Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Shit my mar lek (1998)

Informatie terzijde

Titelpagina van Shit my mar lek
Afbeelding van Shit my mar lekToon afbeelding van titelpagina van Shit my mar lek

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0.24 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Shit my mar lek

(1998)–Meindert Bylsma–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 79]
[p. 79]

Alve

‘Sjoch, dat bedoel ik no.’

Hy wiist op in grutte affysje dy't útteard op 'e efterbank fan syn auto leit, mei sin foar my klear lein. In affysje fan in arbeidsburo, in kleurich gefal dêr't de primêre kleuren yn oerhearskje. Yn grutte letters stiet diagonaal oer it papier hinne:

‘Arbeidburo says:
No time to waste.’

‘Sjoch, dat bedoel ik no.’

Ik sjoch en sjoch, mar gjin bedoeling. It net begripen sil wol fan my ôfspatte, mar hy reagearret net. Hy stiet in eintsje fan my ôf, in hoed mei in brede râne op 'e holle. Sa binne de eagen net te sjen.

It is mar goed dat it affysje yn'e auto leit, oars soe der net folle fan oerbliuwe: it waait en it reint. Yn gearwurking mei de wyn docht de rein in oanfal op 'e wettertichtens fan myn klean. Mei sukses! Wa kiest yn fredesnamme mei dit waar no sa'n moetingsplak! It kontakt is fan him útgien.

‘Mei wa?’

‘Myn namme docht der net ta.’

‘Jo wolle anonym bliuwe.’

‘Krekt.’

‘No sis it dan mar.’

‘Net oer de telefoan.’

‘Jo wolle in ôfspraak meitsje.’

‘Krekt.’

‘Ja mar...’

‘It is fan belang.’

‘Dat sizze jo.’

[pagina 80]
[p. 80]

‘Jo binne mei in boek dwaande net?’

‘En foar dat boek...’

‘Krekt.’

‘En wêr...’

‘Ik sil jo it plak ferdútse.’

En doe hie er my nei dit fan God en alleman ferlitten oarde loadst.

Ik sjoch nochris nei it affysje op 'e efterbank fan syn auto.

‘Arbeidsburo says:no time to waste.’

‘Dat bedoel ik no en se ha gelyk,’ laket er wat skealik, ‘der is gjin taim te ferweesten. Ik sil my eefkes foarstelle: ik bin de Provinsjale Geveitsjefryskfersoarger. In hiele bekfol, mar dêr kin ik ek neat oan dwaan. Ik haw it net sels betocht. Ik bin troch de Provinsje ynhierd, yn it geheim.’

‘Mar, de Provinsje is wat boulân, wat greide, wat sângrûn, wat bosk, wat diken, wat marren, wat sleatten...’

‘Wa't my ynhierd hat, mei ik net sizze. Ik mei eins neat sizze.’

‘Mar jo dogge it no al.’

It bliuwt eefkes stil. Ha ik tefolle sein? Mar nee.

‘Ik moat der op tasjen,’ giet er betochtsum fierder, ‘dat it Geveltsjefrysk yn oarder is en ynoarder bliuwt. Dêr ha se my foar ynhierd. En dan is soks der fier by troch.’

Hy wiist op it affysje. It bliuwt wer eefkes stil. Ferwachtet er in reaksje?

‘Dat Geveltsjefrysk...,’ besykje ik, as it te lang duorret.

‘Krekt, dêr draait it om. Geveltsjefrysk is in ûnderdiel fan Geveltaal. Yn myn wurkomskriuwing stiet it sa beskreaun: ûnder Geveltaal wurdt ferstien alle taal dy't op gevels foar-

[pagina 81]
[p. 81]

komt. Dat moat rom ynterpretearre wurde, tink oan muorren, ruten, doarren, dakken, skudden, lampepeallen, tribunes, kiosken, homeiepeallen, fisktintsjes, patatkreammen, stekken, auto's, bussen, treinen en gean sa mar troch. Mei oare wurden: de bûtenkant fan al it replike en ûnreplike guod.

De Provinsje hat besletten dat Geveltaal yn Fryslân Geveltsjefrysk wêze moat. Ik moat dêr noed fan stean. Geveltaal yn in oare taal as it Frysk of yn net geef Frysk, moat ik ferbetterje, ferwiderje of ferinnewearje. Dat affysje haw ik earne, it docht der net ta wêre, fan 'e muorre ôfraamd. Ik moat soks stikem dwaan, want se wolle gjin gedonder.’

Hy gunt himsels wer eefkes skoft. Hat er tiid nedich om syn tinzen te oarderjen foar it ferfolch? Nee, dat hat er net.

‘Lêsten stie der in ynstjoerd stikje yn 'e krante. Ik sil it jo foarlêze.’

Hy hellet it út 'e bûse en beskermet it mei de jas tsjin 'e rein.

‘Plaatsnamen.
Ik lees dat er een stichting is opgericht tegen het gebruik van Friese plaatsnamen. Goed idee, maar ik weet wat beters. Tenslotte is Nederland ook maar een klein landje en wat begin je daarbuiten met Nederlands? Het Nederlands zelf ver-engelst steeds meer, dus waarom niet in heel Nederland Engelse plaatsnamen? Dan zijn we tenminste onze tijd vooruit Enkele voorbeelden: Heerenveen wordt
[pagina 82]
[p. 82]
Hear in Vain, Sneek wordt Snake. Koudum wordt Cowdung, Drachten wordt Draughty, Scharnegoutwn wordt Scare-Negotion. En zo natuurlijk in heel Nederland. De plaatsnamen Grave en Bathmen kunnen onveranderd blijven. Het lijkt me leuk. Ik ga ook een stichting oprichten. U hoort er nog wel van.’

F.A.v.L.

‘En no kinne jo it leauwe of net, mar wat sa 'n gekoanstekkerich stikje net úthellet. Healwizelingen hawwe wy hjirre blykber by't sekfol. Guon wolle net allinnich it Frysk foar in botsen wol ferpatse, mar it Hollânsk der foar deselde priis by. In pear dagen nei sa'n ynstjoerd stikje haw ik nachtwurk om alle oerferve plaknammebuordsjes wer skjin te krijen. Troch hiel Fryslân oppenearje dy healwizelingen har:

Dryham foar Droegeham
Oldborn foar Aldeboarn
Bluehouse foar Blauhûs
Gatechurch foar Gytsjerk
The Jutripe foar De Jutryp
Kimesworth foar Kimswert
Longwaves foar Langsweagen
Milldamned foar Mildaam
Mothgate foar Moddergat
Popewire foar Poppenwier
Churchghost foar Tsjerkgaast

[pagina 83]
[p. 83]

O dy plaknammen! Neffens my is in inkeld Nederlânsktalich nammeboerd ek gjin Geveltsjefrysk. Mar, dêr moast ik ôfbliuwe. Dat is fuortdaliks by myn oanstelling al sein. Ik sil jo noch in pear stikjes foarlêze.’

‘Je zult als niet-Fries maar in Roordahuizwn of Moleneind wonen en plotseling woon je in Reduzem of Mûnein. Dit is geen verfriesing meer, maar een complete naamsverandering. En dit omdat een handjevol Friezen de beide namen zo beroerd uitspreken, dat ze ook willen dat hun fonetica dient te leiden tot naamsverandering. En dan maar niet willen toegeven dat Niet-Friezen zich gediscrimineerd kunnen voelen door een dergelijke ingreep.
P.H.’
‘Zie bijvoorbeeld de gemeente Tytsjerksteradiel, die door haar taalbeleid mensen afstoot. Bij een reorganisatie van een verzekeringsmaatschap pij sprak het personeel zich uit tegen verhuizing naar Tystsjerksteradiel.
G.V.M.’

‘Dy plaknammebuordsjes hawwe se sels in Stichting foar oprjochte: “De Stichting tegen plaatsnamen in het Fries en voor het behoud van de Friese taal”. Hoe betinke se it!’

[pagina 84]
[p. 84]

Ynienen is it as falt der wat fan de swierweagjende earnst fan him ôf, as wurdt er suver in bytsje fleurich.

‘Wat fine jo fan in Stichting tsjin fiskjen, mar foar lekkerbekjes? En fan sa'nien: tsjin bargemesters, mar foar karbonaadsjes? En fan: foar fleanen, mar tsjin fleanfjilden, foar fuotbaljen, mar tsjin skoppen, foar keatsen, mar tsjin slaan, foar bern, mar tsjin neuken, foar leauwen, mar tsjin god?’

Hy docht in stap nei my ta, as woe er yn 'e sirkel fan fertroulikens stappe. Ien stap mar. Temin foar him om my, temin foar my om him benei te kommen. Sa stadichoan stronttrochwiet, wol ik ek wol in ein meitsje oan dizze nijsgjirrige, mar nuvere moeting.

‘De bedoeling,’ begjin ik foarsichtich.

‘De bedoeling, jawis dat is ek sa, de bedoeling. Haw ik dy?’

Hy freget it, no wer earnstich, oan himsels. Ik hâld my dan ek stil.

‘Lit ik it sa formulearje: der sit my wat dwars, ik fyn sa stadichoan dat ik brûkt wurdt, misbrûkt. Geveltsjefrysk is skûlfrysk. Mei grutte letters Provinsjehûs op 'e gevel sette, mar efter de gevel Hollânsk prate, sokssawat. Kenne jo dat ferhaal fan Sjouke de Zee? Dat wie ek yn it Provinsjehûs, yn 1916. Sjouke de Zee woe doe, as Steatelid, yn 'e Steateseal, yn it Frysk syn miening sizze oer in útstel fan 'e Deputearren om de drankbestriding mei jild te stypjen. Kommissaris Van Harinxsma ferbea him om Frysk te praten.

De Zee: ‘Hollânsk is foar my, op dit plak, in frjemde taal. Ik bin wend oeral wêr't men my ferstiet Frysk te praten.’

Van Harinxsma (ferheftich klopjend): ‘Op deze plaats

[pagina 85]
[p. 85]

duld ik het niet.’

De Zee: ‘Dat spyt my... om't wy hjir yn in seal binne mei Fryske skilderingen en sprekkende Fryske teksten oan 'e muorren...’

Van Harinxsma: ‘Mijnheer de Zee, ik verbied u zo door te gaan. Wanneer u geen Hollands wilt spreken, noodzaakt u mij, u het woord te ontnemen.’

Dy kant giet it wer út. Moai lykje wolle oan 'e bûtenkant en fan binnen sa bedoarn as wat.’

‘En no moat ik...’

‘Krekt.’

Ynienen wurdt er hastich. Blykber hat er sein wat er sizze woe. Hy stapt yn syn auto en rydt fuort. Op it efterrút, rjochts ûnder yn it hoekje, begjint in tekst oan te gloeien:

‘Doch mar gewoan, doch mar Frysk.’

Geveltsjefrysk!

[pagina 86]
[p. 86]


illustratie


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken