, xviij stuijvers paijements.

Anno 1481, es vrouwe Marie, hertoghe Maximiliaens huijsvrouwe, te Bruessel gecomen, bevrucht zijnde met kinde; ende baerde aldaer haeren tweeden sone, die aldaer Franciscus kersten gedaen wert, naerden hertoghe van Britanien.

Ontrent onser L. Vrouwen dach, inden meert anni 1482, vrouwe Marie bevrucht zijnde ende te peerde geseten, om ter jacht te rijdene, ende springende metten peerde, es vanden peerde gevallen, ende wert vanden peerde zeer gequetst doer dijen dat op haer treede, waeromme zij gedraegen wert tot Brugge, om aldaer gecureert te wordden, maer zij was soo zeer gequetst dat zij daeraff, den xxvij meert 1482, aldaer gestorven es, achterlaetende ij kinderen (die te Bruessel waeren, bij vrouwe Margriete, heere Caerels van Bourgoindien ende Brabants weduwe, te wetene Philippus ende Margareta. Ende haere hertte wert vuijtgesneden ende geleet inde sepulture van vrouwe IJsabella van Bourbon, haere moedere, tot Antwerpen, in Sinte Machiels cloostere, ende haer lichaem wert, iij^a aprilis 1482, begraeven tot Brugge, in Sinte Donaes kercke, in eene costelijcke metaelen tombe. Ende heer Machiel Absoloons, borgemeester van Loven, ende heer Jan Pinnock, ridderen, reijssden, viij^a aprilis 1482, naer Brugge, metten anderen gedeputeerden vanden lande van Brabant, om hertoghe Maximiliaen te consoleeren ende troosten vanden doot van voers. vrouwe Marie, zijne huijsvrouwe, waeromme, hij grooten rouwe maeckte. Vanden doot vande voers. vrouwe Marie staet te Brugge aldus:

Marie van Bourgoindien edel ende reijn,
Eertshertoginne van Oostenrijck, soet van manieren;
Princesse van deze Nederlanden, heel int gemeijn;
Van Vlaenderen, Hollandt, Zeelandt onder haer bestieren;
Dommineerde als gravinne, niet om versieren,
Vijff jaer ende elf weken ofte daer ontrent,
Alsmen duijsent, vierhondert door tscrijven hoorde crieren,
Ende lxxxij, heeftse haer leven geeijndt,
Den xxvij in meerte, te Brugghe, bekent;
Wijens doot men deerlijck zach beweenen;
Godt wil der zielen zijn eeuwige glorie verleenen.

deze edeL Moedere VoL CraChtIger Weerden.
Was den derden Van aprIL gebroCht ter eerden.

Omtrent dezen tijde wordden sommighe landen wederspannich tegens den voers. hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck, omdat hij naerde doot van vrouwe Marie, zijne huijsvrouwe, hem onderwant dlandt te beschermen als momboir ende voecht van zijnen kinderen, die hij bijde voers. wijlen vrouwe Marie vercregen hadde; ende principaelijcken die van Vlaenderen. Ende doer dijen hij instantelijck versocht vanden lande van Brabant ende andere zijnder landen, als momboir ende voecht ontfangen ende gehult te wordden, soo wert te Loven eene generaele dachvaert geordonneert ende, naer dijen de selve gehouden was, soo trocken de gecommitteerde van Loven, Bruessel ende Antwerpen, naer Mechelen om daerop, met malcanderen, raet te houden. Dit vernemende de voers. hertoghe Maximiliaen, dede allen de gecommitteerde (behalven die van Loven, diet subtijlijcken onquamen) onder weghen vangen, ende te Vilvoorden opt Casteel vueren, hen opleggende dat zij, sonder zijnen consente, heijmelijcke conspiratien tegens hem met die van Vlaenderen getracteert hadden, ende dat zij daeromme haer lijff verbuert hadden. Die gecommitteerden excuseerden hen, soo zij consten, maer lacen! ten mochte hen niet vele hulpen, want hij den meestendeel heeft doen onthooffden, ende onder andere: heer Nicolaes vanden Heetvelde, een vroem riddere, die zeer beclaecht wert. Daernaer es de voers. hertoghe Maximiliaen, te Loven, als momboir ende voecht van zijne kinderen ontfangen ende gehult.

Binnen dezen tijde maeckte heer Willem van Arenberghe, met zijnen adherenten, conspiratie tegens heer Lodewijck van Bourbon, bisschop van Luijck, waeromme de bisschop hem heeft doen vuijten lande bannen. Dit vernemende de voers. heer Willem van Arenberghe es, met groote menichte van volcken, naert landt van Luijck gecomen, ende de bisschop, met zijnen volcke, es hem tegen getrocken, alwaer eenen grooten slach geviel, inden welcken den voers. heer Lodewijck van Bourbon, bisschop van Luijck, van heer Willem van Arenberghe verslaeghen wert, ín septembri anno 1482. Daernaer es de voers. heer Willem van Arenberghe binnen de stadt van Luijck gecomen, de selve stadt beroovende ende doodende ende vangende de vrienden vanden voers. bisschop. Dit vernemende de Brabanders ende bovenal die van Loven, die d'ierste hebben geweest, zijn met hunnen meijere, heer Loijck Pinnock, riddere, ende heer Jan van Sinte Goricx, riddere, als hunne capiteijnen van des peerdtvolcke, ende Gooris Vrancx, capiteijn vanden voetknechten, met groote menichte van volcke van waepenen ende donderbussen, in septembri anno 1482, naert landt van Luijck getrocken, ende hen volghden naer de graeve van Romont, van Nassauwen, heer Philips van Ravesteijn ende vele andere, met groote menichte van volcke, te voete ende te peerden; ende hebben de stadt van Sint

[p. 65]

Truijen, belegert die hen opgaven. Daernaer hebben ze Hasselt vechtender handt innegenomen. Binnen middelen tijde es hertoghe Maximiliaen oock met zijnen volcke naert landt van Luijck gecomen, ende heeft Tongheren belegert, maer zij gaven hen op. Ende des niet tegenstaende hebben de Brabanders de poorten ende vesten vander stadt affgeworpen. De hertoghe, met zijnen volcke, was wel xl^m sterck.

Daernaer worddenter zekere tractaet gemaeckt van peijse dwelck niet lange en duerde; want in januario daernaer gereesser wederomme grooten twist, doer dijen heer Willem van Arenberghe, quaelijck te vreden wezende vande promotien heer Jans van Hoerne totten bisdomme van Luijck, de stadt van Tongheren wederomme vuijten Brabanders handen genomen heeft, doodende ende vangende vele Brabanders. Dit vernemende de voers. hertoghe Maximiliaen es wederomme, met groote menichte van volcke van waepenen ende groote donderbussen, naert landt van Luijck getrocken, ende hevet slot van Huele bestormpt; maer heeft hem opgegeven. Als heer Willem van Arenberghe dit vernam, es met groote menichte van volcke gecomen omt voers. slot ontset te doene, alwaer eenen grooten slach geviel die heer Willem van Arenberghe verloren heeft, ende daer bleven verslaegen ontrent de iij^m Luijckenaeren, metten heere van Wachtendonck, met iij^c Cleeffsschen. Die van Brabant hadden van dezen oorloge grooten coste, ende principaelijcken die van Loven, Bruessel ende Antwerpen, waeraff den staet vanden luijden van waepenen, te voete ende te peerde, metten anderen oncosten, hier volgt:

Staet vande luijden van waepenen inden lande van Luijdick, vande ierste maent beginnende ij^a septembris anno xiiij^clxxxij:

Ierst die peerden.
De jonckeer van Ravesteijn	ij^c peerden.
De heere van Nassau	c peerden.
Heer Lodewijck Pinnock	l peerden.
Die marckgraeve van Antwerpen	l peerden.
Heer Frederick van Withem	c peerden.
Somma v^c peerden, maeken elck peert te vj l. art., iij^m l. artoijs.

Luijden te voete vande selver maent.
M^r Philips de Cleves	lxiij.
Hendrick Zwaeff	vj^cxvij.
Jan van Dijntre	xx.
De baillieu vande walschen Brabant	vij^c.
Somma xiiij^c pietons, elck te iiij l. x st. art., loopen vj^m iij^c lib. artoijs.
Somma hieraff, tzaemen, loopt ix^m iij^c lib. artoijs.
Hieraff Loven	ij^m vij^c lxxv l.
Bruessel	iij^m l l.
Antwerpen	iij^m iiij^c lxxv l.
Staet vanden viij^c peerden, naer geconsenteert voer eene maent, beginnende xij septembris ende eijndende xj octobris anno lxxxij.
De prince van Orangien	iij^c peerden.
J^r Philips de Cleves	clxxj peerden.
J^r Cornelis van Bergen	ij^c peerden.
M^r Jehan de Grecq	xvij peerden.
Mijnheer de prothonotaris de Crowij	líj peerden.
H^r Mertten van Wilre	xl peerden.
M^r van Grimberghen	xvj peerden.
H^r Jan van Sinte Goricx ende Geeraerden van Baussele	iiij peerden.
Somma viij^c peerden, valet iiij^mviij^c l. artoijs.
Daeraff Loven	xiiij^c xxxij l. v st.
Bruessel	xv^c lxxv l. iiij st.
Antwerpen	xvij^c xcij l. xj st.

Noch andere peerden, naer geconsenteert.
Messire Glaude de Vauldre, inde stadt van Thienen, voer liij peerden ende iij^c voetgangeren, voer eene maent, beginnende xx septembris,	ix^c xciij l.
Hieraff Loven	ij^c xcvj l. iiij st. v d.
Bruessel	iij^cxxv l. xiiij st. j d.
Antwerpen	iij^c lxxj l. j st. vj d.

Noch geconsenteert.
Mijnen heere van Roemont cv peerden, voer eene maent, beginnende als voere, elck te vj l. artoijs valet.	vj^c xxx l.
Hieraff Loven	clxxxvij l. xix st. iiij d.
Bruessel	ij^c vj l. xj st. j d.
Antwerpen	ij^c xxxv l. ix st. vij d.

Vande betaelinghe gedaen, in Octobri.
Ierst aen iiij^c peerden, van iij weken	xviij^c l.
Aende v^c peerden van viij daegen	vij^c l.l.
Den baillieu vanden walschen Brabant van xlvj peerden van xv daegen	cxxxviij l.
Messire Glaude de Vauldre van viij peerden viij daegen	xij l.
Item, Messire Jehan de Grecq van vj peerden, viij daegen	ix l.
Item, voer lxxx peerden, onder den heere van Nassau, voer een maent	iiij^c lxxx l.
Mijnen heere van Roemont	clvij l. x st.
Item, eenen geheeten Gracien	cxcix l.
Item, noch voer liij peerden onder messire Glaude de Vauldre, van viij daegen	lxxix l. x st.
Item, voer vij^c mannen, wesende onder Hendrick de Zwaeff	xv^c lxxv l.
Item, voer vij^c mannen, wesende

[p. 66]

onder den baillieu vanden waelschen Brabande	xv^c lxxv l.
Item, aldaer was noch gegeven, ten bevele van mijnen genadigen heere,	v^m viij^c l. l.
Item, voer iij^c pietons, wesende onder messire Glaude de Vauldre, van acht daegen	iij^c xxxvij l. x st.
Item, voer ij^c lxxvij voetgangeren van viij daegen	iij^c xj l. xij st. vj d.
Item, voer escouten betaelt	vj^c l.
Somme xiij^m viij^c lxxiiij l. ij st. vj d.
Hieraff Loven	iiij^m cxxxix l. xvj st. j ½ d.
Bruessel	iiij^m v^c l.l. j st. vij d.
Antwerpen	v^m clxxxiiij l. iiij st. ix ½ d.

Betaelinge gedaen den luijden van waepenen, voer viij daegen, beginnende xxix octobris ende eijndende v^a novembris:

Peerden.
M^r Philips de Cleves	ij^c xvj peerden.
J^r Machiel van Bergen	lxx peerden.
Cornelis van Bergen	ij^c peerden.
Jacques de Saint Pol	xiiij peerden.
De marckgraeve van Antwerpen	l peerden.
Messire Jehan de Grecq	xlij peerden.
Hendrick de Zwaeve	xx peerden.
Somme vj^c xij peerden.

Luijden te voete.
Cornelis van Bergen	iij^c pietons.
Cornelis van Antwerpen	cl pietons.
Cornelis van Diepenbeke	c pietons.
Cornelis Breijdel	l pietons.
Hans Molnere	c pietons.
De Engelschen	lx pietons.
Hans Speck ende Voghel	cxx pietons.
Hendrick Zwaeve	iiij^c pietons.
H^r Mertten van Wilre	c pietons.
Jan van Dijntere	xxv pietons.
Somme	xiiij^cxv voet.
somme vanden selve vj^cxij mannen, te peerde, ende xiiij^cxv voetgangers, voer viij daegen ij^mvij^c lxxxix l. iiij st.

Vande betaelinghe van iij weken, gerekent voer xxiiij daegen, elcken man te peerde, iiij l. xvj st., ende elcken man, te voete, iij l. xij st., beginnende vj novembris ende eijndende xxix novembris.

M^r Philips, met mijnenheere van Ghete,	ij^c l peerden.
Cornelis van Berghen	ij^c peerden.
J^r Machiel van Berghen	lxx peerden.
De marckgraeve	l peerden.
Hendrick Zwaeve	xx peerden.
Somme	vj^cxxxij peerden.

Luijden te voete.
Cornelis van Berghen	iij^c pietons.
Cornelis van Antwerpen	cl pietons.
Thomas van Vilvoorden	xxx pietons.
Cornelis Breijdel	xl pietons.
Cornelis van Diepenbeke	c pietons.
Philips de Dije	xl pietons.
Hans Molnere	lxx pietons.
Noch voer d'Engelsche	lx pietons.
Hansse Speck	c pietons.
H^r Mertten van Wilre	c pietons.
Hendrick Zwaeve	iiij^c pietons.
Jan van Dijntere	xxv pietons.
Somme	xiiij^cxv voetg.,
daeraff de betaelinghe, metten voers., vj^cxxxij peerden, loopt viij^mcxxvij l. xij st.
Somme van alder betaelinghen vande voers. luijden van Antwerpen, vande iersten viij daegen, ende naer vande iij wecken es:	x^mix^cxvj l. xvj st.
Hieraff Loven	iij^mij^clvij l. viij st.
Bruessel	iij^mv^clxxx l. v st.
Antwerpen	iiij^mlxxix l. iij st.

Vande luijden van waepenen, wesende in garnisoen te Sint Truijen ende elswaer, van xxxij daegen, beginnende xxix novembris ende eijndende ultima decembris.

Peerden.
Monsieur Philips	ij^cxxxvj peerden.
Cornelis van Berghen	ij^c peerden.
De selve noch	lxx peerden.
Jacques de Saint Pol	xiiij peerden.
Messire Jehan de Grecq	xlij peerden.
De marckgraeve	l peerden.
Hendrick Zwaeve	xx peerden.
Somme	vj^cxxxij peerden.

Luijden te voete.
Cornelis van Berghen	iij^c voetg.
Cornelis van Antwerpen	cl voetg.
Cornelis van Diepenbeke	c voetg.
Cornelis Breijdel	xl voetg.
Hans Molnere	lxx voetg.
De Engelsche	lx voetg.
Hans Speck	c voetg.
Thomas van Vilvoorden	xxx voetg.
Philips de Dije	xl voetg.
H^r Mertten van Wilre	c voetg.
Jan van Dijntere	xxv voetg.
Somme	x^cxv pietons.

Somme vande vj^c xxxij peerden ende x^cxv voetgangers es viij^mix^cxvj l. xvj st.

[p. 67]

Voerde luijden van waepenen te voete ende te peerde, voer xxv daegen, beginnende prima januarij ende eijndende ix^a januarij daernaer, dwelck was den dach der bataillien.

Peerden.
M^r Philips	vj^cv peerden.
De prince van Orangien	iij^c peerden.
Mijn heere van Ghete	ij^cxlv peerden
Jo. Cornelis van Berghe	ij^c peerden.
De marckgraeve van Antwerpen	1 peerden.
De baillieu vanden walschen Brabande	1 peerden.
Jehan de Vit	c peerden.
Mertten de Zweertte	xxx peerden.
Hendrick de Zwaeve	xx peerden.
Somme	xvj^c peerden, elck te vj l. art., valet ix^mvj^c l.

Van luijden te voete.
J^r Cornelis van Berghen	iij^c voetg.
H^r Merten van Wilre	c voet.
Jan van Dijntere	xxv voetg.
Cornelis van Antwerpen	cl voetg.
Cornelis van Diepenbeke	c voet.
Cornelis Breijdel	xl voetg.
Hanse Molnere	lxx voetg.
De Engelsche	lx voetg.
Hans Speck	c voetg.
Thomas van Vilvoorden	xxx voetg.
Philips de Dije	xl voetg.
M^r Ph. de Cleves	viij^c voetg.
Somme	xviij^c xv voetg., valet viij^m clxvij l., x stuijvers artoijs.
De graeve van Tzoke, voerde maent eijndende ultima decembris, voer xiij^c lxx ruijteren, met ij^c l. voer zijn capiteijnschap, vj^m vij^c lxxvj l.
Den selven, voerde maent beginnende prima januarij ende eijndende ix^a januarij, voer xiiij^c xiij mijteren, te iiij croonen de maent, met ij^c l. voert capiteijnschap, vj^m ix^c lxxxij l. viij st.
Item, voer d'artillerije, voerde l^te maent, iij^miij^cxlvij l.
Somme xvij^m cv l. viij st.
Somme vande voers. twee maenden compt op xliij^m vij^c lxxxix l. xix st.
Hieraff Loven	xiij^m lxvj l. v st.
Bruessel	xiiij^m iij^c lxj l. iij st.
Antwerpen	xvj^m iij^c lxij l. vj st.
Vanden luijden van waepenen te peerde ende te voete, voer xxx daegen, begínnende x^a januarij ende eijndende viij^a februarij.
Item, voer xvj^c peerden, met cl peerden, onder mijne heere van Chantraine^1, van xv daegen, van welcken naemen ende toenaemen inde voergaende maent verclaert staen, betaelt ix^m cl l. art.
Item, voer vij^c xc voetgangeren, onder heer Cornelis van Bergen, voer eene maent, iij^m v^c lv l.
Item, onder M^r Philips de Cleves, viij^c pietons, iij^m vj^c l.
Item, Reijnier Hoen, xiij peerden	ciiij l.
Item, de graeve van Tzoke, van xiiij^c xiij voetgangers, vj^m ix^c lxxxij l. viij st.
Den selven noch van xx gesellen	cxx l.
Item, voer d'artillerije	xv^cxcij l.
Item, den escouten ende pijonieren	xij^c l.
Item, voer iiij^c voetgangers, onder Loven, onder Goorís Vranckx, capiteijn	xviij^c l.
Item, voer vij^c voetgangers, onder Bruessel	iij^m cl l.
Hanssen Speck, van xxj gesellen, van drije weken	lxxv l.xij st.
Den selven noch van c gesellen, voer een maent, van xxx daegen	v^cxxviij l.
Item, onder h^r Cornelis van Bergen, van ij^c peerden, bij die van Antwerpen betaelt	xij^c l.
Item, voer tcapiteijnschap van M^r Philips de Cleves	vj^c l.
Item, voer tcapiteijnschap vanden prince van Orangien	vj^c l.
Item, Jehan de Vit	cxx l.
Somme xxxiiij^m iij^c lxxvij l.
Hieraff Loven	x^m ij^c lvij l. xiij st.
Bruessel	xj^mij^clxxiiij l.iij st.
Antwerpen	xij^mviij^cxlv l. iiij st.
Vanden luijden te Peerde ende te voete, voer xxx daegen, beginnende x^a februarij ende eijndende xij martij anno lxxxij.
M^r Philips de Cleves	vj^c v peerden.
De prince van Orangien	iij^c peerden.
Mijn heere van Ghete	ij^c xlv peerden.
H^r Cornelis van Berghen	ij^c peerden.
Den baillieu des walschen Brabande	1 peerden.
H^r Hendrick de Zwaeff	xx peerden,
Mertten de Zweertte	xx peerden.
M^r de Chantraine	ij^c peerden.
Jehan De Vit	c peerden.
Somme xvij^c xl peerden, maecken, de xvij^cxx gerekent te vj l. artoijs, ende dandere xx te viij l. artoijs, x^m iiij^c lxxx l.

Luijden te voete.
M^r Philips de Cleves	viij^c pietons.
De graeve van Tzoke	xiiij^c xxxiij pietons.

