Een weekje Dodesluis

[p. 92]

xii De verteller

Bij stedelingen heerst vaak de gedachte dat in kleine gemeenschappen als Oudezijl - ons stadje telt zo'n tweeduizend zielen - alle gebeurtenissen vrijwel onmiddellijk aan iedereen bekend zijn. Ons kent ons. Iedereen kent iedereen. Helemaal juist is deze opvatting niet. Ook Oudezijl kent onzichtbare scheidslijnen die niemand overschrijdt, ook wij zijn verdeeld in kerkelijke en sociale groepen. De aanwezigheid van twee scholen - een christelijke en een openbare - die elkaar bekonkurreren, is bijvoorbeeld een bron van tweedracht. Oudezijl heeft drie kerkgenootschappen. Behalve de hervormde kerk, met de toren, zijn er twee gebouwtjes waar doopsgezinden en gereformeerden samenkomen. Deze kerkjes zijn klein en onaanzienlijk - de doopsgezinde kerk is zelfs van hout opgetrokken - en staan achteraf op onopvallende plaatsen. Zo wilden stadsbestuur en monumentenzorg het. Het kan zelfs voorkomen dat toeristen die enige weken in ons stadje doorbrengen (meestal op de camping in de polder op vijfhonderd meter afstand van Oudezijl), deze beide gebouwtjes nooit opmerken.

De leden van de drie kerkgenootschappen wijken van elkaar af in gedragspatroon. Ze tonen dit het duidelijkst in de wijze waarop ze de jaarlijkse kermis meevieren. Binnen de verschillende kerkelijke of sociale groe-

[p. 93]

pen vinden gebeurtenissen plaats die aan de andere niet bekend worden.

Daarom is het niet geheel verklaarbaar dat iedereen in Oudezijl de vreemdeling kende toen hij nog maar vier dagen bij ons was. Waar hij ging door de smalle straten en stegen, werden gordijnen opgelicht, hield men op met werken, werden de gesprekken even onderbroken. Na de derde dag zag men hem vaak wandelen met Lagestein, die in zijn gezelschap een veel beheerster indruk maakte. Alleen kwam deze in die week nauwelijks meer buiten. De vreemdeling deed boodschappen voor hem. Hij bezocht alle winkels van ons stadje, zei weinig, stelde slechts zo nu en dan een vraag en bepaalde zich verder tot het luisteren naar de anderen, als die bij zijn aanwezigheid hun gesprekken voortzetten. Hij bezocht alle buurten. Overal kon hij opduiken. En vaak werd hij gevolgd door een groep kinderen. Meestal had hij wat snoep bij zich, en als ze lang genoeg volhielden, bleef hij staan om wat uit te delen. Hij sprak enige tijd met ze, waarna ze vertrokken of in zijn buurt een spel deden. Verschillende kinderen heb ik gevraagd waarover hij met ze praatte. Ze wisten zich niets meer te herinneren. Het was ze alleen bijgebleven dat de vreemdeling hen spoedig allen bij de naam kende en zich bij een volgende ontmoeting daarmee nooit vergiste.

Een paar maal zag men hem per bromfiets de omgeving verkennen.

Eén keer vertrokken hij en Lagestein 's morgens reeds

[p. 94]

vroeg voor een lange wandeling buiten Oudezijl. Pas laat in de avond keerden ze terug. Ze reden in een rode Volkswagen.