|
| |
| |
| |
[De treffelijcke Rijckaert...]
De treffelijcke Rijckaert heeft Meester Francisco Vergelesi een peert geschoncken op conditie
dat hy met sijn verlof sijn Huysvrouwe mocht aenspreken, dewelcke
gantschelijcken niet en antwoorde, dan hy gaf sy selven antwoorde voor
haer, ende na de selve antwoorde is daer na de daet gevolght: Het welcke
te kennen gheeft de boosheydt vande Vrouwen, ende soetigheydt van sommighe
Mannen, die de heure alleene laten.
IN de Stadt van Pistoye by Florencen, was wel eer int gheslachte
ende Huys Vergelesy eenen Ridder Meester Francisco gheheeten, een seer rijck,
wijs ende voorzichtich man in vele saecken: dan inde reste boven maeten seer
overgierigh ende vreck, dewelcke tot Milanen hebbende te trecken, om aldaer
Potestaet te wesen, hadde hem selven in alle dinghen eerlijcken toegherust,
behalven van eenen Tellenaer, die schoon ghenoech voor hem waere ende nae
sijnen zin: ende en was hem niet wel moghelijck eenen te krijghen die hem
aenstont, soo dat hyer over ontsteldt was. Daer was doen binnen Pistoyen een
jonck-man Rijckaert gheheeten, van leegher afkomste, maer heel overrijck, die
hem selven soo aerdich ende bevallijck in 't habijt hiel, dat hy van eenen
yegelijcke gheheeten werdt de treffelijckert, dese hadde langhen tijdt sonder
yet op te doen, de Huysvrouwe van Meester Francisco, die seer schoon ende
deuchdelijck was ghevrijt ende naegheloopen. Nu wast soo dat dese
treffelijckert de schoonste Hacqueneye hadde van gheheel Toscanen, die hy seer
in weerden hadde om de schoonheydt diese hadde: ende seer door de Stadt ghemeyn
zijnde, dat hy sijn Vrouwe vrijde, isser eenen gheweest die Meester Francisco
gheseyt heeft, dat soo hy hem deselve tot eenen schenck af eyschte, dat hy die
lichtelijcken om der liefden wille, die hy tot sijn Wijf droech, verkrijghen
soude. Mr. Francisco met gierigheydt ontsteecken, dede den
treffelijckert haelen, ende begeerde van hem sijn Peert te coopen, op dat hy't
hem te schencke aenbode. De treffelijckert dit hoorende, was wel blijde ende
antwoorde, Mijn Heere, soo ghy my al 't ghene gaeft dat ghy in de Wereldt hebt,
soo en soude icken niet vercoopen: dan ghy sulten wel in schenckagie moghen
hebben soo't u ghevalt, met sulcken conditie, dat ick eer ghy hem crijcht, met
u verloff, ende in uwe teghenwoordigheydt met u Vrouwe sommighe woorden mach spreecken, soo verre van u dat ick van niemandt als van haer ghehoort en mach
worden. Meester Francisco door gierigheydt ghetrocken, hoopende de
treffelijckert te bespotten, heeft gheantwoordt dat hys seer wel te vreden was,
ende hem inde zale sijns Palleys ghelaten hebbende, is hy by sijn Vrouwe
ghegaen, aende welcke hy vertelt heeft hoe lichtelijcken dat hy aenden
Tellenaer conde gheraecken: daer na heeft hy haer bevolen dat sy soude comen
hooren 't ghene den treffelijckert wilde seggen: dan datse haer boven al wel
wachten soude van yet int minste noch int meeste te antwoorden, de Vrouwe
stonden dees middelen seer teghen, nochtans moetende haers Mans zinne volgen,
heeft sy belooft dat sy soo doen soude, ende is inde sale ghevolght om te
hooren wat de treffelijckert soude willen segghen, dewelcke op nieus het
verdrach metten man ghemaeckt, bestemt | |
| |
hebbende hem selven
by haer in een van de hoecken vande sale verre ghenoech van een yeghelijck
neder gheset heeft: daer hy tot haer aldus began te spreken: Mijn Vrouwe my
dunckt dat ick seker ben dat ghy soo verstandich zijt, dat ghy over langen tijt
hebt moghen bekennen wat liefde my uwe schoonheydt (die sonder twijfel die van
alle andere vrouwen te boven gaet) ghedwonghen heeft te draghen: Ick laet op
een zijde staen de lofweerdighe zeden, ende uytnemende deuchden die in u zijn,
die macht hebben om elcken man van Edelen herte te verstricken: daerom
en ist niet noodich u door woorden aen te wijsen, dat de liefde die ick tot u
draghe, de aldergrootste ende alderheetste niet geweest en zy, die oyt man tot
eenighe droech, ende soo sal't oock sonder ophouden wesen, soo lange als mijn
ellendich leven dese arme leden op houden sal, Jae ick derf u noch wel
meer seggen, dat ick soomen sich over gheen zijde liefde toedraecht, alsmen in
dees werelt doet, u eeuwichlijcken beminnen sal, ende daerom moocht ghy seker
zijn, dat ghy gheen dinghen en hebt dat u heel weert ofte onweert zy, dat ghy u
selven so seer toeeyghenen, ende u rekeninge van maecken meucht als van my, int
ghene dat ick mach wesen, ende insghelijcx van al t'ghene dat my aengaet: ende
op dat ghy te meerder redene daer van neemt, seg ick u, dat ick't my
selven tot meerder ghenade toeschrijven soude, dat ghy my yet bevaelt dat ic
voor u doen mochte, ende u aengenaem ware: dan ick doen soude soo ick de
gheheele wereldt ghebiedende, vande selve moeste gehoorsaemt worden.
Aldus dan Mevrouwe, als ick dan soo geheel u ben, als ghy ghehoort hebt dat ick
ben, sal ick de stouticheyt nemen, om aen uwe Edelheydt mijne ghebeden te
stieren, vande welcke alleene mijn ruste, mijn wel zijn, mijn welvaert hangen,
ende als een uwe alder ootmoedichste Dienaer, bidde ick u mijnen weerdigen
troost, ende eenighe hope mijnder zielen, die haer inde Amoreuse vlammen (in u
hoopende) onderhoudt, dat uwe goedertierenheyt soo groot worde ende uwe
wreetheydt (die ghy nu langhen tijdt tot mywaerts ghebruyckt hebt) soo cleyne,
dat ic my van u medelijden versterckt vindende, segghen mach, dat even also als
ick door uwe schoonte Amoureus gheworden ben, ick door de selve het leven oock
hebben mach, het welcke (soo u herte hem tot mijn bidden hem niet en buyght)
sonder twijffel hem sal gaen verteerende, soo dat ickt besterven sal, ende sult een dootslaghersse van my ghenoemt moghen worden, ende
laet op een zijde dat mijn doodt u gheen eere wesen en sal, nochtans meyn ick
dat ghy, alst u invallen soude, in u selven noch segghen sout: Helaessen hoe
veel quaets heb ick ghedaen,dat ic geen medelijden en hebbe ghehadt met mijnen
treffelijckert, ende alsdan sulck berou u nergens toe dienende, soude u
't selve een oorsake wesen van grooter verdriet: daerom op dat sulckx niet en
gheschiede, latet u nu leet zijn dat ghy my helpen meugt, ende ick dat
besterve, stelt u tot medelijden van my te hebben: want in u alleene ist
gheleghen van my te maken tot den blijmoedichsten oft alderbenautsten
mensche die leeft: niettemin ick hope dat uwe beleeftheydt so groot sal wesen,
dat ghy niet toelaten en sult dat ick de doot ontfanghen soude, tot eene
vergheldinghe van sulcken ende soo grooten liefde, als ick tot u drage: Maer
sult met een blijde antwoorde ende vol genamen mijnen armen geest verquicken,
die heel verbaest in uwe teghenwoordicheyt al bevende ver- | |
| |
langht.
Hier mede de treffelijckert een eynde maeckende, ende uytter oogen sommighe
traenen ghesonden hebbende, heeft hy ghewacht wat hem de Vrouwe antwoorden
soude, Dewelcke (noch alle de Feesten, noch het steken ende Tournoyspelen, noch
de verloren morgen-weckingen, noch alle de andere dierghelijcke dinghen die de
Treffelijckert om harent wille gedaen hadde, noyt te voren en hadden connen
bewegen om hem eenichzins te beminnen) te deser uren door de vierighe
woorden van haren ontsteecken vryer ghesproken, beroert werdt, soo datse begon
te ghevoelen 't ghene sy noyt te voren ghevoelt en hadde: Te weten, wat liefde
is: Ende hoewel dat sy om haers mans ghebodt te volghen, stille zweech,
nochtans de eere suchtkens diese uyt gaf, en conden niet achterhouden t'gene
datse den Treffelijckert antwoordende gheern verclaert soude hebben. De
treffelijckert hebbende een wijle tijts haer antwoorde verwacht, ende ziende
dat sy niet en antwoorde, was grootelijcken verwondert, ende daer nae begon hy
de erghelistigheydt ende het bedroch vanden man te mercken, dan haer int
aenzicht ziende, ende eenich ghezicht der ooghen van haer themwaerts merckende,
ende daerenboven de suchtkens opnemende, die sy met grooten ghewelde uyt de
borste liet opgaen, heeft hy een goet betrouwen gheschept, ende door het selve
versterckt zijnde, heeft hy eenen nieuwen raet ghebruyckt, ende began sy selven
in haer stee te beantwoorden, even oft sy in dese maniere ghesproken hadde:
Mijn vrient Treffelijckert, over langhe ben ick sonder twijffel ghewaer
geworden dat u liefde tot mywaerts overgroot is ende volmaeckt, dan nu ken ict
door uwe woorden selfs, waer van ick my seer vernoege, nochtans hevet u
ghedocht, dat ick t'uwaerts hert ende wreedt gheweest zy, Ick en wil daerom
niet dat ghy geloovet dat sulcx mijn herte gheweest zy, als ick my int aenzicht
vertoont hebbe, maer heb u altijts bemint ende boven allen anderen menschen in
weerden gehouden: Dan ick hebt so moeten doen, soo om eens anders ontsach, als
oock om den roep van mijne eerbaerheyt te behouden, dan nu comt den tijdt dat
ick u oogenschijnlijck sal doen blijcken of ick u lief hebbe, ende sal u een
vergeldinghe doen vande liefde die ghy tot mywaerts ghedragen hebt, ende noch
draecht: daerom sterckt u selven ende blijft met goede hope, om dat Meester
Francisco binnen corten daghen naer Milaenen tot eenen Potestaet moet
trecken, als ghy wel weet: Want ghy hebt hem ter liefden van my uwen goeden
Tellenaer geschoncken, ende also haest als hy verreyst sal wesen, belove ick u
op mijn trouwe, door de groote liefde die ick t'uwaerts draghe, dat ghy u
sonder twijffel haest daer naer by my sult vinden, ende sullen eenen
vreuchdenrijcken ende goeden uytganck van onse liefde ghenieten, ende op dat
ick u hier van niet meer te spreken en hebbe, soo neemt acht van nu voortaen
tot dien dach toe dat ghy twee hooftmutsen plat op de venster mijnder Camer die
op onsen Hoff uytkijckt, sult gespreyt zien ligghen, ende den selven avondt
(alst nacht gheworden sal zijn) soo doet so veele dat ghy door de Hofdeure by
my comt: u wel wachtende dat ghy van niemandt ghezien wort, ende ghy sult my u
vinden verwachtende: alsdan sullen wy den gantschen nacht over genoechte d'een
van d'ander nemen, ende sullen lustich zijn naer allen ons wenschen. Als de
Treffelijckert in persoone vande Vrouwe aldus ghesproken hadde, heeft hy voor
hem | |
| |
selven gheantwoort ende gheseyt: Alderliefste Vrouwe, mijnen
geest is so beseten door overvloedighe vreuchde uwer antwoorde, dat ick
nauwelijck eenige antwoorde doen can, noch een woort alleen spreken, om u eenen
bekoorlijcken danck te seggen, ende als ick schoon spreken mocht als ick wel
wenschen soude, soo en isser soo veel tijdts niet dat hy ghenoech ware om u