1 Jacob Caillot, commandeur van Chantrain, ridder der orde van Sint-Jan van Jerusalem.

[p. 68]

H^r Machiel ende Cornelis van Bergen	x^c pietons.
Loven, onder Gooris Vranckx	iiij^c pietons.
Bruessel	vij^c pietons.
Hans Speck	cx pietons.
Somme iiij^m iiij^c xliij pietons, daeraff de xv^c xliij gerekent zijn te iiij croonen, ende dandere ij^m ix^c te iiij l. x st. art., valet tzaemen	xx^m iiij^c lvj l. viij st.

Vande peerden extraordinaris.
H^r Cornelis van Berghen, van ij^c peerden, van xxx daegen,	xij^c l.
Item, mijn heere van Ghete, van lx peerden,	iij^clx l.
Item, ij^c pijcken, tstuck te v ½ st., ende l lansen, tstuck te xv stuijvers, ende c halve lansen, tstuck te xj st	cxlvij l. x st.
Item, heer Mertten van Wilre, van xx peerden, van ij maenden, beginnende prima januarij ende eijndende ultima februarij	ij^c xl l.
Item, den marckgraeve, van 1 peerden, van xxx daegen, beginnende 7^a februarij	iij^c l.
Item, voerde c voetgangers, onder den marckgraeve, van xxx daegen, beginnende als voere	iiij^c l. l.
Item, voer Odo van Marche, bij ordonnancien van den Staeten,	ij^c lxij l. x st.
Item, heer Mertten van Wilre, van c pietons,	iiij^c l. l.
Item, Vijt van Wedenere, van zekeren dienst bij hem gedaen,	xlvij l. viij st.
Item, de graeve van Tzoke, van xiiij^cxxxiij pietons, van xv daegen, verschenen voerde maent van december, met cliv voer zijn capiteijnschap ende xlviij tvoert rest vande gesellen,	iij^m vij^c lxxxvij l. iiij st.
Item, de prince van Orangien, tot behoeff vande artillerije ende totten bruggen,	vj^c l. l.
Janne van Dijntere, van xxv gesellen, van xxx daegen, beginnende 1^a februarij ende eijndende ij^a martij,	cxxl.
Item, voer d'artillerije vande maent voerleden, ij^m	clvijl. xij st.
Item, voer d'artillerije, beginnende x^a februarij ende eijndende xj martij	xiiij^c xciij l. x st.
Item, voer escouten ende messagieren, bij meester Leenaerde verleijt, totten xv daegen in meert,	ix^cxxxviij l. xiiij st.
Item, voer escouten ende pijonnieren, sint prima januarij totten xxiiij^en januarij, mette voijagien,	ij^m v^c xxxviij l. xvj st.
Item, voer tcapiteijnschap van M^r Philips de Cleves	vj^c l.
Item, voer tcapiteijnschap vanden prince van Orangien	vj^c l.
Item, mijnenheere van Chantraine, van l peerden extraordinaris, van xxv daegen	iij^c l.
Somme	xvj^m v^c xliij l. iiij st.
Somme tzaemen	xlvij^m iiij^c lxxix l. xij st.
Loven	xiiij^m clxvij l. v st.
Bruessel	xv^m v^c lxxj l. vij st.
Antwerpen	xvij^m vij^c xlj l.
Vanden luijden van waepenen, vande maent beginnende xij^a martij.
M^r Philips de Cleves	vj^c v peerden.
M^r de Chantraine	ij^c viij peerden.
Mijnheere van Ghete	iij^c v peerden.
H^r Machiel ende Cornelis van Berghen	iiij^c peerden.
M^r le Prince	iij^c peerden.
Jehan de Vit	c peerden.
Messire Lanchelot Barlemont	clxxxv peerden.
De baillieu vanden walschen Brabant	1 peerden.
Item, Le Heretier	1 peerden.
Somme	ij^m ij^c iij peerden.
Valet	xiij^m ij^c xviij l.

Noch peerden.
H^r Mertten de Zwertte, van x peerden,	xclj l.
Den selven noch betaeltvan achterstelle, want hem maer betaelt en waeren viij rhijnsgulden voer viij croonen,	xxxij l.
Bernaerden Staff van x peerden, te viij l. artoijs,	lxxx l.
M^r Philips, inde stadt van Reijniers Hoen, voer xvij peerden	cij l.
Gielis van Bouzant, van viij peerden,	xlviij l.
Somme	iij^c lviij l.

De voetgangeren vande voers. maent.
M^r Philips	viij^c pietons.
H^r Cornelis van Berghen	xj^c xiij pietons.
M^r van Ghete, voer Loven,	iij^c pietons.
Odo Vigier, voer mijnen heere de Prince,	ij^c xviij pietons.
Messire Lanchelot van Barlemont	ij^c xxxiiij pietons.
Den baillieu vanden walschen Brabande	xij pietons.
Jan van Dijntere	xxv pietons.
Le Heretier	c pietons.
Somme	ij^m ix^c ij pietons.
Valet	xiij^m lxj l. v st.

Noch andere voetgangers.
De graeve van Tzoke, van ix^c lxxv pietons, van xxxv daegen,	v^m vj^c lx l. xvj st.
Den selven, voer zijn capiteijnschap,	ij^c l l.

[p. 69]

Peeteren Blare, voer iij^clxj pietons,	xix^c lxvij l. x st.
Jooris van Olmen, van v^c xxxix pietons,	ij^m ix^c xvij l. j st.
Bouwen van Langle, voer v^c xxix pietons,	ij^m ix^c xlvj st.
Hanssen Speck, voer cx gesellen,	v^c xcix l. ij ½ st.
Stoffel Meijehoff, van iij ruijteren,	xiiij l. viij st.
Somma	xiiij^m iij^c xciiij l. iij st. vj d.

Andere partijen extraordinaris.
Ierst aen de escouten	ij^m iiij^c xv l. xiij st.
Aende pijonnieren	iiij^c xlvj l. xvj st.
Voer den castilain van Hoije	v^c l.
Voerde Lombaerde van Marche gecomen	v^c l.
Voerde bruggen ende andere partijen	cl l.
Item, Alpharardo extraordinaris betaelt, van xij peerden,	xxxvj l.
Den selven noch, voer eenmaent, beginnende xij martij,	lxxij l.
Vande groote bussen te vueren	cl l.
Voerde mantels ende de lederen	cl l.
Aende boden ende messagieren	clvj l.
Voerde artillerijmeesters	vij^m v^cxxxj l. xij st.
Voerde vracht van zekere bussen van Marche	xliij l. xvj st.
Janne Hardewijck van vj^c gesellen, voer een maent, met zijn capiteijnschap,	ij^m vij^c lxxx l.
Denselven, noch van viij daegen,	vij^c xl l.
Den selven, voer tcapiteijnschap, vande voerleden maent, met iiij l. aende bode van Maeseijck,	lxxxiij l.
Den selven noch, ten bevele van de commissarissen,	ix l. v st.
Janne de Vit, betaelt op zijn rest,	v^c l.
Glaude de Soussiers, betaelt extraordinaris,	xl l.
Item, Reijniers de Meij, betaelt voert poinct vande battaillien,	iij^c lxvj l.
Item, Lenaerde, vande artillerijen, voer zijnen arbeijt,	xxiiij l.
Item, Hector Westerlinck, voer een peert, dwelck hij doot gereden hadde,	xj l.
Item, Dierick Perneelen, voer een peert,	xij l.
Item, gegeven den Lombaerde van Namen, van dat hij xvij^c l. artoijs geleent hadde,	lij l. viij st.
Somme	xvj^m vij^c lxvij l. x st. art.
Somma sommarum	lvij^m vij^c xxviij l. xviij st. vj d.
Es Loven	xvij^mij^c xlvj l. x st. iiij d.
Bruessel	xviij^m ix^c lvj l.
Antwerpen	xxj^m v^c xcvj l. viij st. ij d.
Somme totale vande betaelingen gedaen aenden voers. volcke van waepenen ende anderssints, inden lande van Luijck, compt op: ij^c xxij^m ix^c lvj l. iij st. art.
Daeraff Loven betaelt heeft lxvj^m v^c xx l. i st. ix ½ d.
Bruessel	lxxiij^mcxxiiij l. xiiij st. viij d.
Antwerpen	lxxxiij^m iij^c xj l. vj st. vj ½ d.
Andere betaelinge gedaen bijde stadt van Loven aende soudenieren gecosen vuijte ambachten dezer stadt, ende dat van vj weken ende xv daegen, soo hier volght:
Inden iersten, d'ambacht vande Smeden hadden vuijt, inde oorloge van Luijck, xxvj gesellen, vj weken lanck, ende viij gesellen, xv daegen, elcken tot iiij stuijvers daechs, betaelt ij^c liiij l. art.
D'ambacht vande Schoenmaekers hadden, inde selve oorloge, xiij gesellen, vj weken lanck, ende noch vj gesellen, xv daegen, daeraff betaelt cxxxv l.
D'ambacht vande Barbiers vij soudeniers, voer vj weken, betaelt	lxiij l.
D'ambacht vande Droochscheerderen hadden ix gesellen, voer vj weken, ende noch ij voer xv daegen, betaelt	lxxxvij l.
D'ambacht vande Vleeschouwers, xvj gesellen, voer vj weken, ende vj gesellen voer xv daegen, betaelt clxij l.
D'ambacht vande Vettewariers xj soudeniers, vj weken lanck, daer voere altijt gerekent xlv daegen, ende noch iij gesellen, voer xv daegen, betaelt	cviij l.
D'ambacht vande Pleckers, viij gesellen als boven, betaelt	lxxij l.
D'ambacht vande Ticheldeckers viijgesellen, als voere, betaelt	lxxij l.
D'ambacht vande Metsers ix gesellen, voer vj weken, ende iij gesellen voer xv daegen, betaelt	xc l.
D'ambacht vande Brieders, xxiiij gesellen, vj weken lanck, ende vj gesellen, voer xv daegen,	ij^cxxxiiij l.
D'ambacht vande Molders, x gesellen, voer vj weken, ende iiij gesellen, voer xv daegen	cij l.
D'ambacht vande ouden Cleercoopers, viij gesellen, voer vj weken, ende iiij gesellen voer xv daegen	lxxxiiij l.
D'ambacht vande Cousmaeckers, iiij gesellen, voer vj weken, ende eenen geselle voer xv daegen	xxxix l.
D'ambacht vande Cruijeniers, xv gesellen, vj weken lanck, ende vj gesellen voer xv daegen	cliij l.
D'ambacht vande Cuijpers, xiiij soudeniers, voer vj weken, ende v gesellen, voer xv daegen	cxlj l.
D'ambacht vande Cleermaeckers, xxj gesellen, voer vj weken, ende iiij gesellen, voer xv daegen	ij^c j l.
D'ambacht vande Backers, xj gesellen, voer vj weken, ende iij gesellen, voer xv daegen	cviji l.

