Groot lied-boeck

(1975-1983)–G.A. Bredero– rechtenstatus



[pagina 21]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Apollo Den Voor-SangherGa naar voetnoot- der Musen, Spreeckt tot de Nederlandsche Ionckheydt Wyckt met eerbiedigheyt besitters van der aarden,Ga naar voetnoot1 d'Onsachlijckheydt mijns staats heerlijcke hooge-waarden,Ga naar voetnoot2 En knielt met ootmoed' neer, en roept mijn Godtheydt aan, Als den Mooren-lantschen danckbaren Indiaan,Ga naar voetnoot4 5[regelnummer] Die met dienst-knechtigheyt mijn bidden en aanbiedenGa naar voetnoot5 Een offer vande vrucht, van vee, van land' en lieden, Om mijn groot-acht-baarheydt, en Godd'lijck aangesicht Want ick ben 's werelts ziel, haar eenich oogh en licht, Ia 't hert der Hem'len die sich mengelend' verwarren:Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] De hooft-man vande Maan, de vader vande Starren, De geest en heyligheyt, die dese schepsels geeft Dat tint'lend' blick'ren dat soo vrolijck in heur leeft. Den jeuchlijcken Vier-vorst der geluck-sal'ger salenGa naar voetnoot13 Ben ick! en d'opper-Prins der heugelijcker stralen, 15[regelnummer] Die 's aardrijcx boesem stooft en streelt daer soetjens uyt De weelderige jeucht van bloemen en van kruyt: Wiens geylle dart'le tier de velden en RevierenGa naar voetnoot17 Met lovers en met loof van groene franje cieren. Der boomen kruynen en het swoort der bergen hooch,Ga naar voetnoot19 20[regelnummer] Dat kruyf ick schoon met blaan, en netse vande loochGa naar voetnoot20 Des frisschen vuchtens-dauws versulleverde droppen:Ga naar voetnoot21 Het welck met weerschijn ciert haer ruyge groene noppen.Ga naar voetnoot22
[pagina 22]
Ick ben 't die 's morgens vroeg verdrijf het droeve swerck,Ga naar voetnoot23 En toon mijn glans-ryck hooft de spitsen vande kerck, 25[regelnummer] Doch loop te post voor uyt den heeten lieve-loosenGa naar voetnoot25 Aurora dicht besnuwt van wit en roode roosen,Ga naar voetnoot26 Ick ben der boeren vriend, hoe swart dat ickse brand, Ick ben al segh ick 't self de schoonste van het land. Ick ben de klaarheyds merch, dat derf ick my verboogen,Ga naar voetnoot29 30[regelnummer] Noyt sagh mijn volheyd mensch met sterffelycke oogen.Ga naar voetnoot30 Ick ben 't die alle ding door-oogh' met gauw op-merck:Ga naar voetnoot31 Wel kundy my noch niet? dat 's wel een wonder-werck! 't Schijnd of ghy-lieden noyt mijn helderheyd en sagen: Siedy niet wie ick ben? ghy siet my alle dagen, 35[regelnummer] Ick treck de dampen op, de nevel en de mis,Ga naar voetnoot35 En 't swarte kleed des nachts aklige duysternis.Ga naar voetnoot36 Mijn stralen die ontsien de kerckeren der HellenGa naar voetnoot37 Met al haar hof-gesin van zielen en gesellen.Ga naar voetnoot38 Ick ben een Voogt des Luchts die wyders mach gebien, 40[regelnummer] Als ick u seggen kan of als u sinnen sien. 't Palleys daar ick in woon staat op seer hooge posten,Ga naar voetnoot41 Gewrocht van fynen goud (onschatt'lyck watse kosten) 't Gewelfsel is yvoor, 't voor-burgh silver, waer ofGa naar voetnoot43 De konst kost meerder dan de kostelycke stof:Ga naar voetnoot44 45[regelnummer] Want Vulcaan heeft daar in gegraven en gegotenGa naar voetnoot45 Hoe dat des aarden-kloot met water is besloten, Hoe sich den Hemel buygt over de wilde zee, Waar in de blauwe Goon van lauwe liever-leeGa naar voetnoot48 Haar naackte boven-lijf vast blickeren en blakren,Ga naar voetnoot49
[pagina 23]
50[regelnummer] En in de kracht mijns deugds haar roosteren en bakren:Ga naar voetnoot50 Voornamelyck Triton die de kinck-horen setGa naar voetnoot51 Aan zijn watrige mond, waar op hy wel trompet:Ga naar voetnoot52 Voorts Protheus wispeltuur in 't koelen en verwarmen.Ga naar voetnoot53 Daar sietmen Egeon met zijn seer lange armenGa naar voetnoot54 55[regelnummer] Omhelsen vriendelyck de Wallevisschen groot: Hier geeft haar Doris oock met al haar dochters bloodt,Ga naar voetnoot56 Van welcker schijnd een deel op Dollephyns te swemmen, En andre haar groen hayr te droogen en te kemmen: Al zijn zy onderling wat ongelyck van schijnGa naar voetnoot59 60[regelnummer] Nochtans is 't wel te sien dat zy gesusters zijn. Oock isser in gebootst uyt gulle geests versierenGa naar voetnoot61 De aarde, machtigh, ryck van menschen en van dieren,Ga naar voetnoot62 Van allerhande slagh, van beecken en van land: Ach! watte wonderheen begrypen hun verstand,Ga naar voetnoot64 65[regelnummer] Die al den ommeloop so weten na te rek'nen,Ga naar voetnoot65 En stellen op zyn plaats des Hemels twalef tek'nen.Ga naar voetnoot66 In dees vermaalde troon so sit ick in myn kracht,Ga naar voetnoot67 Wel rycklyck opgetoyt, van Purper is myn dracht,Ga naar voetnoot68 Myn mantel is bestickt met dierbare gesteente,Ga naar voetnoot69 70[regelnummer] Daar by ben ick omringt met dese myn gemeente,Ga naar voetnoot70 Te weten, eerst het jaer, en gantsch de maenden al,Ga naar voetnoot71 De dagen kort en lang, de uren groot van tal,
[pagina 24]
De nieuwe Lenten met zyn krans van groene blaren; De Somer moeder-naackt met al haar rype aren; 75[regelnummer] De gruysigen Herrefst vol-lyvigh, laar en vetGa naar voetnoot75 Van al de druyven dien hy op-gegeten het;Ga naar voetnoot76 De Winter gants in 't bond doet niet dan klipper-tanden, En uyt kout-vorstigheyd staag blasen in zyn handen. Dit zyn myn trawanten, myn krygs-lien, en myn stoet, 80[regelnummer] Die van myn schatten meest zyn 't saart en wel gevoedt.Ga naar voetnoot80 Myn hooge af-komst trotst' de Goden alle-gader,Ga naar voetnoot81 Want Iupijn is myn vaer, Saturnus myn groot-vader,Ga naar voetnoot82 Mijn moeder Latona van tweelingen gelach,Ga naar voetnoot83 Een dochter met een soon, de gloor van nacht en dach.Ga naar voetnoot84 van nacht en dach. 85[regelnummer] Waer van het maagdekijn int baren van haer broeder Een vroede-vrouw verstrack, haar swacke swangre moeder;Ga naar voetnoot86 De seld-saamste geboort daarmen van lesen mach. Doch is het oock al vreemt dat Iuno met een slachGa naar voetnoot88 Die sy vertoorent smeet op 's aardens harssebeckenGa naar voetnoot89 90[regelnummer] De Typhon straf en streng oon mans hulp gingh verwecken?Ga naar voetnoot90 Om dat der Goden smit Mulciber had geklooftGa naar voetnoot91 De wijse Pallas uyt het breyn van Iupijns hooft:Ga naar voetnoot92 Maar waar toe loop ick uyt het spoor van myne reden,Ga naar voetnoot93 En kundich u niet voort al mijn naamhaftigheden?Ga naar voetnoot94 95[regelnummer] Geen roem en prickelt my tot eygen lof en prijs,Ga naar voetnoot95 Van tytels sonder endt: doch dat ick hier bewijs De grootheyt van mijn macht is om u aan te leydenGa naar voetnoot97
[pagina 25]
Tot een erkentenis van u ondanckbaerheyden: O moeden onverlicht! swaar van begrijp, en traachGa naar voetnoot99 100[regelnummer] Tot die goetwilligheyt en gunst dien ick u draach; Maar yverich en snel int soecken van u schaden:Ga naar voetnoot101 Ick sal noch andermaal de vorige weldaden Met nieuwe deuchden u herdencken doen: misschien Of ghy dan overtuycht u feyllen quaamt te sien:Ga naar voetnoot104 105[regelnummer] En dat de billicheen u herten soo beroerdenGa naar voetnoot105 Dat sy aandachtich u tot innicheden voerden;Ga naar voetnoot106 Doch waar u wel van nood' dat ghy eerst wel bekentGa naar voetnoot107 De gene die ghy meest te dancken schuldich bent; Siet daerom sal ick u mijn namen meer belyen, 110[regelnummer] Ick ben de voorste Vorst en God der Artsenyen,Ga naar voetnoot110 AEsculaep was mijn soon dien ick by Chiron sant,Ga naar voetnoot111 De welck hem queeckten op met mellick van verstant.Ga naar voetnoot112 Mijn naaste maagschap voorts, als neefs en bloet-verwantenGa naar voetnoot113 Zijn tokken en taal-lien der Goden: ja GesantenGa naar voetnoot114 115[regelnummer] Des hoogen Hemel-rijcks die door haer ed'le geest By volcken zijn ge-eert, by Princen zijn gevreest. Als toom der Vorsten, en als schrick der dwingelanden, Die de bloet-honden straf recht in het voor-hooft branden,Ga naar voetnoot118 Brandt-mercken van haar schand', smaat-drucken vuyl' veracht,Ga naar voetnoot119 120[regelnummer] Tot eeuwich lastering van hem en syn geslacht:Ga naar voetnoot120 Dies schijnen veel uyt vrees gedweege sachte mannenGa naar voetnoot121 Die in haer hert nochtans syn wreede snoo tyrannen, Dan doch de ware Prins die uyt lieft mint de deuchtGa naar voetnoot123
