Logo DBNL
Groot lied-boeck (1975-1983)

Groot lied-boeck

(1975-1983)–G.A. Bredero–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
tekstkritische noten

XLVII Bruylofts-Ghedicht, Ter Eeren
Wynant Bartelszoon Ende Tryntjen Stanssen

 
In ouder eeuwen langh voor vele duysent jaren
 
Ter werelt driederley gestalt van Menschen waren:
 
Te weten, Man en Wijf, oock alle-bey te saam,
 
Die by ons maer bekent alleen zijn met de naam.
5
Dit volck, dit vreemde volck, (soo de Poëten schrijven)
 
Had dubb'le hoofden, en vier voeten, met twee lijven,
 
En handen twee-mael twee, en oogen oock soo veel,
 
Van alle leden had een yder dubbel deel.
 
Dit seltsaam Schepsel rondt was ruggelingh ghewassen9
10
Aan een heel wonderbaar, gantsch sonder naad of lassen.
 
Dit monster ronde volck dat pratten met haer macht11
 
Van Sayelingen cloeck en wonderlijck van dracht,12
 
Die 't banghe Aerden-creyts een groote schrick an-joeghen;
 
De Hemel trilde self, de Hel had geen ghenoeghen14
15
Aan dit wanschapen goet, van dubbelt klem en gheest,15
 
Want onlangh was te voor Iupijn bestoockt gheweest16
 
Van het verwaant gheslacht der Reusen grof en groot,17
 
Die 't oorlogh eynde met haer schandelijcke doot.18
 
Den Opper-hemel-voocht heeft inder ijl ontboden19
20
Sijn mind're, niet te min, aensienelijcke Goden:20
 
In zijn besonden zaal quam Martem seer verwoedt21
 
En lickten van sijn swaart het glibberige bloedt,
 
Om dattet in de schee soud' uytslaen noch verroesten:23
 
Zijn ooghen branden om te moorden en verwoesten.
25
Neptunus met zijn vorck, en Liber met geweer,25
 
Hercules met zijn knods, en Pallas met haer speer,
 
Apollo dicht bestuwt met neghen zijn Godinnen27
 
Tradt met dit selschap voort ter gulden Camer inne:28
 
De geestige Vulcaan' met syn verleemde voet29
30
Quam. hinckepincken an en roock van róóck en roet,
 
En zyn verschroockte borst van anxsten dapper trilden,31
 
Hy meenden datmen weer den Hemel stormen wilden,
 
Hy droppelde van vrees dat naare koude sweet,
 
De Goden gants verhit geraeckten voeglijck t' zeet:34
35
En kort daer op Iupijn is in zijn Troon gestegen,
 
Dies tot erkentenis sy al eerbiedig negen.
 
Drie-mael zo hemden hy, versetten sich drie-mael;37
 
En inde leste schick doen sweech de gantsche zaal.38
 
Ghy Hemel-vorsten, ghy onsterffelijcke scharen,
40
Van eeuwich-durend' zaat; d'oorsaeck van dit vergaren40
 
Is groote swaricheydt, die ick met reden maack,
 
En roep u rijpen raet in dese sware zaack.
 
De Mensch, de dubb'len Mensch van zinnen en gedachten,
 
Van preutscher herten, werd stoutmoedich op sijn krachten.44
45
Sy dwingen 't Aardrijck vast, sy kruyssen vast de Zee,45
 
Sy driesschen vast de Hel, ja zelfs den Hemel mee;46
 
Soo wy haer opzet stout niet breydelen en kneusen,47
 
Sal 't arger gaan met hun als met de fortse Reusen.48
 
Ghy Helden hoog verlicht, almachtich int bestaen,49
50
Wat middel dunckt u best in dese saack gedaen?
 
De hoofden gingen t' saem, 't ging op een ondervragen,
 
Op redeneren, en op wijsselijck raatslagen:
 
Het meerderdeel heeft nut en noodig oock geacht
 
Men soude royen uyt het Menschelijck geslacht.54
55
Het vonnis wiert beweert, met dat sy inne brachten,55
 
Soo hebben wy van haar geen muytery te wachten.56
 
De schrandere Mercur' loos van begrip en zin
 
Weerhield dit oordeel streng: Iupijn viel daar op in.58
 
Heylige Prinsen, hout; de Goddelijcke wetten59
60
Vereysschen groot gesicht om op elck punct te letten:60
 
Merckt: doody nu den Mensch (gelijck ghy-lien besluyt)
 
Soo is al onsen lof en al de Gods-dienst uyt.
 