[p. 70]

D'ambacht vande oude Schoenmaeckers, vij gesellen, voer vj weken, ende ij gesellen voer xv daegen	lxix l.
D'ambacht vande Timmerlieden, ix gesellen, voer vj weken ende vj gesellen, voer xv daegen	xcix l.
Somme totale vande betaelinge gedaen aende soudenieren vande voers. ambachten	ij^m ij^c lxxiij l^1.

Hier heb dij sommierlijck, onder andere, gelesen de oncosten vande voers. oorloghe van Luijck, waerdoere de stadt van Loven in groote tachterheijt quam, hoe wel zij noch tot opden dach van heden eenigh secours heeft ende verhael op eenieghe steden ende dorpen onder den quartiere van Loven, Thienen, Geldenaecken ende eldere gelegen, die zij jaerlijcx de stadt moeten betaelen, volgende de taxatien gemaeckt xviij augusti anno 1485, naervolgende de acten bij heeren Robrecht Coterau, ridder, M^r Jannen van Cauwenberghe, raden, ende M^r Hendrick de Witte, secretaris ende procureur ons genaedichs heeren, in Brabant, als commissarissen desselffs ons genaedichs heeren, daeraff geteeckent ende bijden drije staeten slandts van Brabant geverificeert ende oock geteeckent, dwelck noch, nu te tijt, genoempt wordt den Commer² van Luijck.

Anno 1485, soo vinck heer Frederick van Horne, heere van Montignij, heere Willem van Arenberghe, ende leverde hem tot Maestricht, alwaer de selve heer Willem openbaerlijck metten zweerde gericht wordde.

Anno voers., in Januario, wert hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck, te Franckfort, gecoren Rooms Coninck, vanden vij koervorsten, in presentie van zijnen vadere, den keijser Frederick.

Anno 1487, in septembri, quam hertoghe Philips, des voers. conincx Maximiliaens sone, te Loven in, ende men bedreeff groote genuchte, te Loven, als van vieren ende esbattementen. Ende de stadt Loven schanck hem eenen costelijcken maeltijt.

Anno 1488, xxiiij^a maij, quam te Loven, met grooten staete, in de keijser Frederick met coninck Maximiliaen, zijnen sone, ende de stadt Loven beschanck den keijsere met iiij ½ aemen ende iiij steecken rhinswijns, ij ossen, van l gulden stuck, ende xviij hamels, van ij gulden stuck. Ende beschanck coninck Maximiliaen met ij aemen, iiij steecken rhinswijns ende 1½ aemen orliens wijn. Ende wordden innegehaelt met lx tortsen, ende te Loven wert groote triumphen ende genuchte gemaeckt van vieren ende esbattementen. Daernaer es hij naer Bruessel getrocken, alwaer eene groote commotie gebuerde; maer wordden geslicht.

Omtrent dezen tijt heeft coninck ende hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck voers., voer zijne garde aengenomen, ontrent de ij^m mannen te peerde ende te voete, om hem te bewaeren, die groote schaede int landt deden als van brannen, brantschatten, moorden ende vrouwe crachten, waerdoere grooten oproer int landt opstont, ende principaelijcken in Vlaenderen. Ende die van Ghendt ende Brugghe en wilden hem niet obedieren; waeromme hij, met zijnen volcke, naer Brugge getrocken es, anno 1488, alwaer eene groote commotie gebeurde. Ende hertoghe Maximiliaen wert aldaer, met zijnen cancelier ende heere van Polen, van die van Brugge gevanghen, ende wert aldaer bewaert op Cranenborch. Maer wordden ten lesten, bij middele van zekeren tractaete, vuijt gelaeten. De keijser Frederick vernomen hebbende dat zijnen sone te Brugge gevangen lach, es, met groote menichte van volcke van waepenen, vuijt Almanien gecomen tot Mechelen, alwaer de coninck Maximiliaen, zijnen vadere, tegens getrocken es, hem danckende vanden arbeijde die hij om zijnen wille gedaen hadde; hem biddende dat hij die van Brugghe, met hunnen adherenten, wilde vergeven tgene zij tegens hem misdaen hadden; maer die keijsere en wildens gheensints doen; waerdoere groote oorloghen int landt opgestaen zijn. Daernaer es de voers. keijsere, met coninck Maximiliaen, zijnen sone, wedromme naer Almanien getrocken, laetende alhier, bij hertoghe ende graeve Philips, des voers. coninck Maximiliaens sone, tot zijnder ende zijns landts bewaeringhe ende bescherminghe, hertoghe Aelbrecht van Sassen, die langen tijt zwaere oorloghe vuerde teghens heere Philips van Cleve, met zijnen adherenten, die den peijs van Brugge onderhouden wilden; waerondere oock begrepen waeren die van Loven, Bruessel, Thienen ende meer andere cleijne steden.