[pagina 26]
Die bruyckt myn waardich volck tot syn vermaack en vreucht,Ga naar voetnoot124 125[regelnummer] Als hy haer rymen doet der vromer helden daden,Ga naar voetnoot125 Der vrienden sege-winst, en der vyanden schaden, De hitten vande krijch, 't bloet-storten inde slach, De neder-laagh soo naackt ofmen 't voor oogen sach,Ga naar voetnoot128 'T uytschudden vande kle'en, het plund'ren, 't ondersoecken, 130[regelnummer] Der befreysemde liens verholen knoppel-doecken.Ga naar voetnoot130 Het welcken alles werdt soo levend' afgebeelt,Ga naar voetnoot131 Soo dat de Schilder vaack syn stoffe van haar steelt.Ga naar voetnoot132 Mijn dichters zijn vernoecht meer als de rijckste menschen,Ga naar voetnoot133 Niet hebbend' zijn sy rijck, en hebben wat sy wenschen.Ga naar voetnoot134 135[regelnummer] O Koninglijck geslacht! van 't suyverlijckste bloedt, Die heym'lyck by u draacht het alderbeste goet.Ga naar voetnoot136 Ghy die door eygen deucht soeckt eerelick te schynen:Ga naar voetnoot137 Ghy die de menschen wijst de kostelyckste Mynen, Niet in het ingewandt der aarden vuyl en grof, 140[regelnummer] Maar inden Hemel schoon van klaarheyt en van stof.Ga naar voetnoot140 En hoe elck in syn selfs kan goude bergen vinden, Wil hy maar innerlijck 't opmercken onderwinden,Ga naar voetnoot142 Van zijn gedacht' en doen, en overleggens' metGa naar voetnoot143 De Wetten die ons God en de nature set; 145[regelnummer] Dan speurtmen na het goed', dan leertmen 't quaat vernielen, Dan krijghdy in u hert de schatten dyner zielen, Dien ick u alle gun, ô suyverhertigh volck! Die meer de pen gebruyckt als de vervloeckte dolck, Der menschen moorders lust: dan, u vermaackt de reden,Ga naar voetnoot149 150[regelnummer] De Moeder van d'eendracht, de stichter vande steden: De sadichster van twist, de herte-stroockster soet,Ga naar voetnoot151
[pagina 27]
De hooghste Koningin van 't menschelijck gebroet,Ga naar voetnoot152 Waar na sich kleyn en groot gesamentlijck moet setten,Ga naar voetnoot153 Sy stelt de keuren en de burgerlijcke Wetten,Ga naar voetnoot154 155[regelnummer] Die yeder in 't gemeen moet wesen onderdaan:Ga naar voetnoot155 Tot voorstant vande goen en straffe vande quaan,Ga naar voetnoot156 't Gemeene-best te nut, als oock het 's lands welvaren. Dit was Amphions konst, waar met hy de BarbarenGa naar voetnoot158 En wilde woeste lien so wijslijck heeft geleyd, 160[regelnummer] Tot eenicheyd van wil en tot gehoorsaamheyd.Ga naar voetnoot160 Als so de hoofden kloeck het groote lichaam meenen,Ga naar voetnoot161 Meer als de eyghen-baat, so voegen sich de steenen Eendrachtelijck te saam, yder doet zijn behoord,Ga naar voetnoot163 So vestmen wallen, en so metstmen muyrr' en poort. 165[regelnummer] En ghy mijn eygen-kroost, wel! sal ick u vergeten?Ga naar voetnoot165 Die om myn dienst te doen so veel tijds hebt versleten: Wanneer als ghy met vlijt my uwe deuntjens schonckt, Als ghy in u kantoor of yewers wand'lend' songht,Ga naar voetnoot168 Hoe u de kleyne God der Minnen heeft geschoten?Ga naar voetnoot169 170[regelnummer] Ick wil het loochnen niet, ghy zijt uyt my gesproten: Want siet u werck en geest my geensins oock versaackt.Ga naar voetnoot171 Voorwaar het eelste hert werd aller eerst geraackt:Ga naar voetnoot172 Hoe dickwils sucht ick hier uyt vaderlijck mee-lijen, Als ick de klachten hoor van 't ongeluckigh vrijen.Ga naar voetnoot174 175[regelnummer] Dat ghy somwijls te kroes uyt eygen-wil bestaat,Ga naar voetnoot175 En vollight meer de lust als de gegronde raat, En ghy blijft even sterck gheketent aen't versotten,Ga naar voetnoot177 Tot haar een ander krijght, en ghy het spytigh spotten.
[pagina 28]
Of als 't laf-beckje jongh slinghs met u omme gaat,Ga naar voetnoot179 180[regelnummer] En doet u minnen een die u van herten haat, Ghelijck als Daphne, die myn schichtigh pleegh te schuwen:Ga naar voetnoot181 Hoe bitter is 't, helaes! die wonden te vernuwen?Ga naar voetnoot182 Maar ghy Sangh-meesters eel, bekranst, belauweriert Met eeuwigh bloeyend' groen, ten alderbraafst verçierd,Ga naar voetnoot184 185[regelnummer] Ick sal u danckbaarheyd en u gewoone klachten, En u vermaarde naam onsterffelijck doen achten, Tot een vergeldingh van u weldaad en u deughd,Ga naar voetnoot187 Op dat u volgh' in 't goed' de nakomende jeughd.Ga naar voetnoot188 De liedjens die ghy hebt gesongen en geschreven 190[regelnummer] Ter eeren van u lief, was ick gesint te geven De blije wereld, maar ick heb mijn nu bedacht Die te vereeren aan het Maaghdelijck geslacht:Ga naar voetnoot192 Dat vriendelijcke volck heb ickse willen schencken, Op datse an u leyd' en lyden leeren dencken,Ga naar voetnoot194 195[regelnummer] Op datse al u smert, op datse al u pijn Met lieve weder-loon u so gedachtigh zijn, Tot dat zy zijn bekoort u selven te verlichten,Ga naar voetnoot197 Sulcx dat ghy haar en myn mooght loven met gedichten,Ga naar voetnoot198 Nu ghy sacht-zinnigh volck! ghy Venus borgeryGa naar voetnoot199 200[regelnummer] Neemt dese gaaf in danck, al waar kleen haar waardy, So werdse u nochtans gejont en aangebodenGa naar voetnoot201 Van my Apollo! selfs een vande grootste Goden,Ga naar voetnoot202 Die al de heerschappy des Hemels oversiet,Ga naar voetnoot203 En watter op den gront des aarden-kreyts geschiet.Ga naar voetnoot204 205[regelnummer] Ontfangt mijn gift in goed' ick geef geen quade gaven:Ga naar voetnoot205 Het is den offer van u seer verliefde slaven,
[pagina 29]
Die na u hoochste eer, die na u vroomheyt staan,Ga naar voetnoot207 En die ghy daeg'licx siet om uwent wil vergaan;Ga naar voetnoot208 En lyck-wel met de Swaan de droeve jongelingen,Ga naar voetnoot209 210[regelnummer] Haar hertelicke smert, en eyndel-vaersen singhen,Ga naar voetnoot210 Met blyder kelen uyt: 't valt swaar, al waert maar schyn, Van binnen droevich en van buyten bly te zyn. Doch ghy, o Maagdekens, moocht wel vrypostich lesenGa naar voetnoot213 Haar rijmkens so geschickt, dat ghy niet hoeft te vreesen,Ga naar voetnoot214 215[regelnummer] Noch dorperheyt, noch schand, noch wisseling van bloedt:Ga naar voetnoot215 Ten syse u de Min al prickellende doet:Ga naar voetnoot216 Wanneer als ghy daar siet beschildert en beschreven D' ellende van u liefs rampsalich stervend' leven:Ga naar voetnoot218 Veroorsaackt door u streng en ongenadich hert, 220[regelnummer] Dat door haar staag gebet niet eens beweegt en wert:Ga naar voetnoot220 Die daarom alle uyrs een nieuwe doodt ontfangen, Om dat sy missen daar sy't meeste na verlangen. De strafheyt voecht u niet, Venus is sacht van aart,Ga naar voetnoot223 V moeders warent oock, van wien ghy sijt gebaart.Ga naar voetnoot224 225[regelnummer] Of wildy beter zijn als oyt de vrouwen waren? Dat's een vermeetle wil, ten aansien van u jaren,Ga naar voetnoot226 Gebruyckt u jonghe jeught, het is u beste tydt. Gedenckt de gene dan die u van herten vrydt; Bemint die u bemint, ghy lieffelycke lieden, 230[regelnummer] Doet andren als ghy wout dat u selfs sou geschieden.Ga naar voetnoot230 Indien ghy by geval soo doodlyck waert gewondt, 't Geen ghy dan soecken soudt nu aan u dienaars jondt:Ga naar voetnoot232
[pagina 30]