gheheelijcken te bedancken, als ick wel wilde ende my voeghen soude te doen,
ende daerom bidt ick u, dat het ghene dat ick wensche te volbrenghen (ende door
woorden niet doen en kan) in uwe voorsichtighe aenmerckinghe blijve: alleenlijc
wil ic u van een dinck verseeckeren, dat alsoo als ghy my dat bevolen hebt,
even alsoo denck ick dat te doen sonder faelgieren, ende alsdan vaster gaende
van een sulcken gave als ghy my toeghestemt hebt, sal ick mijn beste doen om u
de grootste dancsegginghe te doen diet my mogelijck sal wesen: nu en isser
anders niet te seggen, aldus dan mijn alderweerdichste vrouwe wil u de
Heere sulcken goet ende vreucht geven als gy opt hoochste wenschende zijt,
ende blijft den Heere bevolen. Om dat al t'famen en antwoorde de Vrouwe
niet een woordt, weshalven de Treffelijckert opgestaen ende tot haeren man
ghekeert is: de welcke hem siende hem tegen gegaen is, ende al lachende gheseyt
heeft: nu wel aen, wat dunckter u van, en heb ick u mijn belofte niet wel
gehouden? Neen ghy mijn Heere sprack de Treffelijckaert: Want gy beloofdet my
met u huysvrouwe te doen spreken, ende gy hebt my met een stenen beelt doen
spreken, dees antwoorde beviel den man heel wel, dewelcke hoewel dat hy
van zijn vrouwe goede meeninge hadde, noch te beter daer door kreech,
ende sprack. Van nu voortaen is de Tellenaer mijn, die u plach toe te horen: de
welcken de Treffelijckaerdt gheantwoort heeft, jae mijn Heer, dan soo ick
gedocht hadde uyt dese van u ontfanghene gratie alsulcken vreucht te trecken
als ick ghedaen hebbe, ick souden u gegeven hebben sonder eysschen, ende wilde
Godt dat ick sulcks ghedaen hadde, want ghy hebt mijn Peerdt dier genoech
gekocht, ende ick en heb u niet verkocht. De man stelde hem aent lachen met
dese antwoorde, ende hem selven versien hebbende met eenen Tellenaer, heeft hy
hem stracx op den wech begeven, ende is als Potestaet tot Milanen getrocken. De
Vrouwe nu vry alleen 'thuys gebleven zijnde, de woorden vanden treffelijckaert
herdenckende, ende de liefde die hy tot haer droech, oock op de telle
die ter liefde van haer wech geschoncken was gheweest, ende siende den
voorseyt. Treffelijckaert tot menig reysen voor haer huys gaen ende
keeren, sprack in haer selven: wat maeck ick? Waerom versuym ic mijn jeucht?
desen is naer Milanen ghetrocken ende en keert voor ses maenden niet weer,
ende wanneer sal hy zijn achterstellinge weder connen voldoen? Als ick
oudt ben? Ende boven al dit, wanneer sal ic oyt eenen sulcken vrijer vinden als
den Treffelijckaert, ick ben alleen ende voor niemant bevreest,
ende alsment al soude comen te weten, soo ist nochtans beter ghedaen ende
berouwen, dan sonder te doen, hem te berouwen van niet ghedaen te hebben. Ende
aldus haer by haer selven beraden hebbende, heeft sy eens op eenen dach
twee hooft mutsen op de venster vanden hof gheleyt, 'twelcke de Treffelijckaert
vermerckende (heel verblijdt) is hy secretelijcken als den nacht gevallen was,
aende deure vanden Hof ghecomen, die hy open vont, ende van daer is hy
| |
| |
nae een ander deure vanden huyse gegaen die in dit huys ginck,
daer hy de Vrouwe te gemoet quam die hem verwachtende was, dewelcke hem
siende comen, opghestaen ende hem tegen ghegaen is, hem willecommende met seer
groote vreucht, ende hy deselve cussende, ende hondert duysentmael omhelsende,
heeft die langs eenen trap in haer Camer ghevolcht, alwaer sy ghecomen
zijnde, stracx te bedde ghegaen zijn, ende doen hebbense het laetste eynde der
liefde ghekent) ende hoewel dat dit de eerste reyse was, soo en wast daerom de
laetste niet, om dieswille dat de Treffelijckert daerentusschen dat de Man te
Millanen was, end en noch naederhant dat hy gekeert was, menichmaels met
overgrooten ghenoeghen van beyden partyen den wech hergaen heeft.
|
|
Auteursrechtvrij