Die van Loven naemen, in septembri 1488, aen om de stadt van Loven te gouverneeren ende hulpen defenderen den heere van Chantraine ende heer Jan Pinnock, riddere, opde gaigien van hondert croonen alle weken, met hunnen staete. Ende de heere van Chantraine hadde onder hem noch c peerden, ende de stadt namp noch vele volcx aen, gelijck hier volght, te wetene:

Mijnheere van Sleters, met exij peerden; ende x voetgangeren;

Estienne de Chatart, met clx voetgangers;
Daniel de Glijmes, met cxxxiiij voetcnechten;
Jan van Berthem, met lxx voetcnechten;
Willem van Daelhem, met l voetcnechten;
Peeter de Varwere, met cxxxiiij voetcnechten;
Harquinet de Valenchienne, met ciij voetcnechten;
Gillet Cambia, met xxxviij voetcnechten;
Claes van Halen, met xxxj cnechten;

1 Boonen schreef de hier medegedeelde bijzonderheden betrekkelijk den oorlog van Luik over uit de rekeningen des tijds. welke nog heden in onze archieven berusten. - 'S Mans vader, Meester Laurens Boonen, was ontvanger van den Commer van Luik geweest.

2 Of de schade.

[p. 71]

Willem Lombaerts, met xcj voetcnechten;

Le Breton aengenomen, met xcv cnechten, ende binnen Thienen gesonden.

Noch xl cnechten aengenomen, binnen Geldenaeken gesonden.

Claes de Keerssmaeckere aengenomen, met x cnechten; ende Willeram de Merle, met xij voetcnechten, ende ij te peerde; ende gesonden opt slot te Heverle.

De stadt hadde grooten coste van deze oorloghe ende vercocht, soo in erff- als lijffrenten, totte somme van x^m rhinsguldens eens.

De gemeijnte leende de stadt noch vj^m ij^c lxxxviij l. ende noch vij^c lxxix oneen, xvj ½ engelschen silvers; ende de stadt lichten noch allen de penningen die de secretarissen der selve stadt, van partijen, onder hadden. De dorpen, onder de meijerije van Loven, contribueerden oock de somme van xv^c l xij stuijvers artoijs; ende dit al tot betaelinghe vande soudije vanden voers. volcke, binnen Loven in garnisoen liggende.

In januario, quam de voers. hertoghe Aelbrecht van Sassen, met groote menichte van volcke, ende belach de stadt van Aerschot; ende heer Robrecht ende joncker Everaert vander Marcke wordden, met hunnen ruijteren ende capiteijnen, derwaerts gesonden, omde stadt van Aerschot te secourreren. Maer dies niet tegenstaende soo heeft de voers. heer Aelbrecht de stadt innegenomen ende verbrandt, ultima aprilis anni 1489, des snachts. Die van Bruessel verbranden Vilvoorden. Daernaer es de voers. heer Aelbrecht van Sassen voer de stadt van Thienen gecomen, die hij, van gelijcken, heeft innegenomen ende verbrandt. Dit vernemende die van Loven, hebben begonst van peijse te spreken, mette voers. heer Aelbrecht ende hertoghe Philips van Oostenrijck. Ende daer wert eenen peijs gemaeckt te Daenebroeck, xiiij^a augustij anno 1489, tusschen de stadt van Loven, Bruessel, Leeuwe, Gheldenaecken ende andere, met haeren adherenten, ter eenre, ende de voers. heer Aelbrecht van Sassen, met hertoghe Philips van Oostenrijck, coninck Maximiliaens sone, ter andere. Ende vuijt elcke stadt moesten eenen van den borgemeesteren, eenen vuijt elck geslacht ende natie vuijt trecken, ende den voers. hertoghen, op hunne cnien, vergiffenisse bidden; ende in beternisse van hunne rebellie moesten die van Loven ende Bruessel, met hunnen quartiere, den voers. heere Aelbrecht ende heere Philips betaelen eene somme van twee hondert duijsent guldens; waeraff de poortie der stadt van Loven was xciij^m vj^c lxiiij st. art. Daeraff tplat landt te draeghen hadde xx^m viij^c lxxx l. Ende de stadt van Loven moeste noch geven den naevolgenden persoonen van dat zij behulpich geweest hadden totten voers. peijse, te wetene: heer Ingelbert, graeve van Nassouwe iij^m gulden.

H^r Boudewijn den Bastaert van Bourgoindien	xc gulden.
Den heere van Chievre	ij^m gulden.
H^r Cornelis van Bergen	ij^m gulden.
Den proost van Tricht	iij^m gulden.
H^r Minchuijs	x^c gulden.
H^r Hompos	ij^c gulden.
Ende voert besegelen vanden peijse	vj^c gulden.

Anno 1491, vj augustij, wordden alhier te Loven vuijtgeroepen ende gepubliceert dat eeniegelijck, te Loven, te merckt comende, zal hebben vrij gheleijde, van sondachs snoenens tot smaendachs tzavens daernaer volgende, onbecommert.

Anno 1492, 20 junij, wordden de Wijngaert-Poorte alhier, te Loven, van nieuws gefundeert ende ghemaeckt, ....., ende leijden onder den iersten steen eenen Andries gulden¹.

Anno 1492, es de keijser Frederick, coninck Maximiliaens vaedere, gestorven, ende wert, met grooten staete, te Weenen, in Oostenrijck, begraeven; ende coninck Maximiliaen, zijn sone, wert keijsere.

1 Eene gouden munt Andries-gulden genoemd omdat het beeld van Sint Andries er op voorkomt.