Ick heb gedacht, en sal (doch met u wel-gelieven)
 
Den drijsten dubb'len Mensch verenckelen en klieven,64
65
So wert het off'ren meer, en minder hare kracht:65
 
Dit wiert strax goedt gekent, gheboden, voort volbracht.66
 
Daer stont den open Mensch van syn weerhelft gescheyden,
 
Prometheus met een naald de rug weer t' samen neyden,
 
Herstellende het hooft en alle ding beknopt,69
70
En heeft een blakend' vuyr voort inde borst gestopt.
 
Daar was een woest ghesnor, men sach van blijtschap weenen,71
 
Elck socht (ghelijck als nu) op't naeste te vereenen:72
 
Sy seyden onderling wy willen wesen stil,
 
En niet weer-streven meer den Donder-man zyn wil,74
75
Hy mocht ons anderwerf smal-deelen en door-kloven,75
 
Of met zijn blixem snel dit soete leven roven.
 
Sy juychten voort van vreughd, sy hippelden om strijt,
 
Harmophraditus volck dat was te wonder blijdt,78
 
Als 't aan den and'ren quam te paren en te Echten,
80
Dees comen noch als voor gheheelelijck ten rechten,80
 
Ick heb dees wetenschap uyt Venus boeck ghehaelt,81
 
Om dat ghy weten zoudt van wien ghy zijt ghedaelt:82
 
Brandende Bruydegom, uyt dit gheslacht ghesproten,
 
Van d'Hemel met gheluck begifticht en begoten,
85
Siet hier u lieve helft, siet hier de schoone ziel,
 
Siet hier u suyv're Bruydt die u soo wel beviel:
 
Siet daer u lieve helft die barst van vier'ge voncken,
 
Sy brant en blinckt van Min, haer ooghen zijn beschoncken;88
 
Sy voelt dat levend' vuyr vast krieuw'len in haer borst;
90
Sy wenscht en snackt om u, ô! die het segghen dorst.90
 
Blakende Bruydegom dit vuyr dat deed' u jachten,91
 
En wenschen om u Lief die leyder-langhe nachten.92
 
Hoe menichmaal, helaes! ghevoelden ghy de smert,
 
De soete prickelingh in u ghezaaghde hert?94
95
Hoe menichmael, helaes! en wist ghy wat u deerden,95
 
Of wat u lusten, ach! veel min wat ghy begheerden?
 
Hoe menichmael, helaes! ghetuychden u ghemoedt
 
Die lieffelijcke smart door 't wandelen van 't bloedt?98
 
ô Pijnelose pijn! beulinne der verstanden,99
100
Hoe dickmael deed'ghy 't hert van Tryntjen Stanssen branden?
 
Hoe dickmaels branden sy van Maeghdelijcke schaemt
 
Als Wynant Bartelszoon zijn naem maar wiert ghenaemt?
 
Hoe dickmaels woud' sy niet bekennen noch belyen
 
Haer heymelijcke min, en stille vryeryen.
105
Hoe dus? Vrou-bruydt, hoe dus verwondert en ontstelt?
 
Wien my u suyv're jonst soo levend' heeft vertelt,106
 
En d' eyghenschappen van u swijgende verlanghen?107
 
(Daer wassen Roosen aan haer silver-witte wanghen)
 
Dat kleyne kneubesje dat steets zyn Moeder vleyt,109
110
Dat heeftet my al stil soo eyghentlijck geseyt.110
 
Vierighe Bruydegom, en siedy niet het loncken
 
Dat onder 't prijcken u soo minlijck wert gheschoncken?112
 
By vlaghen snapter oock een hong'rich suchtjen uyt:113
 
Nu weyd dyn ooghen in de schoonheydt van u Bruydt.114
115
Siet haer verweende Ziel verciert met goede zeden,115
 
Hoe lieflijck vloeyt haer mont van aanghename reden.
 
O deughden sonder tal! ô wel-gheschapen Maacht!
 
Die op u waerdich hooft de kroon der eeren draacht.118
 
Bemint u Bruydegom met ware liefd' en trouwe,
120
Hy sal u neffens Godt in hoogher achtingh houwen.120
 
Beleeft het geen ghy weet, en doet soo ghy behoort,121
 
Lieft Godt, u lief, en elck, dit is Gods eygen woort.
 
Ick wensch u dat ghy wenscht, dat wenschbaer is te wenschen,123
 
Gerustheydt van gemoedt, en vrede met de Menschen.
125
Wel Rijmer wat is dit, zydy verrockt of zot?125
 
Eerst meldy van de Goôn, nu spreeckt ghy weer van Godt.
 
Sacht Argus wickt u werck: mijn gunst heeft my verleyt:127
 
Ick ben Poët noch Klerck, ick bruyck mijn vryicheyt.128
 
Schoone Speel-maagden wilt een weynich opwaert rijsen,129
130
Gelieftet u de Bruydt die heusheyt te bewijsen?130
 
Denckt by u eygen hart, en is het noch geen tijt
 
Dat sy begeeft haer tot die minnelijcken strijt;132
 
Die soete lieve strydt van 't lieffelyck versamen.
 
Nu Bruydegom gaet aen, vereenicht u Lichamen:
135
De deelen die so lang verscheyden zijn gheweest.
 
Helaes! de Bruydt verbleeckt, hoe nu? zydy bevreest
 
Om sotte clapperny oft malle vollicx praten,137
 
Dat ghy u Maagdom daer te pant sult moeten laten?
 
Wat dat de Maagdom is dat heb ick noyt verstaan:
140
Ist Vis, of Vleys, of niet? ick gis het is een waan.140
 
Het is dan wat het is: soudy u lieve leven
 
V waerde Bruydegom niet wel op woecker geven?142
 
Wat vreesdy voor een ding dat niemant heeft gesien,
 
Noch zelfs 't waanwijse volck en spitsinnighe Lien,
145
Die met de vreemde kunst van nieu-gevonden brillen145
 
Door Hemels driemaels drie doorsichtich kijcken willen,146
 
En tellen op haer duym de fackels die daer staen,147
 
Of hoe veel werelden daar leggen inde Maen?148
 
Of hoemen op een prick met tal van graden meten,149
150
Der ronder Sterren loop, of grootheydt der Planeten.
 
Geeft uwen Bruydegom nu uwen Maagdom dan,
 
Die van een Maagd alleen veel Maaghden maken kan.152
 
Siet daar Aurora zelfs bedoven inde Rosen153
 
Stuyft uyt het pluymich bed, en laet den liefdelosen
155
Tyton: sy spant, sy spant de roode Paarden in:155
 
Siet daer vrou Venus Koets met Anteros en Min156
 
Die in het Bruylofts bed u comste gaen verbeyden.
 
Suyv're Speel-maaghden wilt de Bruyd te bedde leyden:158
 
Ghy Speel-knecht danst noch eens op Bruydegoms begeert,159
160
En draecht haer binnen soo de flaauwe Bruydt haer weert,160
 
Speelnootjes staet wat af, en wilt met ons niet kyven,161
 
Voor 't leven van de Bruydt wil ick wel borge blyven,
 
De Bruydegom die gaet nu in sijn soete dood,163
 
Daer 't graf sal wesen, ach! sijn lieve liefjes schoot:
165
Och mochten wy ghelijck oock sulcken endt verwerven,
 
Hoe willich souden wy die soete doot gaen sterven?
 
Vaart wel gheluckich paer, gheluckich recht gheacht,167
 
De eyndeloose liefd' verzel u dagh en nacht.
 
O heyl'ghe Eendracht! comt met Goddelijcke vrede,
170
En zalicht desen stant van eeuw tot eeuwicheden.
 
Ghelieven denckt op ons wanneer het u wel gaet,
 
En comt ons morghen by, doch, in een ander staet:172
 
Siet daer den Bruyloft Vorst, den gheneuchelycken Hymen,
 
Laet ons (ghelyck als hy) wat boerten, zinghen, rymen.174

Vorige Volgende