Verzameld werk. Deel 1

[p. 1038]

XVI

Het onbeholpen verzinsel van enkele dagen onverwachte opschorsing van de Kamerzittingen als antwoord op Alfreds verbaasde, haast verschrikte uitroepingen, dan spoedig wat gegeten, in de pijnlijk gulzige graagte van het afgetobde lichaam, dat ondanks de morele smarten toch gevoed wil worden, en dan tien uren lome, als het ware levenloze slaap, wreedaardig versterkende slaap, alleen versterkend het fysieke wezen om er de nodige weerstandskracht tegen nieuwe morele folteringen aan te geven!...

En dan 't ontwaken: het eerste ogenblik verbaasdheid en verbijstering in een vreemd geworden kamer, en plotseling de wrede greep van de werkelijkheid, ineens omversmakkend het gehele wezen, in het verpletterend besef van een onherstelbare, wreedaardige gebeurtenis.

De brief!... de brief!... Hij had de brief geschreven en verzonden! Hij zou aan haar adres zijn aangekomen, onfeilbaar, onmeedogend, verbrijzelend als een donderslag de geluksdroom van haar leven!...

Zij zou hem ontvangen hebben, eerst eventjes verwonderd zijn hand op de enveloppe te herkennen. Zij zou die geopend hebben, zij zou aan 't lezen zijn gegaan. En naarmate zij las zou een uitdrukking van stomme schrik en smart als een rouwfloers vóór haar mooie blauwe ogen zijn gekomen. De kleur zou zich van haar wangen hebben weggetrokken, haar benen zouden zwak en bevend zijn geworden, de brief zelf zou in haar blanke handen geschud en gebeefd hebben, als een zwak en eenzaam boomblaadje, geteisterd door een storm.

Wat zou er dan gebeurd zijn?... Hoe zou de ramp zich in het huis verspreid hebben? Wat had ze gedaan nadat zij alles gelezen en begrepen had? Wat hadden haar vader en

[p. 1039]

moeder gedaan? Wat hadden de dienstboden gedaan? Had het huis weergalmd van gehuil en woedekreten? of was het doodstil en donker gebleven als een graf? Waren zij alle drie met behuilde ogen en ontstelde gezichten in een kamer rondom een lamp gaan zitten, of had men ze gejaagd door het huis heen en weer horen lopen, in dreunend gedruis van heen en weer geslagen deuren? Och God! och God! wat had hij gedaan?

Hij sprong uit zijn bed, als geprikt en gezweept door een onuitstaanbare fysieke pijn. Was hij dan gek of op 't punt van het te worden? Gaf hij zich wel rekenschap van 't geen hij gedaan had? Wist hij wel dat hij ineens, met eigen ruwe hand, zijn helderste en krachtigste levensvlam had uitgedoofd, dat het nu koude nacht en dood was in zijn hart, dat hij zijn hart en ziel als met voeten verbrijzeld en vertrapt had.

Hij kleedde zich aan met koortsige haast en kwam beneden. Alfred zat reeds in de eetkamer, bezig met ontbijten. Robert liet hem de tijd niet hem opnieuw te ondervragen: hij reikte hem een sidderende hand toe en riep uit:

- Ik heb mijn hart en mijn leven verbrijzeld! Ik heb afstand gedaan van Ghislaines hand, en mijn ontslag als volksvertegenwoordiger ingediend!

Stom-roerloos gapend, met grote ogen, keek Alfred hem aan. - Ik heb het gedaan! ik heb het gedaan! Een onmeedogende macht heeft er mij toe gedwongen!

- Jij bent gek geworden, antwoordde Alfred met lage, dofgeconsterneerde stem. - Je houdt mij voor de gek of je bent het zelf!

- Ja, ik ben gek. Ik voel dat ik gek ben of dat ik het zal worden! Maar 'k heb het gedaan! 'k heb het gedaan! Niets heeft mij kunnen weerhouden het te doen.

- Maar waarom? gilde Alfred.

- Omdat het moest! omdat het moest! Omdat ik er anders van verdriet en heimwee zou gestorven zijn.

- Je houdt dan niet van haar?

- Ik aanbid haar! ik aanbid haar! maar ik kon 't leven daar niet uithouden. Ik moest er sterven, zeg ik je; ik zou er mij van kant hebben gemaakt!

[p. 1040]

Toen greep er tussen de broeders een lang en pijnlijk, om de beurt woelig en neerslachtig gesprek plaats. De gewone losheid en wel eens te ver gedreven lichtzinnigheid waarmee Alfred doorgaans de meest ernstige dingen van 't leven behandelde, had ditmaal, bij dat voor hem onbegrijpelijk ingewikkeld geval, plaats gemaakt voor een toenemend gedesoriënteerde verbaasdheid en verslagenheid, die hem tot om het even welke praktische beschouwing of raadgeving ongeschikt maakte. Hij stond pal en stom voor het ontzettend vraagstuk, hij zag niets meer in zijn broeder dan een diep gedetraqueerd wezen, dan een verbijsterend mengsel van tegenstrijdigheden en van zwakheden, die nu eens in hem het diepste medelijden, dan weer de driftigste ergernis en verontwaardiging deden ontstaan.

Robert, daarentegen, voelde zich van lieverlede, na het onstuimige van die openhartige ontboezeming, weer kalmer en rustiger worden. Opnieuw kwam er morele kracht in hem, en de overtuiging dat hij toch, ondanks al het triestige, dat aan de toestand verbonden was, goed en eerlijk had gehandeld, dat hij, ondanks al de smart die hij Ghislaine had aangedaan, gehandeld had naar de dringendste ingevingen en bevelen van zijn nobelste en diepste wezen, kwam troostend als een zachte balsem van hoop en verlichting, uit de woelig-sombere zee van zijn wanhoop weer naar boven drijven. De hoge, grote reinheid van zijn ziel verkwikte en versterkte hem, bracht weer in hem een tere straal van hoop. Waarom eigenlijk zou Ghislaines liefde niet op de hoogte kunnen zijn van een opoffering waardoor hun wederzijds gelijk zou bevestigd worden? Waarom zou ze niet, uit liefde voor hem, afstand doen van rijkdom en weelde, om met hem te delen het nederig en vreedzaam leven van geluk, het enig leven dat hem in zijn dorst naar sociale eerlijkheid, naar waardigheid en naar rechtvaardigheid enigszins met de triestige wereld kon verzoenen? Zijn hoop versterkte, door zijn eigen geestdrift gevoed; een gouden straal blonk weer in 't diepste van de sombere nacht. En plotseling wilde hij zijn broeder die illusie mededelen, hem mede doen voelen en geloven, dat alle hoop nog niet verloren was.

Maar brutaal lachte Alfred hem in 't gezicht uit:

[p. 1041]

- Wat! dat zij aan jouw gekheid mee zal doen! Dat zij haar fortuin aan anderen zal uitdelen! dat ze zal afstand doen van luxe en van raffinementen, van alles wat haar leven, en, ja, haar eigen zelf mooi, vrolijk en bekoorlijk maakt, om ergens alleen met jou, ver van haar medemensen, in een krot te gaan wonen!... maar je bent gek, zeg ik je, gek! begrijp je, gek! gek!

Robert gaf geen antwoord meer. Alfreds driftige uitval viel als een ruwe trap op de tere bloem van zijn pas herlevende hoop. Tranen kwamen in zijn ogen en snikken in zijn keel. Plotseling stond hij op en vluchtte in de tuin.