Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Groot lied-boeck (1975-1983)

Informatie terzijde

Titelpagina van Groot lied-boeck
Afbeelding van Groot lied-boeckToon afbeelding van titelpagina van Groot lied-boeck

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (13.95 MB)

XML (3.28 MB)

tekstbestand






Editeurs

A.A. Keersmaekers

F.H. Matter

Garmt Stuiveling

C.F.P. Stutterheim

P.J.J. van Thiel

F. Veenstra

C.A. Zaalberg



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Groot lied-boeck

(1975-1983)–G.A. Bredero–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

CXLI Dochters Klach-Dicht
Van de ongetrouwicheyt van een die sy bemint

I: 465-469

Klaaglied van een meisje dat haar standvastigheid stelt tegenover de ontrouw van haar geliefde. Het franse origineel en de Nederlandse bewerking zijn opgenomen in Vertaalde Gedichten, ed.-Keersmaekers ('s-Gravenhage 1981) blz. 156-167.

Beginregel: Mach ter werelt eenighe pijn

Vindplaatsen: Tragische Historien, deel IV (1612; alleen bekend in drukken van 1646 en 1650); Groot Lied-boeck 1622 II: 83-84; Kalff 1890: 471-475; Knuttel 1929: 90-93; Van Rijnbach 1944: 249-251.

Omvang: 114 verzen, negentien strofen van 6 regels.

Versvorm: vierheffingsmetrum, overwegend trocheïsch.

[pagina 414]
[p. 414]

Rijmschema: a b a b c c.

Melodie: Matter 1979, blz. 52, 53.

Varianten
Groot Lied-boeck 1622 Trag. Historien
- titel, zie boven De clachte van Nicole, op de ongetrouheydt van haren lief
5 onsen grooten onse groote
7 Soo So
11 de die
16 buerts beurs
17 Sleept Sleeps (alleen 1650)
23 des de
24 glantsche gantsche (alleen 1650)
32 de die
33 beangst begangst
37 schaduw'de Ziel schaduw' Ziel
46 ghenoeght vernoeght
53 onschuyl ontschuyl
61 Had ick Had
73 de bedroefde die beloofde
83 scharst scharct (alleen 1650)
106 soo seer seer
114 voor voort

21 Die werden... verjeught: die worden jonger, leniger, soepeler, dus: die smelten.

24 De Ram: Sinds het begin van de astrologie in de assyrisch-babylonische beschaving, zo'n 3000 jaar geleden, werd het jaar verdeeld in twaalf perioden van 30 dagen, genoemd naar de sterrenbeelden die de zon in zo'n periode doorliep. Destijds bevond de zon zich bij het lentepunt (wanneer dag en nacht even lang zijn), in het sterrenbeeld de Ram. Zoals Hipparchus echter al in 125 v. Chr. ontdekte is er een langzame westwaartse beweging van de equinoxen: het lentepunt en het herfstpunt verschuiven elk jaar langs de hemelequator iets minder dan 1 minuut, hetgeen in ruim 70 jaar 1° uitmaakt. De 30° van elk sterrebeeld vergen dus 30 × 70, dat is ruim 2100 jaar. In de 17de eeuw stond de zon bij het begin van de lente al lang niet meer in de Ram, maar in de Vissen. De 17de en ook de 18de-eeuwse dichters hielden met deze astronomische feiten over het algemeen geen rekening.

37 Soo de schaduw'de Ziel verbeeldt: De zin van dit vs. is duister en wordt door vergelijking met de franse tekst ook niet ten volle duidelijk. De vraag is, of de

[pagina 415]
[p. 415]

schaduw'de Ziel een eenheid is, ofwel een lijdend vw. met een onderwerp - eventueel omgekeerd. Op grond van de tekst in Trag. Historien met als variant de schaduw' Ziel kiest Keersmaekers voor de betekenis: de ziele-schim. Het is echter ook mogelijk Ziel als onderwerp te zien, en dan wordt de verklaring: Zoals de ziel zich de schim voorstelt, namelijk als een uitgedoofd vuur. Of, met schaduw als onderwerp: Zoals de schim de ziel voorstelt (afbeeldt); zoals de schim de ziel is na de dood. (+)

59 dat werelts ooghe: Uit de context blijkt dat hier de maan wordt bedoeld; gewoonlijk wordt die uitdrukking gebruikt voor de zon.

60 Dat alle maanden sich verschept: dat iedere maand een andere gedaante aanneemt.

61 Medea: Dochter van de koning van Colchis, die uit liefde voor Iason hem behulpzaam was bij het bemachtigen van het Gulden Vlies. Zij vergezelde hem op zijn terugtocht en huwde met hem. Later verstootte hij haar terwille van de Corinthische prinses Kreusa, maar door een verzengend bruidskleed nam Medea op gruwelijke wijze wraak; zij vermoordde bovendien haar eigen kinderen. (Ovidius Metamorfosen VII).

67 wapen: machtsmiddel.

68 verboden gogel-weten: verboden kennis van de toverkunst, ongeoorloofde bezweringen. Het is opmerkelijk dat het woord verboden geen basis vindt in de franse tekst (zie Vertaalde Gedichten, blz. 162). Sinds de oudheid zijn er talrijke toverboeken geweest met voorschriften en formules inzake bezweringen, vervloekingen, geestverschijningen, toekomstvoorspellingen, liefdesdranken, verjongingskuren enz. Omdat men achter alle toverkunsten de macht van de duivel zag, waren zij verboden.

74 vrouwe: vrouw, in de betekenis van heerseres, meerdere.

82 smelt: wordt week van sentiment.

94 een ander lief: Tegen de interpretatie ‘een andere geliefde’ bestaat op zichzelf geen bezwaar. Maar binnen het vers is bij de direkte aanspreekvorm u een aangesproken persoon meer voor de hand liggend; men zou dus vóor lief een komma moeten denken. Dit vs. is in z'n geheel onderwerp bij becoorde (vs. 93).

99 troost: toeverlaat.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken