Verzameld werk. Deel 1

[p. 1064]

XXI

Strijden tot het uiterste voor een gewetenszaak, hard zijn voor je vijanden en hard zijn voor jezelf, oneindig veel doen lijden en zelf lijden in 't oneindige; en dan, wanneer de dure zegepraal tenslotte is behaald, eensklaps weer zachtverzoenend worden, grotendeels teruggeven wat je veroverd hebt, in zacht-sentimentele eerbied en meelijden voor de overwonnene, welk grootmoedig hart heeft die schijnbare contradictie niet gekend!

Zo ook Robert. Zolang als hij in 't vuur van de strijd was, had hij geen transactie kunnen dulden. Zijn overtuiging nam toe in kracht en taaiheid, naarmate hij meer moeite had om ze te verdedigen. Maar niet zo gauw had hij gezegepraald, niet zo gauw had het aangebeden wezen van zijn liefde zich weerloos-overwonnen aan hem overgeleverd, of hij werd op zijn beurt verzwakt onder teer medelijden, vanzelf bereid een groot deel van de vruchten van zijn overwinning onvoorwaardelijk weer af te staan.

Zij kwam tot hem met uitgestrekte handen en met tranen in de ogen, en zij zei hem:

- Ik heb je eindelijk begrepen en gevoeld. In die eindeloze dagen van ontzaglijk lijden is het geweest of langzaam een sluier van mijn ogen werd weggetrokken en aan flarden gescheurd, om mij een heldere, ideale visie van Waarheid en van Plicht te laten ontwaren. En ik heb eindelijk begrepen wat je mij zo lang en vruchteloos poogde te doen kennen: 's levens waardigheid. Ik weet nu dat ik dat gevoel niet kende, vóór ik in mijn grote liefde voor jou geleden en gestreden had. Eerst nadat ik begrepen had is jouw leven mijn leven, is jouw geweten ook mijn geweten geworden. Het is mijn Convictie geworden. Ik wil en kan nu voor ons gezamenlijk geluk met je meewerken. Ik wil en kan nu mijn

[p. 1065]

leven met jouw leven, in hoge ideale teerheid, tot één enkel bestaan van menselijke goedheid en liefde versmelten. Op jouw levenspad heb ik mijn eigen levenspad gevonden.

- O, sprak hij zacht, - je bent nog zo jong en zo mooi, dat ik mij nu verwijt je uit die omgeving van luxe en van weelde te rukken, waarvoor je, door je ideale vrouwelijke schoonheid, om zo te zeggen schijnt geschapen. Ik heb te veel van je gevorderd. Ik zou je nu willen zien, op de dag van ons huwelijk, getooid als een jonge koningin van ongeëvenaarde zachtheid en schoonheid, voor wie men biddend op zijn knieën valt.

- Ik zál mooi zijn, ik wil mooi zijn voor jou, antwoordde zij met een glimlach van zalig geluk. - O, ik begrijp je nu zo goed, zo volkomen, en ik ben je zo dankbaar dat ik je nu ineens zo goed begrijp. Het mooie zal niet uit ons leven weggenomen worden. Ik zal eenvoudig mooi zijn zonder kostbare juwelen, zoals ons huisje mooi en gezellig zal zijn zonder dure weelde, zoals ons hele leven mooi zal zijn, ons waardig, nobel leven van goedheid en liefde, met zijn bescheiden individuele eisen en zijn onbegrensd gemeenschappelijk ideaal.