Nu aan u dienaars jond die ghy-lie hebt by scharen, Die u lof-singen hier op zangerige snaren: 235[regelnummer] Soo deftigh en soo grootsch, soo heerlijck en soo eel,Ga naar voetnoot235 Van wien ick geen en noem, om datse zyn soo veel Dat 's al on-noemlyck zyn, want soo 'k maer een'ge roemde,Ga naar voetnoot237 Ick deed groot ongelyck die ick dan niet en noemde.Ga naar voetnoot238 Sy zyn ten minsten u stil-swygend wel bekend,Ga naar voetnoot239 240[regelnummer] Vermidts ghy Iuffertjes de styl wel zyt gewend Van u beminners konst, en minnelycke klagen:Ga naar voetnoot241 Indiens' u smaken wel, of soos' u soo behagen Als zy u doenmaal deen, dat ick niet reppen mach,Ga naar voetnoot243 Soo sal ick u eer lang meer brengen aenden dagh. 245[regelnummer] Of zydy nu soo grof dat ghyse gaat verachten, Soo wilter voor een wyl geen andere verwachten, Neemt dese dan voor lief: het is myn beurt te gaan, Want in myn plaatse dringt de silver-verwe Maan. 't kan verkeeren
[pagina 31]
Ghy die door groot gemoed, en op-getogen sinnenGa naar voetnoot1 Vaack boven het gemeen u wack're geesten voert:Ga naar voetnoot2 Leest hier hoe bred'ro met de slechte Wereld boert:Ga naar voetnoot3 Leest hier hoe heerlijck hy verheerlijckt heeft het minnen: 5[regelnummer] Leest hier hoe dat zijn ziel van Godlijckheyd geroertGa naar voetnoot5 Heel gaer-brand van de vlam die hy gevoelt van binnen.Ga naar voetnoot6 Virtutem Fortuna timet.Ga naar voetnoot- R.L.Ga naar voetnoot- In Effigiem Unus & orbis Amor Batavi, quem cernitis hic est, Parte tamen facies haec meliore caret: Quam quoquè si vigili Cupitis pernoscere cura Volvite divini sedulò vatis opus. R.L.
[pagina 32]
Middengedeelte op oorspronkelijke grootte van blz. [*2]r; links hiervan zijn in klein cursief de versjes van S.C. en I.v.V. afgedrukt, rechts die van H.C.H. en P.S.
[pagina 33]
Treurt niet, maer lieft ghy hem so gunt hem't eewigh leven.Ga naar voetnoot1 Hy blijft toch Bred'ro, die hy altijd is geweest, Hy leeft, al rot zijn lijf, daer leyd niet aen bedreven,Ga naar voetnoot3 By Gode rust zijn ziel, hier sweeft zijn groote Geest. S.C.Ga naar voetnoot- Hier herbergt 't lijf wiens geest in schertsen munten uyt,Ga naar voetnoot1 En met veel boerterij steets swanger ginck van herssen,Ga naar voetnoot2 VVien Charon willigh voerd om sunst in d'oude schuyt,Ga naar voetnoot3 Vermidts de zieltjens droef noch lachten om zijn farçen.Ga naar voetnoot4 I.v.V.Ga naar voetnoot- Vraegt ghy wat bred'ro dee' de doodt?Ga naar voetnoot1 De Geest die was het lijf te groot: Nu hebben met hem Spel, en Kluyt,Ga naar voetnoot3 En alle soete Deuntjens uyt. H.C.H.Ga naar voetnoot- Dat niet door leer alleen den Aar' der PoësyenGa naar voetnoot1 Ontspringht in ons: maer door natuur oock werd geteelt:Ga naar voetnoot2 In Gerbrand Bred'ro blijckt, die door zijn RymeryenGa naar voetnoot3 Zijn gheestighe Natuur in eeuwigh lof verbeelt.Ga naar voetnoot4 P.S.Ga naar voetnoot-	[tekstkritische noot]In 1622 blz. [1]r, tot en met *[1]r. Geheel in romein, de namen cursief. In vs. 1 het eerste woord in kapitaal met grote sierletter W. Dit gedicht komt ook voor in de verzamelbundel Apollo, 1615. 177 gheketent volgens Apollo; in 1622: getekent. voetnoot- Voor-Sangher: leidsman, opperzangmeester. voetnoot1 Wyckt: wijkt voor, treedt terzijde voor. voetnoot2 d'Onsachlijckheydt enz.: het eerbiedwekkende der heerlijke, hoge waarden van mijn positie. voetnoot4 Moorenlantschen... Indiaan: niet-blanke heiden. voetnoot5 mijn: mij. voetnoot9 die sich mengelend' verwarren: die (voor aardse ogen) in een verwarde mengeling bewegen. voetnoot13 Vier-vorst: vuurvorst, zonnegod. voetnoot17 geylle: wellustige; tier: bloei; Revieren: beemden. voetnoot19 swoort: huid, hier wschl. begroeiing; bergen: heuvels. voetnoot20 kruyf: krul; netse: reinig ze; looch: vloeistof. voetnoot21 Des... vuchtens-dauws: van de ochtenddauw; versulleverde: verzilverde. voetnoot22 noppen: knoppen. voetnoot23 droeve: donkere, sombere; swerck: wolkenlaag. voetnoot25 te post: snel; heeten: vurig verlangende; lieve-loosen: zonder minnaar. voetnoot26 Aurora: romeinse godin van de dageraad; besnuwt: besneeuwd. voetnoot29 dat derf ick enz.: daarop durf ik mij beroemen. voetnoot30 mensch: enig mens (onderw.). voetnoot31 door-oogh': doorzie; gauw op-merck: snelle opmerkingsgave. voetnoot35 mis: mist. voetnoot36 des: van des; aklige: naargeestige. voetnoot37 ontsien: mijden; kerckeren: diepten. voetnoot38 haar: hun; hof-gesin: schare, volk; gesellen: trawanten. voetnoot41 posten: zuilen, stijlen. voetnoot43 voor-burgh: monumentale ingang; waer of: waarvan. voetnoot44 kostelycke: kostbare. voetnoot45 Vulcaan: romeinse god van het vuur; edelsmid; gegraven: gegraveerd. voetnoot48 blauwe Goon: zeegoden; van lauwe liever-lee: kalmpjes, op hun gemak. voetnoot49 Haar: hun; vast: aldoor. voetnoot50 de kracht mijns deugds: mijn weldadige vermogen; haar bakren: zich koesteren, zich zonnen. voetnoot51 Triton: griekse zeegod, zoon van Poseidon en Amphitrite. voetnoot52 wel: goed. voetnoot53 Protheus: griekse zeegod, dienaar van Poseidon; wispeltuur: veranderlijk, grillig (bijv. bep.). voetnoot54 Egeon: een honderdarmige reus uit de griekse mythologie. voetnoot56 Doris: dochter van Okeanos, vrouw van de griekse zeegod Nereus, moeder van de vijftig Nereïden. voetnoot59 schijn: uiterlijk. voetnoot61 gebootst: afgebeeld, nl. op de door Vulcanus gegraveerde poort; gulle: welige; versieren: fantasie, verbeelding. voetnoot62 machtigh: in de zinsstructuur zou men dit woord als bijw. bep. bij ryck wensen, dus zonder komma erachter. voetnoot64 begrypen: omvat; hun verstand: het verstand van degenen die. voetnoot65 ommeloop: draaiing. voetnoot66 twalef tek'nen: de twaalf sterrebeelden van de Dierenriem. voetnoot67 vermaalde: van afbeeldingen voorziene; kracht: vermogen, macht. voetnoot68 dracht: gewaad, kledij voetnoot69 dierbare: kostbare, dure. voetnoot70 gemeente: gemeenschap, grope. voetnoot71 71 gantsch de maenden al: volledig alle maanden. voetnoot75 gruysigen: groezelige, bemorst met wijnsap; laar: ledig; hier wschl. nietsdoende, vadzig. voetnoot76 het: heeft voetnoot80 't saart en wel: verfijnd en goed. voetnoot81 trotst': tart, overtreft. voetnoot82 Iupijn: Jupiter, romeinse oppergod, zoon van Saturnus en Rhea; Saturnus: romeinse god van de landbouw. voetnoot83 Latona: romeinse godin, bij wie Jupiter Apollo en Diana heeft verwekt; gelach: beviel. voetnoot84 gloor: gloed, glans. voetnoot86 verstrack: diende als; moeder is meew. vw. voetnoot88 Doch... vreemt: maar is het dan niet vreemd; Iuno: godin, echtgenote van Jupiter. voetnoot89 smeet: sloeg; harssebecken: schedeldak. voetnoot90 Typhon: grieks monster, symbool van de aardbeving; oon. zonder. voetnoot91 Mulciber: andere naam voor de vuurgod Vulcanus. voetnoot92 Pallas: de griekse godin Pallas Athene, die in volle wapenrusting te voorschijn kwam uit het hoofd van Zeus = Jupiter. voetnoot93 loop ick enz.: dwaal ik af van mijn onderwerp. voetnoot94 voort: verder; mijn naamhaftigheden: redenen van mijn vermaardheid. voetnoot95 roem: roemzucht. voetnoot97 aan te leyden: aan te zetten, te stimuleren. voetnoot99 moeden onverlicht: nog niet tot inzicht gekomen gemoederen. voetnoot101 schaden: nadeel. voetnoot104 Of: dat; overtuycht: tot inkeer gebracht. voetnoot105 billicheen: rechtvaardigheid. voetnoot106 innicheden: inkeer. voetnoot107 bekent: erkent. voetnoot110 de voorste Vorst en God: de belangrijkste god. voetnoot111 Aesculaep: de griekse halfgod Asklepios, zoon van Apollo en de koningsdochter Koronis, verpersoonlijking van de geneeskunst; Chiron: een van de Kentauren (paardmensen), als arts en waarzegger befaamd: sant: zond. voetnoot112 verstant: inzicht, begrip. voetnoot113 maagschap: familieleden; van hier af spreekt Apollo over de dichters. voetnoot114 taal-lien: woordvoerders. voetnoot118 bloet-honden straf: de strenge wreedaards; de komma na dit vs. denke men weg. voetnoot119 smaat-drucken: indruksels die smaad betekenen. voetnoot120 lastering: verlies van eer, schande. voetnoot121 Dies: daarom; veel: velen; gedweege: volgzame, inschikkelijke. voetnoot123 Dan doch: maar evenwel; Prins: vorst. voetnoot124 myn waardich volck: nl. de dichters, volgelingen van Apollo. voetnoot125 haer: hen; vromer: deugdzame, dappere. voetnoot128 naackt: duidelijk. voetnoot130 befreysemde: met het doodschuim op de lippen; verholen knoppel-doecken: verborgen doeken waarin men geld had geknoopt. voetnoot131 werdt: wordt. voetnoot132 haar: hen; steelt: ontleent, overneemt. voetnoot133 vernoecht: tevreden, voldaan. voetnoot134 Niet: niets. voetnoot136 heym'lyck: onzichtbaar. voetnoot137 eerelick: eervol, eerwaardig; schynen: blijken voetnoot140 van klaarheyt en van stof: van straling en van substantie. voetnoot142 onderwinden: ondernemen, aandurven. voetnoot143 overleggens': ze vergelijken met, ze toetsen aan. voetnoot149 Der...lust: het plezier van de mensenmoordenaars. voetnoot151 sadichster: kalmeerster; herte-stroockster: degene die de harten streelt. voetnoot152 gebroet: geslacht. voetnoot153 Waar na: waarnaar: setten: richten. voetnoot154 keuren: verordeningen. voetnoot155 in 't gemeen: gezamenlijk; onderdaan: onderdanig. voetnoot156 voorstant: bescherming; goen: goeden. voetnoot158 Amphion: koning van Thebe, die zo op zijn gouden lier speelde dat de bouwstenen zich vanzelf schikten tot een zevenpoortige muur. voetnoot160 eenicheyd: eensgezindheid. voetnoot161 meenen: voor ogen hebben. voetnoot163 zijn behoord: dat wat hij behoort te doen. voetnoot165 mijn eygen-kroost: nl. de dichters, de rederijkers. voetnoot168 kantoor: schrijfvertrek; yewers: ergens. voetnoot169 geschoten: getroffen. voetnoot171 versaackt: miskent, verloochent. voetnoot172 hert: hart. voetnoot174 't ongeluckigh vrijen: de niet beantwoorde liefde. voetnoot175 kroes: driftig, onbeheerst; eygen-wil: eigengereidheid; bestaat: waagt, onderneemt. voetnoot177 't versotten: het dwaas worden van verliefdheid. voetnoot179 't laf-beckje jongh: het jonge lafbekje, nl. Cupido; slinghs: sluw. voetnoot181 Daphne: griekse nimf, dochter van een riviergod; toen Apollo verliefd haar achtervolgde, vluchtte ze en werd op haar smeekbede door Zeus in een laurier veranderd; pleegh: placht. voetnoot182 vernuwen: opnieuw te doen voelen. voetnoot184 ten alderbraafst: op het allerfraaist; verçierd: getooid. voetnoot187 weldaad: goede daden. voetnoot188 nakomende: na u komende, later geboren. voetnoot192 te vereeren: op te dragen. voetnoot194 leyd': leed. voetnoot197 verlichten: troosten, de smart verzachten. voetnoot198 Sulcx dat: zodat. voetnoot199 Venus borgery: de jonge maagden (gewijd aan Venus). voetnoot201 gejont: gegund, toegewijd. voetnoot202 selfs: zelf. voetnoot203 heerschappy: gebied. voetnoot204 aarden-kreyts: aardkring, aardbodem. voetnoot205 in goed': in gunstige zin, goedgunstig. voetnoot207 vroomheyt: deugd; na...staan: naar...streven, gericht zijn op. voetnoot208 vergaan: wegkwijnen. voetnoot209 lyck-wel: niettemin; met: evenals; de Swaan: volgens het volksgeloof zong de zwaan kort voor zijn dood. voetnoot210 hertelicke smert: hartepijn; eyndel-vaersen: laatste afscheidsliederen. voetnoot213 vrypostich: onbeschroomd. voetnoot214 geschickt: zedig,ingetogen. voetnoot215 dorperheyt: onfatsoen, onbehoorlijkheden; wisseling van bloedt: blozen en verbleken. voetnoot216 Ten syse: tenzij deze; dus: tenzij het de min is die deze wisseling van gelaatskleur bij u teweegbrengt. voetnoot218 stervend': verkwijnend. voetnoot220 haar: hun; niet eens: helemaal niet; wert: wordt. voetnoot223 strafheyt: strengheid, stuursheid. voetnoot224 van wien: door wie. voetnoot226 ten aansien van: met het oog op. voetnoot230 Doet andren enz.: de zg. gulden regel in de klassieke ethiek en in het Evangelie; zie Mat. VII: 12 en Luk. VI: 31. voetnoot232 jondt: gunt. voetnoot235 deftigh: ernstig, verheven. voetnoot237 Dat's al: dat ze allemaal. voetnoot238 ongelyck: onrecht; die: aan hen die. voetnoot239 stil-swygend: ook zonder ze te noemen. voetnoot241 minnelycke klagen: liefdesklachten. voetnoot243 doenmaal: destijds; dat ick niet reppen mach: waarover ik niet kan spreken. [tekstkritische noot]In 1622 blz. *[1]v. Geheel in romein, met in de vzn. 3 en 6 de naam in kapitaal. In vs. 1 eerste woord kapitaal met grote sierletter G. voetnoot1 op-getogen sinnen: zinsverrukking. voetnoot2 boven het gemeen: boven het gewone volk; geesten: gedachten, denkbeelden. voetnoot3 boert: spot, de draak steekt. voetnoot5 van Godlijckheyd geroert: door het goddelijke ontroerd, aangeraakt. voetnoot6 gaer-brand: gaar stooft; woordspeling op Bredero's voornaam. voetnoot- Virtutem Fortuna timet: het lot heeft ontzag voor de deugd. voetnoot- R.L.: de naam van de auteur met deze initialen is niet bekend. [tekstkritische noot]In Effigiem. Geheel cursief. In vs. 1 eerste woord kapitaal met grote hoofdletter U. Vertaling: Op de beeltenis Bij uitstek geliefd in de Bataafse wereld is hij die ge hier aanschouwt. Toch ontbeert dit aanschijn zijn beter deel: Wilt gij ook dit met waakzame zorg leren kennen, Lees dan volijverig het werk van deze goddelijke dichter. voetnoot1 lieft: bemint. voetnoot3 daer leyd niet aen bedreven: daar is niets aan verloren, dat is van geen belang. voetnoot- S.C.: Samuel Coster (1579-1665). voetnoot1 herbergt 't lijf wiens: bergt hij het lijf, wiens. voetnoot2 van herssen: wat de hersens betreft. voetnoot3 Charon: in de griekse mythologie de veerman van de onderwereld, die de zielen der doden overzette over de Styx en daarvoor van elk een obool kreeg; om sunst: gratis. voetnoot4 Vermidts: daar, omdat; farçen: grappen. voetnoot- I.v.V.: Joost vanden Vondel (1587-1679). voetnoot1 wat: wat het is dat; dee': aandeed; dus: wat het is dat Bredero deed sterven. voetnoot3 Kluyt: klucht. voetnoot- H.C.H.: Hendrik Cornelisz Hooft (ca. 1595-1627). voetnoot1 leer: onderwijs, theorie; Aar': ader. voetnoot2 werd: wordt. voetnoot3 In...blijckt: dat blijkt bij Bredero. voetnoot4 gheestighe: geestrijke; in eeuwigh lof: tot zijn eeuwige roem; verbeelt: uitbeeldt, tot uitdrukking brengt. voetnoot- P.S.: Petrus Scriverius (1576-1660).

Vorige Volgende

Apollo Den Voor-SangherGa naar voetnoot- der Musen, Spreeckt tot de Nederlandsche Ionckheydt

Apollo Den Voor-SangherGa naar voetnoot- der Musen, Spreeckt
tot de Nederlandsche Ionckheydt